چشم انتظار فرازمینی‌ها؛ آیا حیات روی سیاره زهره اثبات می‌شود؟

سال گذشته بود که خبر کشف احتمالی گاز فسفین در جو سیاره‌ی زهره، سر و صدای زیادی در مجامع علمی به پا کرد. گاز فسفین که در واقع از نشانه‌های حیات محسوب می‌شود می‌توانست این ایده‌ی عجیب را در ذهن محققان بوجود آورد که آیا در سطح سیاره‌ی آتشینی همچون زهره هم موجودات زنده‌ وجود دارند؟

طی سالیان گذشته و با کسب داده‌های فراوان، محققان موفق به اثبات به این موضوع شده‌اند که در فاصله‌ی 50 کیلومتری از سطح سیاره‌ی زهره می‌توان مکانی را پیدا کرد که بیشترین تشابه را با شرایط سیاره زمین دارد. فشار یک اتمسفر، دمای متغیر از 0 تا 50 درجه‌ی سلسیوس و حتی مهم‌تر از آن، احتمال وجود فسفین، از جمله مواردی بود که این شرایط خاص را برای زهره در منظومه‌ی شمسی پدید می‌آورد.

اما بررسی‌های صورت گرفته روی داده‌های اولیه، چیز دیگری را نشان می‌دهد. ظاهراً محققان دانشگاه کاردیف ولز که پیش‌تر از وجود فسفین در جو زهره خبر داده بودند، در مطالعات خود سولفور دی‌اکسید را با فسفین اشتباه گرفته‌اند. گرچه هنوز هم به گفته‌ی آنان گاز فسفین در جو زهره وجود دارد اما با غلظت 1ppb نه 20ppb که اشتباهاً اندازه‌گیری شده بود؛ لازم به ذکر است که PPB مخفف عبارت «واحد در میلیارد یا Parts per Billion» است و هزار برابر کوچکتر از ppm می‌باشد.

با این حال آزمایشات جدید نشان می‌دهد که شاید همان 1ppb هم تنها یک خطای محاسباتی باشد و اصلاً روی سطح زهره گاز فسفین وجود خارجی ندارد.

طبق مقاله‌ی منتشر شده توسط Meadows، Andrew Lincowski و دیگر محققان این پروژه، این نتیجه حاصل گردید که خطای ایجاد شده در گزارش اولیه بدلیل استفاده از تلسکوپ ALMA برای تخمین مقدار SO2 در جو زهره بوجود آمده است. این احتمال وجود دارد که با تشخیص ندادن حجم 90-95 درصدی سولفور دی‌اکسید موجود در جو زهره توسط تلسکوپ، در واقع سیگنال 266.94GHz دریافت شده‌ای که پیش‌تر به فسفین نسبت داده می‌شد، همان گاز SO2 باشد.

اگر گاز فسفین به عنوان یکی از فاکتورهای نشان‌دهنده‌ی حیات بر روی زهره، در لایه‌ی تروپوسفر (پایین‌ترین لایه‌ی جو) این سیاره ظاهر می‌شد، این احتمال وجود داشت که لایه‌های بالایی جو، شرایط زیستی را حفظ کنند. اما به گفته‌ی تیم تحقیقاتی، سیگنال‌های مشکوک به فسفین از لایه‌ی مزوسفر دریافت شده‌اند.

گفته شده حتی اگر موجودات زنده در سطح کره‌ی زهره وجود داشته باشند، باز هم احتمال تشخیص فسفین در لایه‌های بالایی جو بسیار کم است. چرا که فاصله‌ی بسیار نزدیک زهره نسبت به خورشید و تابش شدید این ستاره در بالای ابرهای غلیظ و متراکم آن، پیوند مولکول‌های فسفین را تقریباً به همان سرعتی که تشکیل می‌شوند، از هم شکسته و دیگر اثری از آنها باقی نخواهد ماند.

پژوهشگران این پروژه تا به امروز به جواب قاطعی برای رد یا تأیید وجود فسفین در جو زهره نرسیده‌اند ولی با این حال قصد دارند با کمک دیگر تیم‌های تحقیقاتی، از وجود فسفین یا به عبارت دیگر حیات بر روی سیاره‌ی زهره مطمئن شوند.