آیا تا به حال فکر کردهاید که کامپیوتر شما چگونه زمان و تاریخ را وقتی خاموش است به خاطر میسپارد؟ یا چطور برخی تنظیمات را بین راهاندازیهای مجدد حفظ میکند؟ پاسخ این سوال در یک جزء کوچک اما حیاتی نهفته است: باتری CMOS که در زمان خاموش بودن سیستم، ولتاژ مورد نیاز تراشه CMOS را تامین میکند و به آن باتری مادربرد نیز میگویند. در این مقاله به معرفی این باتری، نقش آن در سیستم و نحوه تعویض آن خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب این مقاله:
- مقدمه
- باتری CMOS چیست؟
- نقش باتری CMOS در سیستم
- علائم خرابی باتری CMOS و زمان تعویض آن
- ابزار مورد نیاز برای تعویض باتری CMOS
- چگونه باتری CMOS را تعویض کنیم؟
- راههای جلوگیری از خرابی باتری CMOS
- جمعبندی
- سوالات پرتکرار
مقدمه
باتری CMOS بخش حیاتیهای کامپیوتری است که وظیفه حفظ زمان، تاریخ و تنظیمات BIOS را حتی در حالت خاموشی دستگاه بر عهده دارد. خرابی این باتری میتواند منجر به بازگشت تنظیمات پیشفرض BIOS، اشتباه در تاریخ و زمان و تأخیر در فرآیند بوت شود. با تشخیص علائم خرابی و تعویض بهموقع باتری، می عملکرد سیستم را بهینه نگه داشت و از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری کرد.
باتری CMOS چیست؟
باتری مادربرد یک قطعه به شکل سکه کوچک است که روی مادربرد کامپیوتر قرار دارد. این باتری انرژی مورد نیاز تراشه CMOS یا (Complementary Metal-Oxide-Semiconductor) را تأمین نموده و اطلاعات مهم سیستم مانند تاریخ، زمان و تنظیمات سختافزاری را در حافظه خود ذخیره میکند. در ادامه به برخی از ویژگیهای کلیدی این باتری خواهیم پرداخت.
ویژگیهای کلیدی باتری CMOS در مادربرد
- معمولاً از نوع باتری لیتیومی CR2032 است.
- طول عمر آن ، بسته به کیفیت باتری و میزان دما و رطوبت محیط، بین 2 تا 10 سال متغیر است.
- انرژی لازم برای حفظ تنظیمات BIOS را زمانی که کامپیوتر خاموش است فراهم میکند.
- در هر دو نوع کامپیوترهای رومیزی و لپتاپ یافت میشود.
- مصرف برق استاتیک پایینی دارد.
- این باتری قابل شارژ نیست.
- بیشتر باتریهای CMOS سه ولتاند ولی برخی نیز پنج ولت هستند.
- باتریهای CMOS با تمام رایانهها سازگار اند.
در همین رابطه بخوانید:
- ماژول تنظیمکننده ولتاژ یا VRM چیست و کاربرد آن
نقش باتری CMOS در سیستم
اگر برایتان جالب است که باتری مادربرد چیست، باید گفت که یک منبع برق برای تراشه CMOS است تا این تراشه، در زمان خاموش بودن سیستم نیز کار کند و اطلاعات موجود در آن ریست نشود. به طور کلی عملکرد باتری CMOS در سیستم، شامل موارد زیر است:
- حفظ زمان و تاریخ سیستم: باتری CMOS و زمان سیستم (RTC) مفاهیمی در هم تنیده هستند. درواقع وقتی کامپیوتر خاموش است، این باتری زمان سیستم را فعال نگه میدارد تا به محض روشن شدن، اطلاعات زمانی صحیحی را نمایش بدهد.
- نگهداری تنظیمات BIOS: این باتری از تنظیمات BIOS (سیستم ورودی/خروجی پایه) محافظت میکند و مانع بازگشت سیستم به تنظیمات پیشفرض میشود.
