کامل‌ترین نقشه آسمان توسط تلسکوپ فضایی گایا منتشر شد؛ تماشای کهکشان راه شیری

آژانس فضایی اروپا (ESA) به تازگی اعلام کرده که تلسکوپ فضایی گایا بزرگ‌ترین، دقیق‌ترین و کامل‌ترین نقشه ساخته شده از کهکشان راه شیری را بدست آورده است.

تلسکوپ فضایی گایا مشاهدات خود را با استفاده از دو تلسکوپ نوری در نقطه L2 لاگرانژ زمین انجام می‌دهد؛ تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز به دور L2 می‌چرخد.

دوگانه بودن این تلسکوپ باعث می‌شود حالت اختلاف منظر (Parallax) که یونانیان باستان برای ساختن مدل‌های زیبا از منظومه شمسی از آن استفاده می‌کردند را نیز ارائه دهد.

برای ستارگان خاص، به ویژه ستارگانی که نزدیک به زمین یا بسیار درخشان هستند، تلسکوپ Gaia می‌تواند اندازه گیری‌هایی با دقت عالی انجام دهد. این دقت در حدی است که می‌توان آن را به مشاهده یک سکه که روی سطح ماه قرار دارد، توسط ناظر زمینی، تشبیه کرد.

حالا اما تلسکوپ گایا اطلاعات جدید از جدیدترین مأموریت خود منتشر کرده که ما را به بزرگ‌ترین نقشه آسمان گرفته شده شده می‌رساند. سومین مأموریت Gaia، غنی‌ترین کاتالوگ ستاره‌ای تا به امروز را ارائه می‌دهد که شامل اندازه‌گیری‌های با دقت بالا و نمایش نزدیک به 1.7 میلیارد ستاره است.

سخنگویان آژانس فضایی اروپا و دانشمندان پروژه گایا وسعت نقشه آسمان منتشر شده را روز گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی همراه با نزدیک به پنجاه مقاله تحقیقاتی مرتبط، فاش کردند.

انتشار داده های پروژه گایا 3: نقشه سه بعدی کهکشان راه شیری

نقشه جدید کهکشان راه شیری شامل اطلاعات اختلاف منظر (جابجا شدن ظاهری یک شیء نسبت به زمینه‌اش که نشان می‌دهد درواقع ناظر جابجا شده است) و حرکت خاص (حرکت آشکار اجرام در آسمان) برای بیش از 1.3 میلیارد ستاره است. با استفاده از این اندازه‌گیری‌ها، اخترشناسان می‌توانند مستقیماً فاصله ستاره‌ها و حتی اجرام خارج از کهکشان را تخمین بزنند.

با استفاده از اندازه‌گیری‌های بسیار دقیق گایا، دانشمندان این مأموریت اکنون می‌توانند تغییرات اختلاف منظر را از حرکت واقعی یک جسم در کهکشان تمایز دهند.

فراتر از جزئیات حرکت ستارگان، اطلاعات منتشر شده تلسکوپ گایا شامل اطلاعاتی در مورد ترکیب شیمیایی ستارگان، دمای سطح و محل قرارگیری آن‌ها است. این داده‌ها حتی شامل یک نمودار هرتزسپرونگ-راسل می‌شود که چگونگی سپری شدن عمر ستارگان با رنگ‌ها و دماهای مختلف را شرح می‌دهد.

هرچند تلسکوپ فضایی Gaia بیشتر بیرون از منظومه شمسی را رصد می‌کند، اما دانشمندان این ماموریت از همین آرایه برای مشاهده اجرام نزدیک‌تر به زمین نیز استفاده کرده‌اند. از این رو، سومین انتشار داده گایا شامل اطلاعات بیش از 150 هزار سیارک از جمله اجرام نزدیک به زمین، سیارک‌های کمربند اصلی، TNOها (اجرام دورتر از نپتون) و غیره است.

نقضه آسمان جدید گایا برای شصت هزار سنگ فضایی نزدیک، رنگ، ترکیب، چرخش و مدار هر سیارک را مشخص کرده است.

Günther Hasinger ، مدیر علوم ESA در این رابطه می‌گوید:

مشاهدات جمع‌آوری‌شده توسط گایا، پایه‌های ستاره‌شناسی را بازتعریف می‌کند.

یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیاتی که از داده‌های جدید به دست می‌آید این است که تلسکوپ فضایی Gaia قادر به تشخیص ستاره‌لرزه ها است؛ اختلالات کوچک در سطح یک ستاره. هرچند این مورد عملاً در شرح وظایف آن نبوده اما گایا ستاره لرزه‌هایی را مشاهده کرده است که همه چیز را از امواج گرفته تا «سونامی در مقیاس بزرگ» ایجاد کرده‌اند.

نقشه گایا از کهکشان راه شیری به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا ساختار کهکشان زندگی ما و تکامل گذشته ما در طی میلیاردها سال را بازسازی کنند.