نشانه های نزدیک شدن کارت گرافیک به مرگ

خرابی کارت گرافیک اصلاً اتفاق عجیبی نیست و یک کارت هرچقدر هم که با کیفیت باشد، دیر یا زود وقت مرگ آن فرا می‌رسد. در نوشتار پیش رو به علائم خرابی کارت گرافیک می‌پردازیم و به شما می‌گوییم چه دلایلی باعث از کار افتادن VGA می‌شود. با ما همراه شوید.

کارت گرافیک همانند هر قطعه الکترونیکی دیگری دارای عمر مفید است و با فرا رسیدن زمان مرگ، دچار خرابی یا مشکلاتی می‌شود که نشان می‌دهد باید خودتان را برای از کار افتادن گرافیک آماده کنید. البته اگر اقدام به تعمیر کارت گرافیک کنید، ممکن است بتوانید آن را زنده کنید. خوشبختانه علائم مشخصی وجود دارد که نشان می‌دهد یک کارت گرافیک در آستانه مرگ است، بنابراین می‌توانید سلامت VGA مورد نظرتان را بررسی کنید.

مقدمه

حتی اگر گران‌قیمت‌ترین و مرغوب‌ترین کارت‌های بازار را هم تهیه کنید، باز هم مرگ آنها اجتناب‌ناپذیر است. در حقیقت از آنجایی که کارت گرافیک یک قطعه بسیار داغ و پرمصرف است که انرژی زیادی مصرف می‌کند و گرمای زیادی هم از قطعات آن متساعد می‌شود، شانس خرابی آن به مراتب بیشتر از قطعاتی چون CPU است. البته عمر مفید کارت گرافیک به شرایط مختلفی بستگی دارد که می‌توانید برای اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه کنید.

همانطور که گفتیم، VGA‌ها به مرور مستهلک می‌شوند و علامت خرابی کارت گرافیک نمایان می‌شود. این علائم می‌تواند ناگهانی یا طولانی‌مدت باشد و به مرور بدتر شود. در ادامه به علائم خرابی کارت گرافیک و دلایل ایجاد هر یک از آنها می‌پردازیم.

پیش از اینکه سراغ علائم خرابی کارت گرافیک برویم، باید توجه داشته باشید که این علائم در شرایطی ارزش پیدا می‌کند که اطمینان حاصل کنید مشکلی بابت ویندوز، درایور کارت گرافیک، پاور یا نرم‌افزار وجود ندارد. برای نمونه یک درایور یا بازی داری باگ می‌تواند شما را به خرابی کارت گرافیک مشکوک کند، در این صورت باید بازی‌های دیگر یا تست‌های استرس و سلامت کارت گرافیک را هم مد نظر قرار بدهید.

همچنین گاهی یک آپدیت جدید ویندوز یا خرابی ویندوز می‌تواند دلیل ایجاد علائم خرابی گرافیک باشد، بنابراین باید اول عوامل دیگر را کنار بزنید تا به نشانه‌های بارز خرابی گرافیک برسید.

همچنین در صورت مرگ یا سوختن کارت گرافیک، علائم خاصی را تجربه خواهید کرد.

مهم‌ترین علائم خرابی کارت گرافیک

در این بخش به معرفی و بررسی مهم‌ترین علائم یا نشانه‌های خرابی کارت گرافیک می‌پردازیم که به دو دسته قاب تقسیم هستند. دسته اول علائمی هستند که خود را حین انجام وظیفه کارت نشان می‌دهند. اما دسته دوم علائم فیزیکی و مشهودی چون نویز، صدای غیرعادی، جرقه و نظیر آنها هستند. بنابراین باید علائم را به خوبی بشناسید تا بتوانید به خرابی کارت گرافیک یا نزدیک شدن به مرگ پی ببرید.

بروز آرتیفکت و ناهنجاری‌های بصری

یکی از مهم‌ترین و جدی‌ترین علامت‌های معیوب شدن کارت گرافیک، بروز آرتیفکت یا ناهنجاری در تصویر است. این ناهنجاری‌ها می‌تواند به صورت خرابی تصویر، شطرنجی شدن تصویر یا قسمتی از صحنه، نمایش خطوط و اشکال اضافی، گیر کردن بخشی از تصویر و نظیر آنها باشد. دقت داشته باشید این علامت نباید تنها در یک بازی یا نرم‌افزار خاص دیده شود، در غیر این صورت ممکن است ناشی از باگ بازی، درایور یا حتی سیستم عامل باشد.