- تسریع در راهاندازی: با حفظ تنظیماتBIOS، فرآیند بوت سریعتر انجام شده و سیستمعامل به درستی بارگذاری میگردد.
تاثیر باتری CMOS بر سیستم تنها نسبت به مواردی است که ذکر شد و درصورت خرابی این قطعه، رایانه شما همچنان کار خواهد کرد. اما همه چیز در BIOS مانند ترتیب بوت، زمان و تاریخ و سایر عملکردها ریست میشود.
عملکرد باتری CMOS در مادربردهای جدید و قدیمی
با پیشرفت تکنولوژی، تفاوتهایی در عملکرد باتری CMOS در مادربردهای قدیمی و جدید وجود دارد. در ادامه جدول مقایسه تفاوتهای باتری CMOS در انواع مادربرد ارائه شده است.
ویژگی |
مادربردهای قدیمی |
مادربردهای جدید |
---|---|---|
ذخیره تنظیمات BIOS |
وابسته به باتری CMOS |
استفاده از حافظه غیرفرار (فلش) |
حفظ زمان و تاریخ |
کاملاً وابسته به باتری |
وابستگی کمتر، امکان بازیابی از اینترنت |
مدیریت توان |
طراحی ساده |
مدیریت توان پیشرفتهتر |
عمر باتری |
کوتاهتر (مصرف بیشتر) |
طولانیتر (مصرف کمتر) |
حساسیت به خرابی |
تنظیمات ریست میشود |
حداقل تأثیر |
علائم خرابی باتری CMOS و زمان تعویض آن
قبل از آنکه به نحوه تشخیص خرابی باتری CMOS و زمان تعویض آن بپردازیم، باید بدانیم که چرا باتری CMOS خراب میشود؟ و یا چرا باتری CMOS نیاز به تعویض دارد؟ در پاسخ به این سوالات باید گفت که هر قطعهای دارای عمر مفیدی است و این زمان برای این قطعه بخصوص، 2 الی 10 سال است. البته دلایل دیگری مانند استفاده نادرست از سیستم، میزان دما و رطوبت نیز وجود دارد.
اما چگونه بفهمیم باتری CMOS تمام شده؟ این سوالی است که پاسخ آن به شما در حل مشکلات باتری CMOS، قبل از آنکه جدیتر شوند، کمک خواهد کرد. رایجترین مشکلات ناشی از خرابی باتری CMOSعبارتند از:
- نادرست بودن زمان و تاریخ سیستم: بعد از ریست شدن، سیستم به تاریخ پیشفرض بازمیگردد.
- ریست شدن تنظیماتBIOS: تنظیمات سفارشی BIOS شما به طور مداوم به مقادیر پیشفرض بازمیگردند.
- مشکلات در فرآیند بوت: مشکلی در تست خودکار روشن شدن سیستم (POST) یا ورود به چرخههای مکرر وجود دارد.
- پیامهای خطا: خطاهایی مرتبط با تنظیمات چیپست CMOS یا بایوس روی مانیتور به شما نمایش داده خواهد شد.
- مشکلات در شناسایی سختافزار: کامپیوتر ممکن است نتواند برخی از قطعات سختافزاری را شناسایی کند یا آنها را به اشتباه پیکربندی کند. مثلا درایورهای سخت افزاری آن غیرفعال یا ناپدید شده و یا سخت افزارهای دستگاههای جانبی به درستی پاسخ نمیدهند.
- زمان بوت طولانی یا صدای بوق: زمان بوت شدن سیستم ممکن است طولانی شود و صدای بوق ممتد از سیستم شنیده شود.
با توجه به آنچه ذکر شد، بهترین زمان برای تعویض باتری مادربرد پس از مشاهده مشکلات باتری CMOS و یا اتمام عمر مفید این قطعه است.
