پاسخ به ابهام‌ها در رابطه با «انتقال سرورهای تلگرام به ایران»

احتمالاً شما هم خبر تکذیب هرگونه انتقال سرورهای تلگرام به ایران را از زبان مدیرعامل این کمپانی شنیده‌اید اما حالا در نسخه 4.2 شبکه تحویل محتوا موسوم به CDN داخلی به خدمت گرفته شده، آیا تلگرام بر خلاف وعده خود سرور‌هایش را به ایران منتقل کرده؟ پاسخ به تمامی ابهامات شما در نوشتار پیش رو.

پیش از هرچیز با پاسخ به سوال شما شروع می‌کنیم، جواب منفی است؛ تلگرام سرورهای خود را به ایران منتقل نکرده است. مدیر عامل تلگرام در پاسخ به پرسش درباره احتمال دستکاری یا حتی جلوگیری از دسترسی به برخی محتواها چنین گفته است:

"اگر آن‌ها بخواهند چیزی را حذف کنند، کاربران در ایران نسخه اصلی را از سرورهای واقع در اروپا دریافت خواهند کرد، بنابراین سانسور کردن ممکن نیست."

آنچه که در داخل کشور به خدمت گرفته شده بخشی از شبکه تحویل محتوا (CDN) است. در این راهکار تلگرام از سرورهای موازی محلی برای افزایش سرعت بارگذاری محتوا برای کاربران استفاده می‌کند اما نکته اصلی آنجاست که این محتوا صرفاً به محتوای کانال‌های عمومی با بیش از 100،000 عضو محدود می‌شود و شامل اطلاعات دیگری چون اطلاعات حساس حساب کاربری نمی‌شود. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم؛ تلگرام محتوای کانال‌های عمومی چون تصاویر، ویدئو‌ها و صدا‌ها را بر روی سرورهای موازی در نقاط مختلف کش می‌کند و هدف از انجام این کارصرفاً افزایش سرعت بارگذاری محتوا برای کاربران است.

در این حالت آنچه که در ایران یا هر نقطه دیگری جز سرورهای اصلی نگه داری می‌شود صرفاً یک کش موازی از محتوای کانال‌های عمومی با بیش از 100،000 عضو است، چیزی دیگری در داخل کشور نگه داری نمی‌شود. اما چنین کاری می‌تواند باعث بروز حساسیت‌هایی شود که تلگرام تهمیدات کافی را برای رفع آن‌ها اندیشیده است.

نخست اینکه اطلاعات محلی به صورت رمزنگاری شده نگه داری می‌شوند که نه تنها دسترسی به آن‌ها ملزم به دور زدن رمزنگاری است، بلکه هرگونه دستکاری یا سانسور بلافاصله تشخیص داده می‌شود و به جای محتوای سانسور شده، محتوای اصلی از سرورهای واقع در اروپا برای کاربر بارگذاری می‌شود.

در چنین وضعی می‌توان سناریوهایی را متصور شد که یکی از آن‌ها سانسور یا جلوگیری از بارگذاری محتواهای خاص است. در این صورت تلگرام بلافاصله متوجه آن می‌شود و به جای تحویل یا نمایش محتوای دستکاری شده، محتوای اصلی برای کاربر بارگذاری می‌شود که عملاً جلوی هرگونه سوء استفاده را می‌گیرد.

مدیر عامل تلگرام تاکید کرده هدف از سرورهای منطقه‌ای صرفاً افزایش سرعت بارگذاری محتوای کانال‌های با بیش از 100،000 عضو است و نتیجه هرگونه سانسور یا دستکاری، صرفاً خارج شدن سرورهای منطقه‌ای از شبکه و تحویل محتوا از طریق سرورهای اصلی است، بنابراینجای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.

با توجه به اهمیت موضوع و ابهامات احتمالی برای برخی کاربران، تلگرام خود یک صفحه اختصاصی فارسی راه اندازی کرده و به سوالات و ابهامات در این باره پاسخ داده است:

 شبکه‌های تحویل محتوا (CDN) رمزنگاری شده

از نسخهٔ ۴.۲ تلگرام ما از CDN رمزنگاری شده برای ذخیره فایل‌های کانال های عمومی با بیش از ۱۰۰٫۰۰۰ عضو پشتیبانی می‌کنیم. نقاط ذخیره سازی CDN در مناطقی در نظر گرفته شده اند که تلگرام ترافیک زیادی دارد ولی ما به دلایل مختلف تمایلی به قرارگیری سرورهای تلگرام در آن مناطق نداریم.

    برای اطلاعات فنی در خصوص نحوه پیاده سازی، رمزنگاری و تایید اعتبار داده‌ها راهنمای CDN در این لینک را ببینید.