به صورت کلی می‌توان گفت بروز آرتیکفت جزو نشانه‌های جدی معیوب بودن یا مشکل داشتن کارت گرافیک است و اگر ناشی از یک بازی یا درایور خاص نباشد، باید آن را جدی بگیرید. این مشکل می‌تواند ناشی از خرابی خود GPU یا تراشه‌های حافظه باشد.

در همین رابطه بخوانید:

- با 10 کارت گرافیک برتر انویدیا از ابتدا تا کنون آشنا شوید
- طول عمر مفید کارت گرافیک چقدر است؟

برای اینکه تشخیص دقیق‌تری داشته باشید، حتماً هرگونه اورکلاک، دستکاری نامتعارف و برنامه‌های اضافی را به حالت اولیه بازگردانید. همچنین نصب آخرین درایور پایدار و استفاده نکردن ازدرایورهای آزمایشی توصیه می‌شود. اگر هنوز موفق به پیدا کردن ریشه مشکل نشده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم اقدام به حذف کامل درایور، حذف کامل برنامه GPU Utiltiy یا برنامه‌های اورکلاک کارت گرافیک و بازنشانی تمامی تنظیمات پیشرفته کنید تا کارت گرافیک در شرایط کاملاً استاندارد و پیش‌فرض کار کند.

اگر با این کار مشکل آرتیفکت کارت گرافیک برطرف نشد، شاید بخواهید تعویض ویندوز کهنه، امتحان کردن بر روی یک کارت گرافیک دیگر و بازنشانی فرکانس یا مد‌کاری پیشرفته را امتحان کنید تا کارت با فرکانس‌های پیش‌فرض خود کار کند. سرعت چرخش فن را هم به حالت پیش‌فرض بازگردانید.

فریز شدن صفحه

از علائم خرابی کارت گرافیک، فریز شدن یا گیر کردن صفحه است. در صورتی که صفحه ناگهان گیر کند، ممکن است علت آن خرابی کارت گرافیک باشد. البته این علامت تنها در صورتی اهمیت پیدا می‌کند که بیش از یکبار رخ بدهد و شاهد تکرار آن باشید.

از دلایل فریز شدن صفحه می‌توان به اورکلاک کارت گرافیک اشاره کرد، بنابراین حتماً تنظیمات پیش‌فرض را بازگردانی کنید.

در اینجا نیز باید اطمینان حاصل کنید که مشکل از درایور اخیراً نصب شده، آپدیت ویندوز یا باگ خود بازی‌ها و برنامه‌ها نیست. برای نمونه اگر اخیراً درایور یا آپدیت خاصی نصب کرده‌اید، حذف آن و بازگشت به حالت پیشین حائز اهمیت است.

کرش کردن و صفحه آبی مرگ

کرش کردن‌های مکرر در بازی‌ها و برنامه‌های گرافیکی یا بروز خطای صفحه آبی مرگ ویندوز (BBSOD) با ارورهایی که حاوی ارجاع به GPU هستند، می‌تواند یکی دیگر از علامت‌های خرابی کارت گرافیک باشد. در این مورد نیز باید احتمالات نرم‌افزاری و درایور را حذف کنید.

خرابی کارت گرافیک می‌تواند به کرش کردن و خطاهای مکرر بیانجامد.

در همین رابطه بخوانید:

- کارت گرافیک دست دوم بخریم یا نه؟
- تفاوت کارت گرافیک GTX با RTX انویدیا؛ کدام بهتر است؟

افزایش ناگهانی و شدید سرعت چرخش فن

اگر به یکباره سرعت چرخش فن کارت گرافیک افزایش یابد و پایین نیاید یا با علائم دیگری چون افت شدید نرخ فریم دهی، هنگ کردن، فریز شدن و نظیر آنها همراه باشد که پس از Restart کامپیوتر برطرف نشود، می‌تواند جزو علائم خرابی کارت گرافیک باشد.

در این خصوص اطمینان حاصل کنید که تهویه کیس مناسب است، فن‌های کارت گرافیک گیر نکرده‌اند و دمای کارت گرافیک به طرز غیرعادی بالا نیست. در صورت بالا بودن دمای کارت گرافیک قدیمی، باید به فکر سرویس کردن آن باشید که شامل تمیز کردن کارت، تعویض خمیر و بهبود تهویه کیس می‌شود.