ابزار مورد نیاز برای تعویض باتری CMOS
قبل از شروع تعویض باتری CMOS در مادربردهای مختلف از ابزار مورد نیاز و استفاده از فضای کار مناسب اطمینان حاصل نمایید. البته انجام این کار بسیار ساده است و داشتن یک پیچگوشتی دوسو یا چهارسو (بسته به نوع پیچها) کافی است. فقط باید مراقب بود که حین جداسازی باتری قدیمی از مادربرد، سایر قطعات آن لمس نشوند و باتری روی صفحه مادربرد نیفتد. البته بدیهی است که باید از قبل نسبت به تهیه یک باتری جدید مطابق با مدل قبلی اقدام کرده باشید.
در همین رابطه بخوانید:
- علائم خرابی مادربرد و دلایل از کار افتادن آن [تماشا کنید]
چگونه باتری CMOS را تعویض کنیم؟
برای تعویض باتری CMOS در سیستمهای دسکتاپ و لپتاپ کافی است قطعه مناسب را تهیه کنید و راهنمای تعویض باتری CMOSرا مطالعه فرمایید. در اینجا سه نکته حائز اهمیت است:
- تعویض باتری CMOS بدون خاموش کردن سیستم امکان پذیر نیست و کار بسیار خطرناکی است.
- تعویض باتری CMOS در کامپیوتر با لپتاپ کمی متفاوت است.
- باتریهای CMOS مختلف برای مادربرد وجود دارد. باتریهای CMOS عمدتاً از نوع لیتیوم 3 ولتی مانند CR2032، CR2025 و CR2016 هستند. انتخاب صحیح باتری بستگی به اندازه، ولتاژ و مدل مادربرد دارد.
در ادامه نحوه تعویض باتری CMOS در لپ تاپ و کامپیوتر مورد بررسی قرار گرفته است.
نحوه جایگزینی باتری CMOS در لپ تاپ و رایانهی رومیزی
تعویض باتری CMOS در رایانه رومیزی و لپ تاپ باید با دقت انجام شود تا آسیبی به مادربرد و سایر قطعات وارد نشود. در ادامه آموزش تعویض باتری CMOS ارائه شده است.
خاموش کردن سیستم و جدا کردن برق
در کامپیوتر: ابتدا سیستم را به طور کامل خاموش کنید. کابل برق را از پریز جدا کنید تا برق به مادربرد منتقل نشود.
در لپ تاپ: علاوه بر موارد فوق بهتر است تا باتری را نیز خارج کنید.
تخلیه الکتریسیته ساکن
در کامپیوتر و لپ تاپ: پیش از شروع کار با قطعات داخلی، برای پیشگیری از آسیب مدارها، دستان خود را به یک سطح فلزی غیررنگی بزنید یا از دستکش ضد استاتیک استفاده کنید.
باز کردن محفظه سیستم
در کامپیوتر: پیچهای جانبی کیس را باز کنید و پنل کیس را بردارید. پیچهای دیگری که مانع باز شدن پنل هستند را نیز باز کنید.
در لپ تاپ: پیچهای قاب پشتی را باز کرده و قاب را جدا کنید. برخی مدلها ممکن است به جداسازی صفحهکلید یا بخشهای دیگر نیاز داشته باشند.
یافتن باتری CMOS
در کامپیوتر: این باتری معمولاً پس از باز کردن کیس بهراحتی قابل دسترسی است و نزدیک چیپ BIOS ، روی مادربرد قرار دارد.
در لپتاپ: دسترسی به آن ممکن است نیاز به باز کردن پنل زیرین یا حتی در برخی موارد جداسازی بیشتر قطعات لپتاپ داشته باشد. حتی در برخی مدلها ممکن است با کابل به مادربرد متصل باشد. در این سیستمها از باتریهای لحیم شده استفاده میشود.
خارج کردن باتری قدیمی
در کامپیوتر: باتری معمولاً در یک سوکت پلاستیکی قرار دارد. برای خارج کردن باتری، ابتدا دقت کنید که کنار باتری یک اهرم کوچک یا گیره نگهدارنده وجود دارد. اهرم را به آرامی به سمت پایین فشار دهید تا باتری آزاد شود و سپس باتری را با دقت از سوکت خارج کنید. توجه داشته باشید که فشار بیش از حد به اهرم یا باتری ممکن است به مادربرد آسیب برساند.
