اسلات DIMM چیست؟ آشنایی با کاربرد ماژول DIMM در مادربرد کامپیوتر

شاید بارها حافظه رم را روی اسلات مادربرد متصل کرده باشید، اما از اهمیت DIMM و نقش آن در کامپیوتر غافل شوید. این فناوری که تحول بزرگی در دنیای سخت افزار محسوب می‌شود، امروزه کاربرد گسترده‌ای دارد. اگر می‌خواهید با فناوری و انواع ماژول DIMM در مادربرد و اهمیت آن آشنا شوید در این مقاله همراه ما باشید.

از روز اولی که از حافظه‌های رم در سیستم‌های پردازشی یا کامپیوتری مورد استفاده قرار گرفتند تا به امروز، همواره پژوهشگران و شرکت‌های تولید کننده آنها در پی راهکاری برای افزایش سرعت و کارایی آنها بوده‌اند. یکی از فناوری‌هایی که با معرفی رسمی در دهه 1990 میلادی به نوعی انقلابی در فناوری حافظه‌های رم ایجاد کرد، DIMM بود. این فناوری به نحوه ارتباط و قرارگیری حافظه در مادربرد اشاره دارد که در این مطلب قصد داریم به معرفی ویژگی‌ها و بیان قابلیت‌ها و انواع آن بپردازیم.

مقدمه

همزمان با پیشرفت قطعات کامپیوتر در طول زمان، فناوری ساخت حافظه رم نیز به طور مرتب تغییر می‌کند. امروزه انواع حافظه رم با استفاده از تکنولوژی DIMM تولید می‌شوند که سرعت بالاتری در مقایسه با نسل‌های قبلی خود دارند.

اسلات DIMM حافظه رم کامپیوتر شما را به مادربرد متصل می‌کند و بدون این اسلات امکان اتصال رم به کامپیوتر وجود ندارد. به همین دلیل است که آشنایی با این فناوری برای متخصصان حوزه سخت‌افزار و حتی نرم‌افزار می‌تواند حائز اهمیت باشد.

در ادامه این مقاله به مباحثی مانند اهمیت ماژول DIMM در کامپیوتر، انواع DIMM، تفاوت رم DIMM با UDIMM و چگونگی تشخیص DIMM می‌پردازیم.

منظور از DIMM  در مادربرد یا کامپیوتر

اصطلاح Dual In Line Memory Module یا به اختصار DIMM، نوعی حافظه کامپیوتری است که در اسلات حافظه رم مادربرد نصب می‌شود و برخلاف SIMM که در هر کلاک می‌تواند 32 بیت اطلاعات را منتقل کند، رم DIMM از خطوط داده 64 بیتی پشتیبانی می‌کند.

اسلات DIMM به محلی روی مادربرد گفته می‌شود که حافظه رم را به مادربرد متصل می‌کند. گاهی از اسلات‌ DIMM با عنوان اسلات حافظه رم نیز یاد می‌شود.

هرچه کامپیوتر شما اسلات‌های DIMM بیشتری داشته باشد، می‌تواند از تعداد بیشتری حافظه رم میزبانی کرده و بدین ترتیب سرعت و عملکرد کامپیوتر شما افزایش می‌یابد.

در همین رابطه بخوانید:

- تفاوت فرکانس حافظه رم با نرخ داده (MHz با MT/s) چیست

چرا وجود اسلات DIMM روی مادربرد اهمیت دارد؟

اسلات DIMM محل قرارگیری و اتصال حافظه رم به مادربرد را فراهم می‌کند که خود حافظه رم نیز اطلاعات مورد نیاز برنامه‌های مختلف را به طور موقت نگهداری می‌کند. بنابراین بدون اسلات DIMM هیچ راهی برای اتصال رم به کامپیوتر وجود ندارد و به همین دلیل وجود اسلات DIMM در کامپیوتر اهمیت دارد.

مادربردهایی که به اسلات‌های DIMM بیشتری مجهز شده‌اند، انتخاب بیشتری برای افزایش حافظه رم را در دسترس شما قرار می‌دهند.

برای مثال مادربرد کامپیوتر شما به دو حافظه رم 4 گیگابایتی مجهز شده و می‌خواهید حافظه رم کامپیوتر خودتان را به 16 گیگابایت افزایش دهید. اگر مادربرد کامپیوتر شما به 4 اسلات DIMM مجهز شده باشد، می‌توانید با افزودن 2 رم 4 گیگابایتی به این هدف برسید.