هرگونه نویز، صدا، جرقه، بوی سوختگی یا خرابی مشهود

ممکن است کارت گرافیک نشانه‌های مشهودی از خرابی از خود نشان دهد که شامل باد کردن خازن‌ها، ترکیدن خازن، بلند شدن دود، تغییر رنگ بُرد یا سوختن قطعات و بوی سوختگی می‌شود. همچنین وقوع جرقه یا دود می‌تواند نشانه مشهودی از خرابی کارت گرافیک باشد.

در صورتی که هر یک از علائم فوق را مشاهده کردید، بهتر است از روشن کردن دوباره سیستم خودداری کنید و آن را به یک تعمیرکار نشان دهید.

صدای کویل واین یا صوت کشیدن اگر از ابتدا وجود داشته باشد، چندان مهم نیست، اما اگر یکباره به وجود آمده یا شدیده افزایش یافته باشد، ممکن است نشانه جدی از خرابی کارت گرافیک باشد.

حالا که به خرابی کارت گرافیک پرداختیم، نوبت به مرگ کارت گرافیک می‌رسد. در ادامه به نشانه‌های مرگ گرافیک می‌پردازیم و به شما می‌گوییم چه وقت کارت گرافیک خراب شده است.

در همین رابطه بخوانید:

- هسته CUDA (کودا) چیست و چه وظایفی در پردازنده گرافیکی دارد؟
- مقایسه کارت گرافیک AMD و Nvidia

نشانه های مرگ گرافیک

مرگ کارت گرافیک مشهودتر از خرابی است و خود را به صورت کار نکردن یا از کار افتادن کارت گرافیک نشان می‌دهد. این اتفاق می‌تواند به صورت نداشتن هرگونه خروجی تصویر، سیاه شدن صفحه، روشن نشدن کامپیوتر، گیر کردن در مرحله پست بایوس، راه اندازی به انتهای سیستم و حتی خاموش شدن آن باشد. بنابراین آسان‌تر می‌توان به مرگ کارت گرافیک پی برد.

در صورتی که اخیراً هرگونه تغییر فیزیکی بر روی سیستم انجام داده‌اید، از درست بودن همه چیز و نصب صحیح کارت گرافیک، وصل بودن کانکتور تغذیه، سالم بودن پاور و قطعات دیگر سیستم اطمینان حاصل کنید.

اگر سیستم شما گرافیک داخلی (iGPU) دارد، می‌توانید با وصل کردن مانیتور به آن و برداشتن کارت گرافیک، بهتر ریشه مشکل را پیدا کنید. در صورتی که با برداشتن کارت گرافیک توانستید از iGPU خروجی تصویر بگیرید و همه چیز نرمال بود، می‌توانید سیستم را خاموش نموده و مجدداً کارت گرافیک را نصب کنید. حالا با همان iGPU وارد ویندوز یا بایوس شده و شناسایی کارت گرافیک را بررسی کنید.

عدم شناسایی توسط بایوس یا ویندوز می تواند نشان از مرگ کارت گرافیک باشد، البته آنچه که گفته شد مشروط بر نصب بودن صحیح کارت، وصل کردن کانکتور تغذیه و بازنشانی تنظیمات بایوس است.

در این شرایط باید به چرخش یا عدم چرخش فن‌ها و روشن شدن هرگونه LED بر روی کارت توجه کنید. یک کارت گرافیک سوخته ممکن است در چرخه خاموش-روشن گیر کند یا فن‌های آن به کلی کار نکند. همچنین ممکن است پس از مدت کوتاهی فن‌های آن متوقف شود و دیگر کار نکند. البته در این مواقع گوش کردن به صدای POST مادربرد یا کُد خطا (در صورت وجود نمایشگر بر روی مادربرد)، می تواند تشخیص مرگ کارت گرافیک را آسان تر کند.

وجود هرگونه نشانه فیزیکی اعم از سوختگی، تغییر رنگ و دفرمه شدن می تواند نشان از مرگ کارت گرافیک باشد. برای نمونه اگر یکی از قطعات مدار تغذیه سوختگی مشهود داشته باشد، باید به تعمیر آن فکر کنید.

دلایل از کار افتادن گرافیک بی شمار است و از تنظیمات نامناسب بایوس مادربرد گرفته تا خرابی و سوختن آن را شامل می شود. در این مواقع تست کردن کارت گرافیک بر روی یک سیستم دیگر یا نصب یک کارت دیگر بر روی همان سیستم می تواند بسیار مفید باشد. البته باید حواستان به سالم بودن مادربرد و پاور باشد تا مشکلی برای کارت جدید ایجاد نشود.

