روش‌های پیشگیری از پیکسل سوختگی در نمایشگرهای OLED

پیکسل سوختگی یا burn-in یکی از مشکلات اساسی نمایشگر‌های OLED است که گاه افراد را از خرید آن‌ منصرف می‌کند . اگرچه بسیاری از این نمایشگرها هیچ‌گاه به چنین مشکلی دچار نمی‌شوند، اما دانستن راه حل مواجهه با این اشکال برای دارندگان آن ضروری است. به همین خاطر در ادامه این نوشتار از شهر سخت افزار به معرفی پدیده Burn-In در تلویزیون و روش‌های پیشگیری از پیکسل پرداخته‌ایم.

فهرست مطالب این مقاله:

- پیکسل سوختگی چه مفهومی‌دارد؟
- رواج و دلایل بروز پیکسل سوختگی در نمایشگرهای OLED
- پیشگیری از Burn in در مانیتورها و تلویزیون‌های OLED
- جمع بندی
- پاسخ به سوالات پرتکرار

مقدمه

امروزه بسیاری از تلویزیون‌ها، بهترین گوشی‌های هوشمند و حتی برخی کنسول‌های گیمینگ دستی مثل نینتندو سوییچ از نمایشگر‌های OLED استفاده می‌کنند. فناوری Organic-light Emitting Diode یا دیودهای آلی ساطع کننده‌ نور کیفیت تصویری بسیار بالاتر از نمایشگر‌های رایج LED ارائه می‌کنند.

این نمایشگرها نسبت کنتراست حیرت انگیزی دارند که باعث نمایش تصاویر زنده، رنگ‌های پویاتر و شبیه‌تر به دنیای واقعی می‌شود. به همین دلیل است که شرکت‌هایی مثل ال‌جی، سونی، اپل و سامسونگ در خطوط تولید پنل‌های نمایشگر خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.

در حال حاضر نمایشگر‌های OLED بالاترین کیفیت نمایش تصویر در بازار را دارند. اما متأسفانه این نمایشگر‌ها با یک مشکل جدی دست و پنجه نرم می‌کنند و آن اشکال "پیکسل سوختگی" یا Burn-in پیکسل‌ها است. در این مقاله از شهر سخت افزار قصد داریم ضمن شناخت دقیق‌تری از این پدیده و آثار آن بر کیفیت تصویر، روش‌های پیشگیری از آن را بررسی کنیم.

پیکسل سوختگی چه مفهومی‌دارد؟

پیکسل سوختگی یا Burn-in معادل از کارافتادن یا بی رنگ شدن دایمی‌‌بخشی از پیکسل‌های سازنده صفحه نمایش است. این پدیده می‌تواند به شکل اوتلاین متن یا عکس، نابرابری و محوشدن رنگ‌ها و روشنایی قسمت‌های مختلف پنل، ایجاد جاماندگی تصویر یا با الگوها و آثار متفاوت دیگر بروز کند. در تصویر زیر ، جاماندگی ناشی از بخش همیشه روشن (Always-On) صفحه نمایش یا دکمه‌های ناوبری در قسمت‌های بالا و پایین نمایشگر گوشی‌ هوشمند قابل رویت است.

رواج و دلایل بروز پیکسل سوختگی در نمایشگرهای OLED

اپل در صفحه پشتیبانی نمایشگر‌های OLED گفته که نمایشگر‌های خود را به نحوی طراحی کرده که از تاثیر Burn-in در افت کیفیت محتوای در حال نمایش بکاهد، اما وقوع این اشکال را در «موارد سخت» کتمان نمی‌کند.

اپل می‌گوید هرگاه تصویر واحدی برای مدت زمان طولانی و با سطح روشنایی بالا بر روی نمایشگر به نمایش درآید، امکان پیکسل سوختگی وجود دارد. از دیگر سو LG در سایت خود می‌گوید که احتمال وقوع شرایطی که یک کاربر متوسط بتواند با ایجاد آن، باعث Burn-in در نمایشگر خود شود، ناچیز است.

در همین رابطه بخوانید:

- بهترین تنظیمات مانیتور برای چشم چیست؟

اما با این وجود گزارشات زیادی از وقوع پیکسل سوختگی در نمایشگر‌های OLED در شبکه‌های اجتماعی و فروم‌های آنلاین دیده می‌شود. گزارش‌های سایت بررسی تخصصی نمایشگر RTings نیز حاکی از وقوع چنین اشکالی در خلال آزمایش‌های بلند مدت انجام شده است. اگرچه امکان پیکسل سوختگی در نمایشگرهای LED کمتر است، اما این نمایشگرها در وضوح و کنتراست تصویر هیچگاه به نمایشگرهای OLED نمی‌رسند.