در صورتی که مادربرد کامپیوتر شما 2 اسلات DIMM داشته باشد مجبور می‌شوید تا 2 حافظه رم 8 گیگابایتی یا یک حافظه رم 16 گیگابایت را خریداری کنید و دیگر امکان استفاده از حافظه‌های 4 گیگابایتی را ندارید.

هرچه مادربرد شما اسلات DIMM بیشتری را در اختیار داشته باشد، تعداد رم بیشتری را می‌توانید روی مادربرد نصب کنید. مادربرد شما می‌تواند 1 تا 8 اسلات DIMM داشته باشد، اما مادربرد اغلب کامپیوترهای شخصی امروزی ماژول DIMM در مادربرد غالباً در پیکربندی چهارتایی طراحی می‌شود.

در همین رابطه بخوانید:

- 6 اشتباه رایج در مورد رم کامپیوتر ؛ وظایف رم و کاربردهای آن چیست؟
- راهنمای جامع ارتقای رم لپ تاپ (+ آموزش تصویری)

وابستگی تعداد اسلات‌ ماژول DIMM در کامپیوتر به ابعاد و چیپست مادربرد

مادربردها در سه ابعاد استاندارد Mini-ITX، Micro-ATX و ATX ساخته می‌شوند. مادربردهای Mini-ITX که ابعاد کوچک‌تری در مقایسه با مادربردهای Micro-ATX و ATX دارند معمولاً برای صرفه‌جویی در فضا تنها به دو اسلات DIMM مجهز می‌شوند.

مادربردهای اقتصادی که به چیپست پایین‌رده مجهز می‌شوند نیز معمولاً دو سوکت DIMM دارند. در مقابل مادربردهای گران قیمت که به چیپست‌های بالا رده همانند X399 شرکت AMD یا چیپست X299 اینتل مجهز شده‌اند، معمولاً 8 اسلات DIMM دارند.

در همین رابطه بخوانید:

- آموزش افزایش حافظه رم کامپیوتر و لپ تاپ با فلش در ویندوز
- آیا واقعاً فرکانس و ظرفیت حافظه رم تأثیری در گیمینگ دارد؟

انواع رم های DIMM

• حافظه Fully-Buffered DIMM یا به اختصار FB-DIMM معمولاً به عنوان حافظه اصلی در کامپیوترهای سرور و ورک استیشن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع اسلات DIMM برای افزایش قابلیت اطمینان، حفظ یکپارچگی سیگنال و کاهش خطا به تراشه AMB مجهز شده است.

Registered DIMM یا به اختصار RDIMM که به حافظه بافر نیز شهرت دارد، در شرایطی که فعالیت پایدار کامپیوتر برای ما اهمیت دارد مانند کامپیوتر سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تکنولوژی DIMM، ثبات در میان حافظه رم و کنترلر حافظه قرار می‌گیرد و کنترلر به جای دسترسی مستقیم به DRAM، اطلاعات را به ثبات می‌فرستد.

حافظه Unbuffered DIMM یا به اختصار UDIMM در کامپیوترهای دسکتاپ و لپ تاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. دستورات به طور مستقیم از کنترلر حافظه پردازنده به ماژول رم ارسال می‌شود. فرق رم RDIMM با UDIMM در سرعت، هزینه و پایداری این دو نوع از حافظه رم DIMM است. حافظه رم UDIMM سرعت بالا و هزینه کمتری در مقایسه با RDIMM دارد، اما در مقابل پایداری کمتری نیز دارد.

Load-Reduced DIMM یا به اختصار LR-DIMM از فناوری iMB برای بافر کردن داده‌ها و خطوط آدرس استفاده می‌کند تا بار کنترلر حافظه متصل به اسلات DIMM کاهش یابد.

Outline Dual In-Line Memory Module یا به اختصار SO-DIMM تقریباً نصف حافظه DIMM استاندارد 2.74 اینچ طول دارد. این حافظه رم در ساخت کامپیوترهای قابل حمل مانند لپ تاپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و مسلماً اشغال فضای کمتر ماژول DIMM در مادربرد علت اصلی آن است. البته این روزها برخی شرکت‌ها تراشه‌های حافظه لپ‌تاپ‌ها را به صورت مستقیم به مادربرد نیز لحیم کرده و به صورت کلی اسلات فیزیکی را حذف می‌کرده یا به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌دهند.

باز اگر سوالی پیرامون با فرق DIMM با UDIMM در ذهن دارید باید بگوییم که این سوال می‌تواند اشاره به یک فناوری و نوعی خاص از آن باشد. به بیان ساده رم‌های UDIMM، RDIMM، LR-DIMM و FB-DIMM همگی انواع مختلفی از حافظه DIMM محسوب می‌شوند و زیرمجموعه این فناوری هستند.