تست سلامت کارت گرافیک

معمولاً برای بررسی سلامت کارت گرافیک از برنامه‌های استرس استفاده می‌شود که خود می‌توانند باعث سوختن کارت گرافیک شوند. این برنامه‌ها آنقدر سنگین هستند که می‌توانند باعث افزایش بیش از حد دمای قطعات و سوختن آنها شوند. از همین رو انجام تست‌های استرس پیشنهاد نمی‌شود و در عوض بهتر است تست‌های پایداری و بنچمارک‌های استاندارد را امتحان کنید. همچنین اجرای بازی‌های سنگین به مدت نیم ساعت می‌تواند یک تست عالی برای بررسی سلامت کارت گرافیک باشد.

قویاً توصیه می‌شود از اجرای طولانی تست‌های استرس کارت گرافیک نظیر FurMark پرهیز کنید، چراکه ممکن است خود عامل سوختن کارت گرافیک باشد. همچنین بسیار مهم است که در زمان اجرای تست استرس کارت گرافیک، منبع تغذیه سیستم کافی بوده و تهویه‌ی کیس مناسب داشته باشید، در غیر این صورت شانس خرابی کارت گرافیک وجود دارد.

در همین رابطه بخوانید:

- چگونه بهترین کارت گرافیک سازگار با سیستم خود را انتخاب کنیم؟
- هسته تنسور (Tensor Core) در پردازنده گرافیکی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

مشکلات رایج کارت گرافیک

از دلایل مشکلات رایج کارت گرافیک توان به افزایش دما، اورکلاک شدن آن، ناکافی بودن پاور، کهنه شدن خمیر سیلیکون، گرفتگی فن و حرارت گیر و استهلاک بر اثر ماین شدگی را برشمرد. ماین شدن کارت گرافیک به شدت عمر قطعات آن را پایین می‌آورد و شناس بروز علامت خرابی کارت گرافیک بالا می‌برود. برای نمونه حتی اگر کارت گرافیک سالم باشد، ماینینگ به احتمال زیاد موجب کاهش شدید عملکرد و عمر قطعاتی چون خازن ها و تراشه های حافظه آن شده است.

در پاسخ به سوال چگونه بفهمم کارت گرافیکم در حال مرگ است، باید بگوییم تنها گزینه شما توجه به عمر، شرایط استفاده و علائم کارت گرافیک است. یک کارت با عمر چند ساله و استفاده زیاد در حال مرگ است و دیر یا زود وقت خرابی آن فرا می‌رسد. این در حالی است که علائم خرابی برای یک کارت گرافیک کم کارکرد بسیار مهم‌تر است و می‌توان به تعمیر، رفع اشکال یا برطرف نمودن مشکلات نرم افزاری فکر کرد.

جمع بندی

در این نوشتار، به دلایل از کار افتادن گرافیک و علائم آن پرداخته و گفتیم که از مشکلات برقی گرفته تا نقص‌های ذاتی می‌توانند باعث خرابی کارت گرافیک شوند. همچنین به راهکارها و نکاتی برای رفع اشکال و افزایش طول عمر کارت گرافیک اشاره شده است.

شما می‌توانید با رعایت نکاتی چون استفاده از پاور مناسب و استاندارد، تهویه مناسب کیس، عدم اورکلاک کارت گرافیک، نصب اصولی کارت و خرید برندهای معتبر، طول عمر کارت گرافیک خود را افزایش دهید. با این حال بالاخره روزی فرا می‌رسد که مرغوب‌ترین کارت‌ها هم دچار مشکل می‌شوند. این‌گونه شما می‌توانید با شناخت علامت خرابی کارت گرافیک یا حتی نشانه‌های مرگ آن، اقدام به عیب‌یابی کارت گرافیک کنید.

در صورتی که کارت گرافیک شما معیوب شده یا دچار نقص جدی است، باید آن را به گارانتی (در صورت وجود) نشان دهید؛ اما اگر گارانتی نداشت، چاره‌ای جز مراجعه به یک تعمیرکار با تجربه و معتبر ندارید. فراموش نکنید تعمیر قطعات کامپیوتر یک دانش تخصصی است و نباید سراغ افراد یا مراکزی بروید که کار آنها تعمیر وسایل دیگر است.