سوال: چرا تصمیم به استفاده از CDN گرفتید؟

ما از سرور‌های توزیع شده خود برای افزایش سرعت دانلود در مناطق بدون سانسور که در آنها آزادی بیان تضمین شده‌است استفاده می‌کنیم. و حتی در آن مناطق نیز به آنها اعتماد نمی‌کنیم. اما وقتی تلگرام در مناطق دیگر به شدت محبوب می‌شود، فقط می‌توانیم روی CDNها تکیه کنیم؛ که با آنها از نقطه نظر فنی مانند سرویس‌دهنده‌‌های اینترنت (ISP) رفتار می‌کنیم و آنها فقط داده‌های رمزنگاری شده‌ای را که قادر به کشف رمز آن نیستند دریافت می‌کنند.
به لطف این فناوری، سرعت دانلود عکس‌ها و فیلم‌هایی که به صورت عمومی منتشر می‌شوند در مناطقی نظیر ترکیه، اندونزی،‌ عربستان سعودی، هند، ایران و عراق به مراتب افزایش می‌یابد، بدون اینکه کمترین خدشه‌ای به امنیت وارد شود.
سوال: آیا CDN می‌تواند فایل‌ها را رمزگشایی کند؟

خیر. هر فایلی که به مراکز داده CDN ارسال می‌شود، با یک کلید منحصر به فرد با استفاده از تکنولوژی AES-256-CTR رمزگذاری می‌شود. CDN دسترسی به اطلاعاتی که ذخیره می‌کند ندارد، چرا که این کلید‌ها تنها در سرور MTProto (سرور رمزگذاری) اصلی و دستگاه کاربر قابل دسترسی هستند.
سوال: آیا CDNها می‌توانند اطلاعات را با اطلاعات دلخواه خودشان جایگزین کنند؟

خیر. اطلاعات و داده‌های دانلود شده (دریافتی)‌ از سمت نقاط ذخیره سازی CDN همیشه از طرف Telegram بوسیله رمزنگاری hash تایید و بررسی می‌شود: بدين ترتیب هکرها یا افراد متجاوز نمی‌توانند هیچ فایلی را جایگزین کنند.
سوال: آيا CDN ها مى توانند برای سانسور استفاده بشوند؟

خير. تمامى فايل‌هاى منبع در سرورهای تلگرام ذخيره مى‌شوند. CDN ها فقط داده هاى رمزنگارى شده را دريافت مى‌كنند و قادر نيستند آن را رمزگشايى كنند و هيچ گونه داده را جايگزين كنند. اگر مشكلى پيش ميآد، فايل مورد نظر مستقيم از سرور هاى تلگرام به كاربران ارسال می‌شود. كاربران هميشه داده هایشان را دريافت مى‌كنند و هيچ كس نمى‌تواند مانع آنها بشود.
سوال: آيا CDN مى‌تواند هر گونه فايل را حذف كنند؟

خير. در حالى كه نقاط CDN فقط كپى‌هاى فايل رمزنگارى شده را ذخيره مى‌كنند، فايل‌هاى منبع در سرورهای تلگرام ذخيره مى‌شوند. كاربر پيامرسان اعلان درياف فايل را از طريق سرور تلگرام مى‌گيرد. در صورتى كه نقطه CDN فايل مورد نظر را به كاربر نمى‌دهد، او اين فايل را مستقيماً از سرور تلگرام دريافت خواهد كرد.
سوال: آیا می‌توانم این موضوع را بررسی کنم؟

بله. همه می‌توانند روش ما برای پیاده‌سازی CDN را با بررسی کد‌های Source Code برنامه‌های تلگرام و بررسی ترافیک داده بررسی کنند.
سوال: آیا این شامل اطلاعات خصوصی هم می‌شود؟

خیر. نقاط ذخیره سازی CDN بخشی از سرور اَبری تلگرام نیستند. CDNها فقط برای ذخیره‌سازی فایل‌های پر طرفدار از کانال‌های پر بازدید استفاده می‌شوند. اطلاعات خصوصی و شخصی هرگز به آنها راه پیدا نمی‌کنند.
سوال: آیا این با درخواست‌های دولت‌ها برای انتقال اطلاعات خصوصی به قلمرو آن‌ها مرتبط هست؟

خیر. ما وارد هیچ توافق یا تفاهمی با دولت‌ها در این مورد نشده‌ایم و CDNها بخشی از هیچ معامله‌ای نیستند. این به دلیل غیر منطقی بودن قوانین محلی نیست – ما هیچ‌گاه سرورهایمان را به کشوری با سابقه سانسور اینترنتی انتقال نمی‌دهیم.

تنها هدف استفاده از CDNها این است که کیفیت اتصال در مناطق با تقاضای بالا، که تلگرام نمی‌تواند سرورهای خود را به آنجا منتقل کند، با روشی ایمن، افزایش یابد.
سوال: آیا این موضوع می‌تواند به برخی کشورها، قدرت تسلط بر تلگرام بدهد؟

خیر. ما احتیاط ویژه‌ای به خرج داده‌ایم تا مطمئن شویم هیچ کشوری از طریق نقاط ذخیره سازی CDN به قدرت نفوذ روی تلگرام دست نیابد:
- CDNها و نقاط آن به تلگرام تعلق نداشته و همه ریسک آن به گردن شرکت ثالثی که نقاط ذخیره سازی CDN در سراسر دنیا را برای ما تامین می‌کند خواهد بود.
- ما هیچ سرمایه‌گذاری‌ای روی این CDNها انجام نمی‌دهیم و تنها بابت ترافیک مصرفی برای انتقال موارد ذخیره شده از خوشهٔ کامپیوترهای اصلی خودمان به کاربر نهایی، هزینه پرداخت می‌کنیم.

در نتیجه، اگر کشوری تصمیم به دستکاری CDN در منطقه خودش بگیرد، به چیزی جز پایین آوردن کیفیت اتصال شهروندان خودشان دست نمی‌یابد – و تلگرام هیچ چیز با ارزشی را از دست نخواهد داد.