سوالات پرتکرار

آیا DIMM همان DDR4 است؟

DIMM و DDR به ویژگی‌های متفاوتی از حافظه رم اشاره دارند. حافظه رم Double Data Rate یا به اختصار DDR می‌تواند در لبه بالا رونده و پایین رونده هر سیکل کلاک داده‌ها را ارسال کند، اما رم غیر DDR تنها داده‌ها را در لبه بالارونده ارسال می‌کند و سرعت کمتری در مقایسه با رم DDR دارد.

 ماژول DIMM به نوعی حافظه رم گفته می‌شود که می‌تواند در هر سیکل کلاک 64 بیت داده را ارسال کند و در نتیجه سرعت بالاتری در مقایسه با SIMM دارد که در هر سیکل کلاک 32 بیت داده را ارسال می‌کند.

هم‌اکنون اغلب ماژول‌های رم به صورت DIMM ساخته می‌شوند که رم DDR4 و  DDR5 را شامل می‌گردد. اگر به ماژول DIMM در مادربرد خودتان نگاهی بیندازید، در صورتی که مانعی مانند هیت سینک وجود نداشته باشد شاید بتوانید تراشه‌های حافظه را در دو طرف رم مشاهده کنید که به DIMM بودن حافظه رم اشاره دارد.

در همین رابطه بخوانید:

- تشریح حافظه‌های رم دی دی آر DDR؛ فرکانس، تأخیر و تایمینگ رم چیست؟
- تفاوت DDR5 با DDR4؛ مقایسه و بررسی فرق های اساسی DDR5 و DDR4

آیا DIMM یک اسلات RAM است؟

به صورت مستقیم واژه DIMM به فناوری اتصال ماژول به مادربرد اشاره دارد. با توجه به نوع چیپست مادربرد، ممکن است یک یا چند اسلات DIMM روی مادربرد وجود داشته باشد. در واقع عبارت ماژول DIMM در کامپیوتر این روزها مصطلح شده که (شاید به غلط) اما توسط برخی از کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چگونه ماژول DIMM را در کامپیوتر تشخیص دهیم؟

به صورت کلی دو روش چشمی و استفاده از سیستم برای شناسایی نوع یا فناوری حافظه DIMM وجود دارد. به سادگی می‌توانید با بررسی ظاهری حافظه رم، رم های DIMM را تشخیص دهید. در رم SIMM تراشه‌های حافظه تنها در یک طرف ماژول رم قرار گرفته و در حافظه رم DIMM، تراشه حافظه در دو طرف ماژول قرار می‌گیرد.

در کامپیوتر خودتان نیز می‌توانید نوع حافظه رم را بررسی کنید. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید:

• در محیط ویندوز و در قسمت جستجو عبارت CMD را تایپ کنید.
• در فهرست نتایج نمایش داده شده روی Command Prompt راست کلیک کرده و Run As Administrator را انتخاب کنید.

• در پنجره CMD عبارت wmic memorychip get devicelocator, formfactor را تایپ کرده و کلید اینتر را فشار دهید.
• اعداد نمایش داده شده در ستون FormFactor نوع حافظه رم شما را مشخص می‌کنند. عدد 8 نشان می‌دهد که کامپیوتر شما از ماژول DIMM استفاده می‌کند. عدد 12 به استفاده از ماژول SODIMM اشاره دارد که در کامپیوترهای لپ تاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با تکنولوژی DIMM و اهمیت این فناوری آشنا کنیم. همچنین به پرسش‌هایی مانند فرق بین DIMM و UDIMM پاسخ دهیم. مادربردهای مختلفی در بازار وجود دارند که به تعداد متفاوتی اسلات DIMM مجهز شده‌اند.

تعداد اسلات‌های DIMM به مقدار مورد نیاز حافظه رم و همچنین تعداد اسلات‌هایی که برای دستیابی به مقدار مورد نیاز مورد استفاده قرار می‌دهید بستگی دارد.

برای مثال، اگر قصد نصب 32 گیگابایت حافظه رم روی مادربرد خودتان را دارید، می‌توانید این کار را با نصب دو ماژول 16 گیگابایتی یا 4 ماژول 8 گیگابایتی انجام دهید.

زمانی که از دو ماژول 16 گیگابایتی استفاده می‌کنید تنها به دو اسلات DIMM نیاز دارید، اما زمانی که می‌خواهید از چهار ماژول 8 گیگابایتی استفاده کنید باید این رم‌ها را روی 4 اسلات DIMM نصب کنید.