در مجموع می‌توان گفت که تلویزیون‌های OLED در مقایسه با تلویزیون‌های کریستال مایع (LCD) استاندارد که در حال حاضر جریان اصلی بازار را در دست دارند، بیشتر مستعد سوختن پیکسل‌ها هستند. پس چنانچه Burn-in نگرانی اصلی شما است، بهتر است گزینه اول شما برای خرید، یک نمایشگر LCD باشد.

البته باید دو نکته را برای گرفتن چنین تصمیمی‌‌در نظر بگیرید. اولاً با این کار بالاترین کیفیت تصویر در دسترس در نمایشگرهای OLED را قربانی وقوع یک اشکال احتمالی کرده‌اید و ثانیاً خود تلویزیون‌های LED نیز از این اشکال در امان نیستند. در مجموع پیکسل سوختگی موضوعی است که باید از آن باخبر باشید، ولی لازم نیست بیش از حد نگرانش باشید.

پیشگیری از Burn in در مانیتورها و تلویزیون‌های OLED

راه حل‌های مختلفی برای مقابله با اشکال پیکسل سوختگی یا Burn in در نمایشگر‌های OLED وجود دارد که در ادامه این مقاله سعی می‌کنیم این راهکارها را به طور خلاصه بررسی کنیم.

1- استفاده از ویژگی تجدید پیکسل

تقریباً همه نمایشگرهای OLED برای جلوگیری از پیکسل سوختگی یا Burn-in یک ویژگی داخلی با نام Refresh Pixel تجدید پیکسل دارند. این قابلیت داخلی صفحه نمایش را برای یافتن موارد خرابی و تضعیف پیکسل پیمایش کرده، اشکالات یافت شده در نمایش را به شکلی جبران می‌کند که در درازمدت از پدیده‌ جاماندگی تصویر (ImageRetention) ممانعت شود. جاماندگی تصویر به معنی برجای ماندن دایمی ‌یا موقتی بقایای تصاویر قبلی ایجاد شده بر روی صفحه نمایش است.

در همین رابطه بخوانید:

- پنل نمایشگر TN و مقایسه آن با IPS و VA [تماشا کنید]

اگر تصویری به طور پیوسته و برای مدت‌ طولانی بر روی پنل یک نمایشگر OLED باقی بماند، احتمال وقوع اختلال جاماندگی تصویر وجود دارد. البته در بیشتر موارد، این اختلال موقتی بوده و پس از مدتی مرتفع می‌شود.

وقتی پنل تلویزیون‌های OLED را پس از چند ساعت تماشای محتوای طولانی خاموش می‌کنید، دستگاه به طور خودکار برای مدت حدود پنج دقیقه قابلیت تجدید پیکسل را به اجرا در می‌آورد. معمولاً کاربران نمی‌توانند به طور دستی این قابلیت را فعال کرده و اجرا کنند.

مانیتورهای OLED، پس از چهار ساعت روشن ماندن مداوم از طریق پنجره‌های پاپ‌آپ به کاربر هشداری برای اجرای پیکسل رفرش می‌دهند. البته کاربر می‌تواند اجرای این ویژگی را موکول به زمان استندبای سیستم نماید تا وقفه و اختلالی در انجام کارهای وی به وجود نیاید.

علاوه بر آنچه گفته شد تمامی‌ نمایشگر‌ها شامل تلویزیون‌ها و مانیتورهای OLED امکان انجام یک پیمایش پیکسل عمیق را نیز دارند که اجرای آن ساعت‌ها زمان می‌برد. اجرای این قابلیت به صورت دستی و فقط در مواردی توصیه می‌شود که از نمایشگر بیشتر از 1500 تا 2000 ساعت استفاده کرده‌اید. امکان اجرای دستی این ویژگی از طریق منوی تنظیمات تصویر نمایشگر فراهم است.

برای اجرای قابلیت Deep Pixel Refresh، در تلویزیون‌های ال‌جی در بخش تنظیمات مسیر زیر را دنبال کنید:

All Settings > Picture > OLED Panel Settings > Pixel Refresher

در برخی مدل‌های جدیدتر این ویژگی به Pixel Cleaning تغییر نام یافته است. در این مدل‌ها با فشار دادن دکمه Setting و سپس کلیک کردن بر روی آیکون چرخ‌دنده در بالای تصویر، مسیر زیر را دنبال کنید و قابلیت تعبیه شده را به طور دستی اجرا کنید:

General > OLED Care > OLED Panel Care > Pixel Cleaning

اجرای این ویژگی در تلویزیون ال‌جی چیزی در حدود یک ساعت زمان خواهد برد و در این فاصله صفحه‌ی نمایش باید خاموش باشد. البته در تلویزیون‌های ساخته شده توسط تولیدکنندگان دیگر هم گزینه‌های مشابهی در بخش تنظیمات وجود دارد که می‌توان از آن‌ها بهره‌مند شد.