در لپ تاپ: اگر باتری در سوکت قرار دارد، همانند روش خارج کردن باتری در کامپیوتر عمل کنید. اما در برخی مدلها، باتری به یک کانکتور کوچک متصل است. در این حالت، کابل کانکتور باتری را گرفته و مستقیماً به سمت بالا بکشید تا آن را از سوکت جدا کنید. برای جدا کردن کانکتور باتری از دو انگشت یا ابزار پلاستیکی استفاده کنید. باتری CMOS با چسب به فریم متصل است. از سشوار برای گرم کردن باتری استفاده کنید. باتری CMOS را بردارید و سیمهای آن را از زیر سیمهای بلندگو هدایت کنید.
قرار دادن باتری جدید
در کامپیوتر و لپ تاپ: باتری جدید را به درستی در سوکت خود قرار دهید. توجه داشته باشید که جهت مثبت و منفی باتری به درستی رعایت شود. پس از نصب باتری جدید، مطمئن شوید که باتری به درستی در جای خود محکم شده است.
بستن محفظه
در کامپیوتر و لپ تاپ: پس از تعویض باتری، پنل جانبی یا قاب پشتی را به محل خود بازگردانید و پیچها را دوباره ببندید.
راهاندازی سیستم
در کامپیوتر و لپ تاپ: کابل برق را به پریز وصل کرده و کامپیوتر را روشن کنید. وارد بایوس شوید (معمولاً با فشار دادن کلیدهایی مانند F2 یا Del در زمان روشن شدن سیستم) و تنظیمات تاریخ و زمان را به روز کنید.
در همین رابطه بخوانید:
- طول عمر مفید مادربرد چقدر است؟ (+راههای افزایش آن)
راههای جلوگیری از خرابی باتری CMOS
- تعویض به موقع باتری
- نگهداری سیستم در دمای مناسب
- تمیز نگه داشتن مادربرد
- اطمینان از کیفیت باتری
سخن پایانی
باتری CMOS بخش حیاتی از سیستمهای کامپیوتری است که وظیفه حفظ زمان، تاریخ و تنظیمات BIOS را حتی زمانی که دستگاه خاموش است، بر عهده دارد. خرابی این باتری میتواند منجر به مشکلاتی چون بازگشت تنظیمات پیشفرض BIOS، اشتباه در تاریخ و زمان، و تأخیر در فرآیند بوت شود. با تشخیص علائم خرابی و تعویض بهموقع باتری، میتوان عملکرد سیستم را بهینه نگه داشت و از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری کرد.
سوالات متداول
چگونه بفهمیم که باتری CMOS خراب شده است؟
اگر سیستم تاریخ و زمان را پس از خاموش شدن فراموش کند یا ارور تنظیمات BIOS را نمایش دهد، احتمالاً باتری CMOS خراب شده است.
چرا سیستمها پس از خاموش شدن تاریخ و زمان را فراموش میکنند؟
زیرا باتری مادربرد خراب شده و ولتاژ مورد نیاز چیپست CMOS را که وظیفه به روزرسانی زمان و تاریخ سیستم در زمان خاموش بودن سیستم نیز بر عهده دارد، تامین نمیشود.
چرا باید باتری CMOS را به موقع تعویض کرد؟
تعویض به موقع باتری CMOS از بروز مشکلاتی مانند فراموشی تاریخ و زمان و خطاهای BIOS جلوگیری میکند.
آیا تعویض باتری CMOS در لپتاپ متفاوت از کامپیوترهای دسکتاپ است؟
بله، تعویض باتری CMOS در لپتاپ معمولاً پیچیدهتر است و نیاز به باز کردن بخشهای مختلف دارد، در حالی که در کامپیوترهای دسکتاپ دسترسی به باتری سادهتر است.
آیا با تعویض باتری CMOS نیاز به تنظیم دوباره BIOS است؟
بله، پس از تعویض باتری CMOS معمولاً نیاز به تنظیم تاریخ، زمان و برخی تنظیمات BIOS دوباره خواهد بود.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت