بررسی مادربرد ازراک Z890 Pro RS WiFi؛ خوش‌قیمت‌ و پرقدرت در اورکلاک

توضیحات: شایان اوصیا; دسته: بررسی مادربرد; 10 مهر 1404 21:00

مادربردهای مبتنی بر چیپست Z890، پلتفرمی رده‌بالا برای میزبانی از پردازنده‌های Core Ultra اینتل و بهره‌مندی از تمامی قابلیت‌های آن به حساب می‌آیند. با این حال مادربردی از ASRock را برای بررسی در اختیار داریم که با قیمت در بازه 21 الی 23 میلیون تومان، گزینه‌ای اقتصادی در کلاس مادربرهای Z890 به شمار می‌رود و لیست کاملی از امکانات مورد انتظار را ارائه می‌دهد. این مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi نام دارد و در ادامه به معرفی و بررسی تخصصی آن می‌پردازیم.

مقدمه

برند ازراک از تولید کنندگان معتبر و با سابقه قطعات سخت‌افزاری است که در بازار کشورمان به صورت مقطعی با گارانتی‌های متفرقه یافت می‌شد. اما اکنون مدل‌های مختلف کارت گرافیک و مادربرد ASRock با گارانتی شرکت سایبر در بازار موجود شده‌اند که باعث افزایش قدرت انتخاب کاربران و ایجاد رقابت سالم میان برندهای مختلف موجود در بازار می‌شود.

مادربردی که برای بررسی در اختیار داریم Z890 Pro RS WiFi نام دارد که به لطف چیپست Z890 از قابلیت‌ اورکلاکینگ برای رم و پردازنده‌های آنلاک شده سری Core Ultra (مانند Core Ultra9 285K) پشتیبانی می‌کند و مانند مادربردهای گران قیمت لیست متنوعی از درگاه‌های ارتباطی پر سرعت مانند 2 درگاه Thunderbolt 4.0، شبکه سیمی و بی‌سیم ارائه می‌دهد.

مادربرد Z890 Pro RS ازراک در دو نسخه با و بدون شبکه بی‌سیم و همچنین در دو قالب رنگی سفید و مشکی برای مدار چاپی موجود است که امکان شخصی سازی بیشتری به کاربر برای هماهنگی با سایر قطعات می‌دهد.

مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi با گارانتی تعویض 3 ساله سایبر در بازار کشور عرضه شده و در زمان نگارش این بررسی در بازه 21 الی 23 میلیون تومان در بازار کشور قیمت دارد.

بسته‌بندی و محتویات جعبه

بسته‌بندی و محتویات جعبه مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi

بر روی جعبه نمایی از ظاهر مادربرد را می‌توانید مشاهده کنید که با توجه به قالب رنگی محصول (سفید یا مشکی) تصویر آن متفاوت است. البته مدل سفید رنگ در انتهای نام خود پسوند White دارد که روی جعبه درج شده و آن را از مدل مشکی رنگ متمایز می‌کند.

در پشت جعبه معرفی مختصری از ویژگی‌های به کار رفته در ساخت مادربرد Z890 Pro RS WiFi توسط ازراک درج و لیست درگاه‌ها و سخت‌افزارهای پشتیبانی شده به صورت جدول ارائه شده است.

درون جعبه نیز مادربرد به همراه دو کابل ساتا، آنتن شبکه بی‌سیم، یک پیچ و استند اضافه برای نصب حافظه M2 به همراه راهنمای نصب قرار گرفته است.

نمای ظاهری و مشخصات فنی

نمای ظاهری و مشخصات فنی مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi

هیتسینک‌های به کار رفته برای مدار رگولاتور ولتاژ، چیپست Z890 و حافظه‌های M2 در مادربرد Z890 Pro RS به رنگ سفید با خطوط توسی بوده و برای هر دو قالب رنگی یکسان است.

در مدل سفید رنگ تنها رنگ مدار چاپی متفاوت است که در ترکیب با هیتسینک‌های به کار رفته نمای جذابی از مادربرد Z890 Pro RS را به نمایش می‌گذارد.

ابعاد مدار چاپی (PCB) مادربرد Z890 Pro RS ازراک به ترتیب طول و عرض برابر با 30.5 در 24.4 سانتی‌متر است که تحت استاندارد ATX قرار می‌گیرد.

تنها نورپردازی سطح مادربرد ASRock Z890 Pro RS در زیر هیتسینک Z890 واقع شده و با نرم‌افزار اختصاصی ازراک به نام Polychromo RGB قادر به مدیریت آن هستید. البته برای اتصال نورپردازی سایر قطعات و همگام‌سازی آنها، سه کانکتور ARGB و یک کانکتور 12 ولت RGB بر روی برد تعبیه شده است.

این مادربرد دارای 4 اسلات DIMM است و از رم‌های DDR5 تا حداکثر حجم 256 گیگابایت (4x64GB) و فرکانس 9066 مگاهرتز از طریق اورکلاک یا فعال‌سازی پروفایل XMP پشتیبانی می‌کند. لازم به ذکر است در این مادربرد رم‌های جدیدتر Clocked UnBuffered (CUDIMM) که توانایی دستیابی به سرعت بیشتری دارند نیز پشتیبانی می‌شوند.

برای دستیابی به فرکانس 9066 مگاهرتز برای حافظه‌های رم و اورکلاک پایدارتر، یک لایه محافظ که ازراک آن را OC Shield نام‌ گذاری کرده، بخشی از سطح مدار چاپی که شامل مسیرهای میان حافظه رم و پردازنده می‌شود را پوشانده است. توجه داشته باشید که به اشتباه این لایه محافظ را از روی مدار چاپی جدا نکنید یا در هنگام نصب به آن آسیب وارد نشود. در غیر این صورت با کاهش پایداری یا ناتوانی مادربرد در دستیابی به فرکانس‌های پشتیبانی شده مواجه خواهید شد.

برای نصب کارت‌های افزودنی مادربرد Z890 Pro RS به چهار اسلات PCI Express مجهز است که اسلات اول پهنای‌باند مورد نیاز خود را به صورت PCIe 5.0 X16 از پردازنده دریافت می‌کند و یک اسلات X1 و دو اسلات X4 دیگر با دریافت پهنای‌باند PCIe 4.0 از چیپست Z890 فعالیت می‌کنند.

برای اتصال حافظه‌های ذخیره‌ساز در مادربرد Z890 Pro RS تعداد 4 اسلات M2 و 4 پورت SATA در نظر گرفته شده است.

اسلات M2 که در زیر سوکت پردازنده واقع شده و دارای هیتسینک اختصاصی است به لطف پهنای‌باند PCIe 5.0 X4 دریافت شده از پردازنده می‌تواند سریع‌ترین حافظه‌های ذخیره‌ساز M2 موجود را پشتیبانی کند.

سایر اسلات‌های M2 به صورت PCIe 4.0 X4 پیکربندی شده‌اند دو اسلات واقع شده در زیر چیپست مادربرد، دارای هیتسینک یکپارچه هستند.

در سطح برد دو کانکتور 10 پین USB 2.0، دو کانکتور 20 پینUSB3.2 Gen1 و یک کانکتورUSB3.2 Gen2x2 با پشتیبانی از USB Type-C نیز علاوه بر درگاه‌هایUSB روی پنل پشتی وجود دارد. همچنین 8 کانکتور 4 پین Fan Header برای اتصال انواع فن یا پمپ خنک‌کننده مایع تعبیه شده است.

روی پنل پشتی به ترتیب از سمت چپ محل اتصال آنتن شبکه بی‌سیم، خروجی تصویر Displayport و HDMI، دو پورت Thunderbolt 4، یک درگاه USB 3.2 Gen2 (TypeA)، کلید BIOS Flashback، دو درگاه USB 3.2 Gen1، یک پورت RJ-45 شبکه سیمی 2.5 گیگابیتی، چهار پورت USB 2.0 و جک‌های 3.5 میلی‌متری صدا قرار دارند.

درگاه Thunderbolt 4 روی پنل پشتی قابلیت انتقال تصویر با وضوح حداکثر 8K@60FPS را نیز دارد.

مادربرد Z890 Pro RS به قابلیت BIOS Flash نیز مجهز است که با فشار دادن کلید BIOS FLBK و اتصال یک فلش درایو حاوی نسخه‌ای از بایوس این مادربرد و اتصال آن به درگاه در پنل پشتی، بدون نیاز به بوت شدن یا اتصال پردازنده و رم، می‌توان بایوس مادربرد را بروزرسانی کرد.

سیستم خنک‌کننده و مدار رگولاتور ولتاژ

سیستم خنک‌کننده و مدار رگولاتور ولتاژ مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi

با باز کردن هیتسینک‌های مادربرد Z890 Pro RS WiFi، در این بخش نگاهی به مدار رگولاتور ولتاژ و کامپوننت‌های به کار رفته در آن می‌اندازیم.

برای دفع گرمای کامپوننت‌های مدار رگولاتور ولتاژ مادربرد Z890 Pro RS ازراک از دو قطعه هیتسینک آلومینیومی استفاده کرده است که بخش بزرگتر آن تا روی پنل پشتی امتداد یافته است. این هیتسینک‌ها به کمک پدهای حرارتی بر روی ماسفت و چوک‌ها قرار می‌گیرد و گرمای تولید شده را دریافت و به کمک طراحی چندلایه و پره مانند خود آن را به هوا منتقل می‌کند.

ورودی مدار تغذیه پردازنده در مادربرد Z890 Pro RS توسط دو کانکتور 8 پین EPS تأمین می‌شود. مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده در این مادربرد شامل 19 فاز است که 16 فاز وظیفه فراهم کردن ولتاژ و جریان مورد نیاز پردازنده (Vcore) را دارند. سایر شاخه‌های کوچکتر شامل یک فاز پردازنده گرافیکی، یک فاز Always on Voltage و یک فاز برای کنترلرهای داخلی (VCCSA) می‌شود.

ماسفت‌های به کار رفته برای بخش Vcore پاور استیج‌های مدل SiC623 ساخت Vishay با توان فراهم کردن حداکثر شدت جریان 60 آمپر هستند که مجموعه 16 فازی آن قادر به تأمین 960 آمپر جریان برای شاخه Vcore پردازنده است.

مدیریت این مدار بر عهده یک کنترلر PWM مدل RT3638AJ ساخت Richtek گذاشته شده است. کانال‌های خروجی این کنترلر به صورت 1+1+8 پیکربندی شده است و به تنهایی ولتاژ بخش‌های VCCGT، VCCCore و VCCSA پردازنده را مدیریت می‌کند.

در مجموع مدار رگولاتور ولتاژ در نظر گرفته شده برای مادربرد ارزان قیمت ASRock Z890 Pro RS از لحاظ مشخصات فنی به راحتی قادر به تأمین ولتاژ و جریان مورد نیاز قوی‌ترین پردازنده‌های سری Core Ultra بوده و حتی می‌تواند از پس اورکلاک حرفه‌ای Core Ultra 9 285K نیز برآید.

سیستم صوتی و شبکه

سیستم صوتی و شبکه مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi

در مادربرد Z890 Pro RS از کدک صوتی ALC897 استفاده شده است که اگرچه از نظر کیفیت و حجم صدای خروجی به پای کدک‌های پیشرفته نظیر ALC1220 یا ALC4080 نمی‌رسد، اما برای یک مادربرد اقتصادی کیفیت قابل قبولی ارائه می‌دهد.

ماژول شبکه بی‌سیم AX211NGW اینتل در مادربرد Z890 Pro RS WiFi با پشتیبانی از Wi-Fi 6E و ساختار سه‌بانده 2.4 و 5GHz و 6GHz یک گزینه بسیار مناسب برای انواع ارتباط بی‌سیم پرسرعت خواهد بود. این ماژول به کمک اسلات M2 Key E که میان اسلات‌های PCIe قرار گرفته است به مادربرد متصل می‌شود و قادر است حداکثر پهنای‌باند 2.4Gbps را با رمزنگاری WPA3 فراهم نماید.

همچنین این ماژول در کنار Wi-Fi یک Bluetooth نسخه 5.3 نیز همراه خود دارد که نسبت به نسخه قبلی خود تا 4 برابر بُرد بیشتر و دو برابر سرعت بالاتری ارائه می‌کند. یک درگاه سیمی 2.5G نیز راهکار ارتباط شبکه این مادربرد را تکمیل می‌کند.

BIOS و نرم‌افزارهای کاربردی

BIOS و نرم‌افزارهای کاربردی ازراک

بایوس UEFI ازراک ظاهری بسیار ساده دارد و دسته‌بندی پارامترها در آن به خوبی انجام شده است. این بایوس دو حالت Easy Mode و Advanced Mode را در اختیار کاربر قرار می‌دهد که صفحه پیش‌فرض پس از ورود به محیط بایوس هم توسط کاربر تعیین می‌شود.

در صفحه Easy Mode تنها قادر به فعال کردن پروفایل XMP حافظه‌های رم و تغییر درایو‌های بوت سیستم هستید و گزارش‌های ساده‌ای از سرعت و دمای بخش‌های مختلف سیستم را دریافت می‌کنید. اما با وارد شدن به حالت پیشرفته (Advanced Mode) می‌توانید تنظیمات بخش‌های مختلف پردازنده، رم و مادربرد را انجام دهید.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید در بخش OC Tweaker گزینه‌های لازم برای اورکلاک سیستم آورده و به شکل مناسبی دسته بندی شده اند. در ابتدای صفحه تنظیمات بوست و اورکلاک خودکار آورده شده و در بخش پایین‌تر، گزینه‌های مربوط به پردازنده، رم، ولتاژ مادربرد و سیستم VRM داخلی پردازنده (DLVR) دسته‌بندی شده است.

از طریق بایوس UEFI ازراک حتی می‌توانید سیستم نورپردازی را توسط Poychromo RGB کنترل کنید.

یا از طریق رابط گرافیکی سرعت چرخش فن‌ بخش‌ها مختلف سیستم را بر اساس دما مدیریت کنید. سایر بخش‌های این بایوس و گزینه‌های آن را می‌توانید در آلبوم زیر مشاهده کنید:

نرم‌افزار ASRRock AI-Tuning نیز درون محیط ویندوز به شما امکانات حرفه‌ای برای اورکلاک و مدیریت سیستم در قالب رابط کاربری ساده را ارائه می‌دهد.

در بخش Operation Mode برخی تنظیمات برای دریافت کارایی بیشتر یا افزایش بازدهی انرژی به صورت خودکار توسط مادربرد انجام می‌شود. البته ما با امتحان کردن گزینه Performance Mode تغییری در کارایی سیستم (امتیاز Cinebench قبل و بعد از تغییر ثابت بود) مشاهده نکردیم.

در بخش OC Tweaker به صورت حرفه‌ای می‌توانید اورکلاک پردازنده و تغییر ولتاژ بخش‌های مختلف را انجام دهید. سایر بخش‌های نرم‌افزار ASRock Ai-Tuning را می‌توانید در آلبوم زیر مشاهده کنید:

متد و سیستم تست

متد و سیستم تست در بررسی مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi

تست‌های این قطعه را به‌طور کلی به چهار بخش تست‌های کارایی، توان مصرفی، حرارتی و اورکلاکینگ تقسیم کرده‌ و از قطعات جدید و بروزِ سیستم تست شهرسخت‌افزار استفاده کردیم. همچنین در این بررسی نرم‌افزارهای تست نیز به طور کامل بروزرسانی شده‌ و از آخرین نسخه موجود به همراه ویندوز 11 به کار رفته است.

مشخصات قطعات، درایورها و سیستم عامل استفاده شده در سیستم مورد استفاده برای تست مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi در این بررسی به شرح زیر است:

قطعه	آیتم
Intel Core Ultra 9 285K	پردازنده
ASRock Z890 Pro RS WiFi (Bios 3.10)	مادربرد
G.Skill TridentZ5 RGB 32GB (2x16GB Dual Channel) DDR5 - 6800MHz - CL34	رم
Silicon Power Velox V80 - 240 GB SATA III	SSD1
Adata XPG Gammix S70 – 1TB PCIe 4.0 NVMe	SSD2
GIGABYTE RTX 4070Ti Gaming OC	گرافیک
GREEN GP1300B-Edge	منبع تغذیه
Green Glacier 360 Stream	خنک‌کننده
GREEN – OC Station	کیس
Windows 11 Pro 64-bit	سیستم عامل

لازم به ذکر است در تمامی پلتفرم‌ها تنظیمات BIOS در حالت پیش فرض تنظیم شده‌اند، در پلتفرم کنونی نیز تنها قابلیت XMP برای ماژول‌های حافظه فعال شده است. در تصاویر زیر می‌توانید از نگاه نرم افزار CPU-Z مشخصات و تنظیمات سیستم را ملاحظه کنید:

همانطور که در بخش Bus Speed نرم‌افزار CPU-Z مشاهده می‌کنید و البته در تصاویر بایوس نیز مشخص بود، فرکانس BCLK برای پردازنده 0.25 مگاهرتز کمتر از مقدار پیش‌فرض که باید 100 مگاهرتز باشد توسط مادربرد اعمال شده است.

تست‌های مدیریت مصرف انرژی و دما

تست‌های مدیریت مصرف انرژی

در این بخش توان مصرفی کل سیستم (توان مصرفی از برق شهر توسط پاور سیستم) را در وضعیت با کارت گرافیک مجزا در دو حالت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و در حالت Load کامل CPU و GPU (به‌واسطه 15 دقیقه اجرای تست Prime95 و Furmark) توسط دستگاه وات متر دیجیتال اندازه‌گیری کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:

مادربرد Z890 Pro RS WiFi ازراک در حالت Idle و لود کامل مدیریت توان مصرفی بسیار خوبی دارد و با تنظیمات پیش‌فرض مادربرد و خنک‌کننده AiO سیستم تست، پردازنده Core Ultra 9 285K می‌تواند تا توان 225 وات بوست شود.

تست‌های حرارتی

در این تست حرارت ماسفت‌های مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده (CPU VRM) و هیت سینک چیپست Z890 را به‌وسیله ترمیستور و سنسورهای داخلی مادربرد و حرارت هسته CPU را نیز به‌وسیله نرم افزار HWMonitor در دو وضعیت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و Load کامل CPU و GPU (به‌واسطه 15 دقیقه اجرای تست Prime95 و FurMark) اندازه گیری و ثبت کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:

پردازنده‌های سری Core Ultra اینتل از بهینه‌سازی‌های زیادی در مدیریت توان مصرفی بهره می‌برند که کمک می‌کند در حالت Idle بتوانند کمترین توان را مصرف و به تناسب آن گرمای بسیار کمی هم تولید کنند. به همین دلیل دمای حالت Idle پردازنده و ماسفت‌های مدار رگولاتور ولتاژ عالی ارزیابی می‌شود.

در حالت لود کامل که پردازنده تا توان 225 واتی بوست می‌شود، دمای پردازنده به 79 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. تأمین جریان مورد نیاز پردازنده در این حالت به عهده مدار رگولاتور ولتاژ مادربرد در همکاری با سیستم DLVR پردازنده است که بیشترین گرما در این مجموعه توسط ماسفت‌ها تولید می‌شود. مادربرد ASRock Z890 Pro RS با داشتن هیتسینک‌های بزرگ و طراحی چند لایه که سطح تماس هیتسینک با هوا را افزایش می‌دهد، به خوبی از عهده دفع گرمای تولید شده توسط مدار رگولاتور ولتاژ بر آمده است.

تست پهنای ‌باند و Latency حافظه

تست پهنای ‌باند و Latency حافظه با نرم‌افزار AIDA64

تست پهنای‌ باند حافظه از جمله تست‌هایی است که نتایج آن کاملاً به وضعیت سیستم‌عامل، فرکانس و معماری ساخت پردازنده و کنترلر حافظه، BIOS هوشمند در انتخاب بهترین و عین حال پایدارترین تایمینگ های اصلی و Advanced و پیکربندی و فرکانس ماژول‌های حافظه وابسته است.

تست‌های شبیه‌ساز کارایی

تست‌ بنچمارک CPU-Z

یکی از معروفترین نرم‌افزارهای نشان دهنده مشخصات سخت‌افزار در سال‌های اخیر، به یک ماژول بنچمارک بر اساس پردازش‌های تک و چند رشته‌ای نیز مجهز ‌است. تست این نرم‌افزار که بر اساس دستورات SSE2 پایه ریزی شده است می‌تواند معیار مناسبی از عملکرد پردازنده در پردازش‌های تک و چند رشته‌ای ارائه دهد.

تست‌های 3DMARK 13

سری نرم‌افزارهای 3DMark کمپانی Futuremark از سال 1999 تا حال، بدون شک یکی از محبوب‌ترین و معتبرترین نرم‌افزارهای تست کارایی کارت‌های گرافیک بوده‌اند. 3DMARK 13 آخرین نسخه از نرم‌افزارهای تست و محک کارت‌های گرافیک کمپانی FutureMark هست. تست‌های این نرم افزار مبتنی آخرین API کمپانی Microsoft یعنی DirectX 12 بوده و از آخرین ویژگی‌های واقع‌گرایانه تصویر در این API نظیر Tessellation، Compute shaders و Multi-threading پشتیبانی می‌کند. منحصر به فردترین ویژگی نتایج تست‌های این 3 نرم افزار ایزوله بودن نتایج تست‌های GPU و CPU هست که نتایج تست‌های هر یک از قطعات نام‌ برده شده را نسبت به دیگری متمایز می‌کند.

تست Cinebench 2024

ماهیت تست Cinebench درواقع مبتنی بر شبیه ساز نوعی نرم افزار سینمای 4 بعدی است که بیشتر در استودیوهای ساخت پویانمایی‌های 3 بعدی استفاده می‌شود. در این تست تمامی توانایی پردازنده برای ترسیم یک صحنه 3 بعدی با تمام ویژگی‌های واقع‌گرایانه تصویر به کار گرفته می‌شود.

در برخی تست‌های کارایی مانند Cinebench کارایی مادربرد ASRock Z890 Pro RS با پردازنده Core Ultra 9 285K در مقایسه با مادربردی مانند نمونه B860 که محدودیت توان مصرفی 175 واتی در حالت پیش‌فرض برای پردازنده داشت کمتر از حد انتظار ظاهر شده است. پس از بررسی دقیق پارامترهای مختلف و جست‌وجوی علت این اختلاف کارایی در حالی که پیش‌فرض بوست پردازنده در ASRock Z890 Pro RS مقدار 250 وات تعریف شده است، دلیل آن را در نقص عملکرد بایوس پیدا کردیم.

با بررسی چند نسخه بایوس مختلف ASRock Z890 Pro RS به نظر می‌رسد در این مادربرد تا بایوس نسخه 3.10 تمرکز بر روی پایداری بیشتر حافظه رم و پردازنده در نظر گرفته شده است و علت 0.25 مگاهرتز کاهش فرکانس پیش‌فرض BCLK نیز همین است. با مقایسه سایر مادربردهای حاضر در نمودار، بخش UnCore پردازنده روی مادربرد Z890 Pro RS به طور متوسط در تست‌های مشابه میانگین فرکانس 3600 مگاهرتز داشته در حالی که این مقدار باید نزدیک به 3800 مگاهرتز می‌بود.

حال علت پهنای‌باند کمتر و تأخیر بیشترِ ماژول‌های حافظه در تست Aida64 نیز مشخص شده است به این دلیل که بخش UnCore تأثیر غیر مستقیمی بر ارتباط پردازنده با حافظه رم دارد.

تست‌های مرو‌رگر وب

تست‌های مرو‌رگر وب

بدون شک بخش زیادی از ما زمان زیادی را در روز صرف گشت و گذار در وبسایت‌های مختلف می‌کنیم. در این میان وب‌سایت‌هایی هستند که با توجه به نوع طراحی و محتوایشان می‌تواند خروجی داده‌های یک نرم‌افزار بوده و از محتوای پیچیده‌ی کد‌های اسکریپت یا شبیه‌سازی‌های گرافیکی و ... برخوردار باشند.

در این بخش تست‌های JetStream 2 و MotionMark که مجموعه‌ای از کتابخانه‌های مختلفِ کدهای JavaScript و شبیه‌سازی‌های گرافیکی پر تعداد است و برای بررسی سرعت لود و اندازه‌گیری زمان اجرای صفحات مختلف طراحی شده را روی مرورگر Google Chrome مورد تست و بررسی قرار دادیم.

تست‌ Video Transcoding

تست‌ Video Transcoding توسط Handbrake

این نرم افزار یکی از بهترین و معتبرترین تست‌های سنجش کارایی سیستم در پخش و تبدیل فایل‌های ویدئویی به فرمت‌های مختلف به شمار می‌رود. پشتیبانی از مدرن‌ترین تکنولوژی‌ها و پربازده‌ترین الگوریتم‌ها جهت تبدیل فابل‌های ویدئویی با بالاترین سرعت و در عین حال باکیفیت‌ترین حالت ممکن از مهم‌ترین ویژگی‌های این نرم افزار محسوب می‌شود.

در نرم افزار Handbrake از توان CPU برای تبدیل یک فایل ویدئویی باکیفیت 2160p با فرمت MP4 و کمک AVC1 با حجم 1.2GB به استاندارد ویدئویی از پیش تعریف شده با رزولوشن 1920x1080 استفاده شده است. در این تست زمان انجام پروسه به ثانیه ثبت شده است و مسلماً هر چه این فرآیند زودتر تکمیل شود پلتفرم مورد نظر کارایی بهتری در این تست‌ها داشته است.

تست‌های کارایی عمومی سیستم

تست‌های CrystalDiskMark
CrystalDiskMark با شبیه‌سازی Transfer فایل در چند Block Size مختلف، دو الگوریتم مختلف (Sequential و Random) و به‌صورت Multi Queues & Threads/Single یکی از معتبرترین نرم افزارهای سنجش کارایی تمامی تجهیزات ذخیره‌سازی (حتی تجهیزات قابل حمل) محسوب می‌شود.

تست‌های PCMARK 10

در این سری نرم‌افزارهای Benchmark کارایی کلی سیستم بر اساس تست‌های Single-thread و Multi-thread مانند نمایش و ویرایش عکس‌های دیجیتال، پخش و ویرایش انواع مختلف موزیک و ویدئو، پخش تصاویر 3 بعدی مانند انواع گیم، جابه‌جایی اطلاعات بین تجهیزهای مختلف، شبیه سازی نرم‌افزاری امنیتی، رمزگشایی صفحات وب و ... محک زده می‌شود.

تست Startup-Time

یکی از اطلاعات مفید و کاربردی که در مورد وضعیت عمومی یک سیستم می‌توان داد، مدت زمان مورد نیاز برای بوت سیستم و بارگذاری ویندوز و آماده به کار بودن آن است. در نتیجه این تست المان‌هایی مانند سرعت سلف تست بایوس، سرعت خواندن، پردازش و بارگذاری ویندوز و نرم‌افزارهای اولیه توسط سخت‌افزار دخیل هستند. در این بخش زمان مورد نیاز از لحظه فشار دادن کلید «روشن» روی کیس در حالت Cold Boot تا لحظه ورود به ویندوز را اندازه گیری شده است.

بوت سیستم در مادربرد ASRock Z890 Pro RS سریع است و 41 ثانیه بدست آمده بیشتر مربوط به 5 ثانیه فرصت دادن به کاربر برای ورود به محیط بایوس است در حالی که در مادربردهای دیگر این زمان معمولاً سه ثانیه یا کمتر است.

تست‌های Zip/Unzip با 7-Zip

فرآیند Zip و یا Unzip کردن اطلاعات همیشه جزو یکی از کاربردی‌ترین و در عین حال معمول‌ترین کارهایی است که استفاده کنندگان از کامپیوترهای شخصی در طول روز با آن سر و کار دارند. از جمله معروف‌ترین و شناخته شده ترین نرم‌افزارهای این امر 7-Zip هست که همواره خود را همگام با ارائه آخرین فناوری‌های سخت‌افزاری بروز نگاه می‌دارد تا بهترین کارایی ممکن را از خود ارائه دهد. این نرم افزارها دارای یک بخش Benchmark Tool مستقل می‌باشد که نتایج به دست آمده در این قسمت در نمودار زیر درج شده است.

تست‌‌های رندرینگ

تست‌‌های رندرینگ Blender

نرم‌افزار Blender به دلیل کارایی فوق‌العاده موتور رندرهای داخلی از جمله Cycles و استفاده بهینه از توانایی پردازنده‌های گرافیکی در سرعت بخشیدن به فرآیند رندر صحنه‌های دو بعدی و انمیشن مشهور شده است. این نرم‌افزار همچنین به دلیل داشتن رابط کاربری ساده و پرسرعت برای مدل‌سازی و طراحی، به یک مجموعه کاربردی و پرطرفدار برای بازی‌سازان و انیمیشن سازان تبدیل شده است. به کمک موتور رندر Cycles یک صحنه از پیش طراحی شده، با اندازه‌گیری زمان مورد نیاز برای رندر کامل این صحنه توسط پردازنده، به تست و مقایسه قدرت پردازشی پردازنده‌های مختلف می‌پردازیم.

تست‌ رندرینگ با V-Ray

موتور رندر V-Ray بنام ترین موتور رندر میان طراحان به حساب می‌آید. این موتور رندر که از انبوهی از نرم‌افزارهای مشهور مدل‌سازی چون مجموعه AutoDesk و Cinema4D و... پشتیبانی می‌کند، می‌تواند صحنه‌های طراحی شده را به کمک پردازش Biased و UnBiased Raytracing به تصاویر تقریباً واقعی تبدیل کند. به تازگی نرم‌افزاری اختصاصی از سوی Chaos Group سازنده این موتور رندر، برای تست کارایی CPU و GPU عرضه شده است که به کمک اندازه‌گیری مسیرهای نورانی در مدت یک دقیقه مقیاسی برای اندازه‌گیری توان سخت‌افزار ارائه می‌کند.

تست‌های گیمینگ

تست بازی Shadow of the Tomb Raider

ماژول بسیار کامل و دقیق بنچمارک این بازی به ما اجازه می‌دهد تا کارآیی پردازنده و کارت گرافیک را به صورت مجزا یا ترکیبی مورد بررسی قرار دهیم. با بروزرسانی سیستم تست، بیشتر بنچمارک‌ها و حتی بازی‌ها را نیز بروز کردیم و اکنون بازی Shadow of the Tomb Raider از قابلیت DLSS به طور کامل پشتیبانی می‌کند. به همین منظور و با توجه به کارت گرافیک رده‌بالای RTX 4070Ti تست‌بد شهرسخت‌افزار، رزولوشن بازی را به 1440p تغییر دادیم و برای وارد کردن فشار بیشتر به پردازنده و رم، تنظیمات گرافیکی را روی High و DLSS را روی Ultra Performance گذاشتیم.

تست‌ بازی Civilization VI

این بازی در آخرین بسته الحاقی خود که Gathering Storm نام دارد، به یک ماژول پیشرفته و سنگین تست و بنچمارک سخت‌افزار مجهز شده است. تست هوش مصونی این بازی با قرار دادن 16 نژاد مختلف و شبیه سازی حرکات هر نژاد در 5 نوبت متوسط زمان مورد نیاز برای پردازش هر نوبت را اندازه‌گیری می‌کند و با توجه به پردازش‌های گرافیکی، استفاده زیاد از حجم رم و توان پردازشی CPU، سنجش دقیقی از توان کلی سیستم در اجرای بازی‌های پردازنده محور ارائه می‌کند.

تست‌ بازی Horizon Zero Dawn

این بازی یکی از عناوین جدید مبتنی بر DirectX12 است که در سبک نقش آفرینی و جهان باز است. این بازی که ابتدا برای کنسول پلی‌استیشن4 عرضه شد، پس از چند سال پا به دنیای PC نیز گذاشت تا گرافیک خیره‌کننده و روند داستانی بازی برای گیمرهای غیر کنسول نیز قابل تجربه باشد. این بازی نیز به یک ماژول کامل بنچمارک گیری مجهز است که می‌تواند علاوه بر اندازه‌گیری فریم‌های تولید شده توسط پردازنده و کارت گرافیک به صورت مجزا، بر اساس کارایی کلی سیستم و ترکیبی به آنها امتیاز دهد.

تست‌های گرافیک داخلی پردازنده

تست‌های گرافیک پردازنده (iGPU)

واحد پردازش گرافیکی پردازنده‌های Core Ultra نیز نسبت به نسل قبل تغییر یافته و با نام Intel Graphics با استفاده از هسته‌های Xe شناخته می‌شوند. به همین دلیل از تست Night Raid نرم‌افزار 3DMark و ماژول بنچمارک بازی StarControl برای سنجش کارایی این واحد گرافیکی جدید و مقایسه آن با نسل‌های گذشته استفاده کردیم.

تست کارایی Ai

تست‌ Geekbench AI

نرم‌افزار تست و بنچمارک Geekbench که بر روی پلتفرم‌های مختلف قابل اجراست برای کاربران دنیای سخت‌افزار نامی آشناست. سازنده این نرم‌افزار ماژولی جداگانه با نام Geekbench AI دارد که برای تست توانایی پردازشی سیستم بر اساس رابط‌های OpenVINO و ONNX در زمینه محاسبات مورد نیاز آموزش ماشین و هوش مصنوعی کاربرد دارد.

اورکلاکینگ

تست‌های Overclocking با مادربرد ASRock Z890 Pro RS

یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های تراشه Z890 نسبت به سایر چیپست‌های مادربرد با سوکت LGA1851 مانند B860، داشتن قابلیت اورکلاک کامل پردازنده است که حتی در مادربردی ارزان قیمت مانند ASRock Z890 Pro RS WiFi نیز در سطح بسیار کامل و حرفه‌ای تعبیه شده است.

ابتدا با وارد شدن به بخش تنظیمات پردازنده، فرکانس BCLK را بر روی 100 مگاهرتز ثابت می‌کنیم و سپس با توجه به ضریب باز بودن پردازنده Core Ultra 9 285K ضرایب هسته‌های P را به 56 و ضریب هسته‌های E را به 48 برای تمام هسته‌ها افزایش می‌دهیم. بخش Uncore یا همان Cache پردازنده را نیز با افزایش ضریب به 41 اندکی اورکلاک می‌کنیم.

برای پایداری در فرکانس‌های جدید، ولتاژ هسته‌های P را به صورت تطبیق‌پذیر (Adaptive) به 1.35 ولت افزایش دادیم و سایر ولتاژهای پردازنده و مادربرد بدون تغییر و به صورت Auto تنظیم شده اند.

اعمال این تغییرات فرکانس هسته‌های P را به 5.6 گیگاهرتز، هسته‌های E را به 4.8 گیگاهرتز و بخش UnCore را به 4.1 گیگاهرتز افزایش می‌دهد. شاید برایتان جالب باشد که 5.6 گیگاهرتز برای هسته‌های P از فرکانس 5.7 گیگاهرتزِ پیش‌فرض به ظاهر کمتر است. پس چگونه اورکلاک انجام شده است؟ پاسخ این سوال به نحوه اعمال بوست خودکار پردازنده باز می‌گردد. 5.7 گیگاهرتز معمولاً تنها برای یک هسته است و تحت لود سنگین سایر هسته‌ها به صورت پله‌ای با کاهش فرکانس مواجه می‌شوند به صورتی که در بیشتر مواقع 6 هسته از 8 هسته P در پردازنده Core Ultra 9 285K تحت فرکانس 5.4 گیگاهرتز فعالیت می‌کنند.

برای حافظه رم نیز فرکانس 7600 مگاهرتز با تایمینگ‌های 168-119-48-48-36 را که بر اساس تجربه یک فرکانس پایدار با تایمینگ‌های قابل قبول برای ماژول‌های حافظه سیستم تست ما بدون تغییر در ولتاژ به حساب می‌آید را انتخاب کردیم و برخی تست‌های کارایی را دوباره تکرار کردیم.

پس از تغییرات اعمال شده همانطور که مشاهده می‌کنید از نظر کارایی در تست‌های مختلف مادربرد ASRock Z890 Pro RS به کلی متحول شده و با بهبود چشم‌گیری نسبت به وضعیت بدون اورکلاک در نمودار قرار گرفته است.

اورکلاک انجام شده بر روی سیستم در بخش فرکانس و ولتاژ کاملاً در سطح ایمن و حتی بسیار سبک نسبت به حالت پیش‌فرض شمرده می‌شود و توان مصرفی پردازنده در حالت لود کامل از 225 وات قبل از اورکلاک به حداکثر 241 وات و دمای آن به 85 درجه سانتی‌گراد رسیده است که از این حیث نیز در محدوده مطمئن قرار دارد.

مادربرد ASRock Z890 Pro RS با وجود کلاس ارزان قیمت خود در بخش اورکلاکینگ کاملاً ما را شگفت‌زده کرد و با اعمال تنظیمات دقیق خودکار و گزینه‌های حرفه‌ای برای اورکلاک دستی، یک مادربرد ارزشمند برای میزبانی از پردازنده‌های ضریب باز (Unlocked K-Series) به حساب می‌آید.

جمع‌بندی و امتیاز شهرسخت‌افزار

جمع‌بندی شهرسخت‌افزار از مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi

مادربرد Z890 Pro RS WiFi ازراک در زمان نگارش این بررسی از ارزان‌ترین مادربرد Z890 موجود در بازار کشور برای میزبانی از پردازنده‌های Core Ultra 200 اینتل است. این مادربرد با دارا بودن تمام قابلیت‌های پایه مانند شبکه سیمی و بی‌سیم پر سرعت و درگاه‌های متعدد USB در پنل پشت و کانکتورهای سطح مادربرد اشاره کرد.

از ویژگی‌های متمایز کننده این مادربرد در کلاس قیمتی خود می‌توان به قدرت انتخاب کاربر میان دو تِم رنگی سفید و مشکی، ارائه دو پورت Thunderbolt 4 روی پنل پشتی، ارائه پورت پرسرعت USB 3.2 Gen 2x2 برای پنل جلوی کیس و پشتیبانی از حافظه‌های رم با حداکثر فرکانس 9066 مگاهرتز در مقایسه به سایر مادربردهای ارزان قیمت در بازار اشاره کرد.

اگرچه در بخش کارایی به دلیل تنظیمات پیش‌فرض بایوس، کارایی مادربرد از حد انتظار کمتر بود اما در بخش اورکلاکینگ با تنظیمات بسیار دقیق و حرفه‌ای مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi ما را شگفت‌زده کرد و نشان داد برای اورکلاک حرفه‌ای پردازنده‌های سری K نسل Core Ultra 200 چیزی از مادربردهای گران‌قیمت کم ندارد.

پس از نگارش این بررسی به نظر می‌رسد ازراک با یک آپدیت فوری نسخه 3.11 برای بایوس و افزایش کارایی و پایداری سیستم مشکلات اشاره شده در بخش تست‌های کارایی را حل کرده باشد.

در مجموع نقاط قوت و ضعف مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

نکات مثبت:

موجود بودن در دو قالب رنگی سفید و مشکی
قیمت مناسب با توجه به امکانات
دارا بودن دو پورت Thunderbolt 4 روی پنل پشتی
شبکه بی‌سیم و سیمی پرسرعت
قابلیت‌های بسیار خوب اورکلاکینگ
گارانتی سه ساله تعویض

نکات منفی:

تنظیمات پیش‌فرض بایوس برای پایداری بیشتر بهینه شده تا کارایی حداکثری

با تمامی این توضیحات، مادربرد ASRock Z890 Pro RS WiFi، موفق به کسب بسیار خوب 8.8 و نشان Overclocker's Choice و ریز امتیازات زیر در کلاس محصولات ارزان‌قیمت از لابراتوار شهر سخت‌افزار شد:

ASRock Z890 Pro RS WiFi

کلاس عرضه : ارزان قیمت / رده پایین

بسته‌بندی

8.5

امکانات

اورکلاکینگ

7.5

کارایی

کیفیت ساخت و طراحی

ارزش خرید

8.8

امتیاز شهرسخت‌افزار

نشان شهرسخت‌افزار

8.8

چنانچه درباره این محصول سوال یا نظری دارید، در قسمت نظرات مطرح کنید.