در بیشتر مانیتور‌های OLED هم گزینه ی تجدید پیکسل با همان نام Pixel Refresher در دسترس کاربر است. چنین گزینه ای را می‌توان در منوی OSD نمایشگر با فشردن دکمه فیزیکی تنظیمات مانیتور پیدا کرد. برای مثال در مانیتور OLED Alienware این قابلیت را در مسیر زیر میتوان یافت و اجرا کرد:

Others > OLED Panel Maintenance

می‌توانید هر روز پس از اتمام کار و پیش از خارج شدن از محیط ویندوز، یک مرتبه از این ابزار استفاده کنید. بهتر است سالی یک مرتبه هم از قابلیت پیمایش عمیق پیکسل نمایشگر استفاده کنید تا احتمال ایجاد جاماندگی تصویر پایدار را به حداقل برسانید. بدین‌ترتیب کیفیت نمایش و روشنایی پنل شما در گذر زمان حفظ خواهد شد.

2- استفاده از گزینه جابجایی پیکسل (Pixel Shift)

جابجایی پیکسل یک ویژگی معروف و کارا در نمایشگر‌های OLED است که باعث جابجایی پیکسل‌های مجزا در تصویر شده و به این‌ترتیب از ایجاد جاماندگی‌ برخی از قسمت‌های استاتیک و پایای تصویر مثل لوگو‌ها، HUD-ها در بازی و موارد مشابه دیگر جلوگیری می‌کند. وقتی که این ویژگی در پس زمینه فعال است، کاربران متوجه ایجاد اختلافات جزیی و جابجایی‌ها نمی‌شوند، مگر آنکه با دقت زیاد و از فاصله نزدیک تصویر را رصد کنند.

ویژگی Pixel Shift به طور پیش فرض معمولاً روی بیشتر تلویزیون‌ها و مانیتور‌های OLED فعال است، با این وجود بهتر است گاهی از غیر فعال نبودن این ویژگی اطمینان حاصل کنید. کاربران نمایشگر‌های OLED می‌توانند این ویژگی را در منوی تنظیمات مانیتور یا تلویزیون خود به راحتی پیدا کنند. برای مثال در تلویزیون‌های ال‌جی با فشار دادن دکمه تنظیمات ریموت کنترل و دنبال کردن مسیر زیر فعال بودن پیکسل شیفت را بررسی کنید:

All Settings > Picture > OLED Panel Settings > Screen Shift

در برخی مانیتورها مثل محصولات Alienware امکان غیر فعال کردن این گزینه پیش بینی نشده است، اما برند‌هایی مثل سامسونگ این امکان را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند. در مانیتور‌های OLED سامسونگ مدل Odyssey دستیابی به ابزار جابجایی پیکسل (Pixel Shift) از طریق منوی OSD با پیمودن مسیر زیر ممکن است:

Settings > All Settings > General & Privacy > Panel Care

 3- پرهیز از نمایش تصاویر استاتیک برای طولانی مدت

تا اینجای مقاله احتمالاً متوجه شده‌اید که نگه داشتن تصاویر ثابت و استاتیک برای دوره‌های زمانی طولانی روی یک نمایشگر OLED تا چه اندازه می‌تواند کیفیت نمایشگر شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این کار احتمال وقوع پیکسل سوختگی یا جا ماندگی تصویر در یک نمایشگر OLED به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

در همین رابطه بخوانید:

- مقایسه مانیتور خمیده با تخت؛ کدام نمایشگر برای بازی بهتر است؟ [تماشا کنید]

برای مثال اگر یک مرورگر وب را به صورت تمام صفحه روی کامپیوتر خود اجرا کرده اید و برای مدتی سیستم را به حال خود رها کرده‌اید، مانیتور در آن لحظه در حال نمایش یک تصویر استاتیک است. همینطور وقتی که یک بازی در حال اجرا روی تلویزیون به حالت سکون رها شده یا بر روی منوی Escape متوقف باشد، تصاویر استاتیک دیگری در حال نمایش بر روی پنل است. همیشه به یاد داشته باشید که اگر به صورت فعالانه از نمایشگر OLED خود استفاده نمی‌کنید است، آن را خاموش کنید یا روی حالت استندبای قرار دهید.

4- استفاده از والپیپرهای متغیر یا اسکرین سیور

این روش بیشتر در مانیتور‌های OLED قابل اجراست و برای تلویزیون‌ها کاربرد چندانی ندارد. چراکه برخلاف تلویزیون‌ها که کاربرد آن‌ها بیشتر تماشای تصاویر دینامیک و ویدیوها است، کامپیوتر در شرایطی که در حال اجرای وظایف مختلفی است، معمولاً و همواره در حال نمایش چندین المان استاتیکی روی صفحه نمایش مانیتور است.

