وقتی یک باگ نرم‌افزاری بیش از ۶۰۰۰ هواپیمای ایرباس را زمین‌گیر کرد

باگ‌های ویندوز نهایتاً به افت فریم یا ری‌استارت سیستم منجر می‌شوند. اما وقتی در ارتفاع چند کیلومتری با چندصد مسافر پرواز می‌کنید، کوچک‌ترین ایراد نرم افزاری یا سخت‌افزاری می‌تواند به فاجعه منجر شود.

شرکت ایرباس از خطوط هوایی سراسر جهان خواسته است تا نرم‌افزار تقریباً ۶۰۰۰ هواپیما از خانواده A320 را پیش از پرواز بعدی به نسخه قبلی برگردانند. این فراخوان ریشه در رویدادی دارد که در ماه گذشته برای یک فروند ایرباس A321 متعلق به شرکت JetBlue در نزدیکی شمال شرقی ایالات متحده رخ داد. طبق گزارش‌های رگولاتوری، بخشی از کامپیوتر پرواز که وظیفه فرمان‌دهی به سطوح کنترلی مانند الویتور (Elevator) و ایلرون (Aileron) را برعهده داشتند، دچار مشکل شدند. در پی این اختلال، خدمه مجبور به تغییر مسیر شدند و طی تکان‌های شدید هواپیما، چندین مسافر دچار مصدومیت شدند.

ترکیب طوفان خورشیدی با باگ نرم‌افزای

اگرچه سیستم‌های «پرواز با سیم» (Fly-by-wire) در سری A320 از سه سیستم موازی (Triple-redundant) برای محافظت در برابر خرابی اجزای منفرد استفاده می‌کنند، بازرسان دریافتند که ترکیبی از ورودی‌ها توانسته است قابلیت‌های ایمنی آخرین نسخه نرم‌افزاری این هواپیما را دور بزند.

ایرباس به رگولاتورها اعلام کرده است که یک طوفان خورشیدی در زمان حادثه، شرایطی را ایجاد کرده که منجر به تخریب داده‌ها در پشته کنترلی (Control Stack) شده است. با وجود این، نرم‌افزار کنترلی هواپیما باید از وقوع این حادثه جلوگیری می‌کرد.

در پی این حادثه به خطوط هوایی دستور داده شده است که یک نسخه نرم‌افزاری قدیمی‌تر و پایدار را که مربوط به پیش از این حادثه است، نصب کنند. این تغییر می‌تواند در گیت فرودگاه و از طریق رویه‌های تعمیر و نگهداری خط پرواز انجام شود و اکثر هواپیماها ظرف چند ساعت آماده پرواز خواهند شد.

با این حال، آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا (EASA) اعلام کرده است که زیرمجموعه کوچکتری از بدنه‌های هواپیما نیازمند تعویض قطعات سخت‌افزاری هستند. این فرآیند طولانی‌تر است و باعث ایجاد اختلالاتی در زمان‌بندی پروازها شده است، زیرا شرکت‌های هواپیمایی مجبور به جابجایی هواپیماها برای تداوم عملیات شده‌اند. رگولاتورهای بریتانیا نیز به مسافران هشدار داده‌اند که ممکن است برخی سرویس‌ها با تأخیرهای کوتاه‌مدت مواجه شوند.

چالش پرتوهای کیهانی در ارتفاع بالا

پرتوهای کیهانی در ارتفاع بالا می‌توانند به پدیده‌ای به نام Bit Flip منجر شود که طی آن ممکن است بیت‌های ذخیره شده در حافظه‌های کامپیوتری تغییر وضعیت دهند. مهندسان اویونیک معمولاً به تکنیک‌هایی مانند تصحیح خطا (ECC) و تایمرهای نگهبان (Watchdog) تکیه می‌کنند تا تأثیر این پدیده را روی قطعات حساس هواپیما خنثی کنند. خوشبختانه این باگ نرم‌افزاری پیش از آنکه به یک فاجعه ختم شود، شناسایی شد.