به جز در شرایطی که درحال استفاده از اپلیکیشن‌های تمام صفحه هستید، احتمال آنکه قسمت‌هایی از والپیپر ثابتِ دسکتاپ در حال نمایش باشد، زیاد است. بنابراین در مورد مانیتور‌های OLED حتما توصیه می‌شود که لااقل هفته‌ای یک بار و با هدف پیشگیری از پیکسل سوختگی، والپیپر دسکتاپ عوض شود.

همچنین می‌توانید با نصب کردن اسکرین سیورها بر روی ویندوز اطمینان حاصل کنید که نمایشگر برای مدت طولانی در حال نمایش یک تصویر استاتیک نیست. استفاده از والپیپرهای پویا و اسکرین سیور، می‌تواند به خوبی از وقوع پیکسل سوختگی در مانیتورهای OLED جلوگیری کند.

اغلب تلویزیون‌های OLED دارای ویژگی اسکرین سیور هستند و هرگاه تصویر برای حداقل چند دقیقه حالت استاتیک به خود گرفته باشد، فعال می‌شوند. این ویژگی به طور پیش‌فرض در تلویزیون‌ها فعال است و عموما امکان غیر فعال کردن آن برای کاربر وجود ندارد.

5- کاهش سطح روشنایی نمایشگر

در سال‌های اخیر تولیدکنندگان نمایشگرهای OLED مثل ال‌جی و سامسونگ مصرانه سطوح روشنایی محصولات خود را افزایش داده‌اند. این ویژگی اگرچه کیفیت تصویر بهتری را به کاربر، به ویژه در محیط‌های آفتابی و روشن ارائه می‌کند، اما لزوماً چیز خوبی نیست.

دلیل آن هم این است که افزایش سطح روشنایی پیکسل‌ها، نیازمند ولتاژ بیشتر بوده و اعمال ولتاژ بیشتر احتمال پیکسل سوختگی و جاماندگی تصویر را افزایش می‌دهد. توصیه می‌شود درجه روشنایی نمایشگر به طور معمول بر روی 75 درصد و در محیط‌های تاریک‌تر روی 50 درصد تنظیم شود. معمولاً به هنگام تماشای یک محتوای HDR نمایشگر به طور خودکار حداکثر روشنایی ممکن را فعال می‌کند و تا زمانی که تماشای محتوای HDR در ویندوز موقتی باشد، این مسئله جای نگرانی ندارد.

جمع بندی

پدیده‌ی پیکسل سوختگی یا Burn in در نمایشگرهای OLED اختلال رایجی است که در اثر ثابت ماندن محتوای پیکسل‌ها در درازمدت و عدم پویایی در نمایش تصاویر روی صحفه نمایش ایجاد می‌شود. کارهایی مثل استفاده از ابزارهای داخلی نمایشگر شامل Pixel Refresh و Pixel Shift برای از بین بردن آثار Burn-in، جلوگیری از استاتیک و ثابت ماندن تصاویر در حال نمایش در طولانی مدت،  خاموش کردن مانیتور و تلویزیون در زمان عدم استفاده و کاهش سطح روشنایی می‌تواند تا حد زیادی از بروز این اختلال جلوگیری کند.

پرسش‌های پرتکرار

بهترین روش جلوگیری از Burn-in در تلویزیون های OLED چیست؟

جلوگیری از ایجاد تصاویر ثابت و استاتیک  برای طولانی مدت بر روی صفحه نمایش  بهترین روش پیشگیری از پیکسل سوختگی یا Burn-in  در نمایشگرهای OLED است. تغییر والپیپرها بصورت مداوم، استفاده از اسکرین سیور، خاموش کردن نمایشگر در زمان‌هایی که از دستگاه استفاده نمی‌شود و کاهش سطح روشنایی بهترین راهکارهای جلوگیری از این اختلال است.

 چگونه می‌توان پیکسل سوختگی در تلویزیون OLED را تعمیر کرد؟

 برای این کار می‌توان از ابزارهای داخلی تعبیه شده در  بخش تنظیمات تلویزیون استفاده کرد. مثلا ابزارهای  تجدید پیکسل یا Pixel Refresh بر روی تلویزیون‌های LG و برندهای دیگر و ابزار Pixel Cleaner در مدل‌های جدید ال‌جی برای تعمیر پیکسل سوختگی و آثار آن بر کیفیت تصاویر توسط خود سازندگان ارائه شده است. البته این ابزارها بیشتر با هدف پیشگیری از چنین اختلالاتی توسعه یافته و بهتر است با انجام برخی مراقبت‌های ذکر شده، از ایجاد Burn-in دایمی جلوگیری شود.