مقایسه RTX 5090 با RTX 4090؛ کارت گرافیک پرچمدار انویدیا چگونه در برابر نسل قبلی قرار می‌گیرد؟

انویدیا حالا پرچمدار جدیدی در حوزه کارت گرافیک پرچمدار دارد و با معرفی نسل جدید RTX 50 می‌خواهد به سلطنت خود در این حوزه ادامه دهد. معمولاً بالاترین نسخه‌ها بیشترین جذابیت را دارند و برای امسال نیز RTX 5090 می‌تواند لاکچری‌ترین محصولی باشد که یک خوره سخت‌افزار انتخاب می‌کند. اما این کارت نسبت به نسل قبلی خود چه پیشرفت‌هایی داشته است؟

مقدمه

انویدیا با تکیه گسترده‌تری بر فناوری‌های هوش مصنوعی و قابلیت‌های نوآورانه نسبت به سری ۴۰، نسل جدید کارت‌های گرافیک خود را معرفی کرده است. سری RTX 50 با معماری بلک‌ول (Blackwell) پس از بیش از دو سال از عرضه سری RTX 40 مبتنی بر معماری Ada Lovelace در اواخر سال ۲۰۲۲، وارد بازار می‌شود.

در همین رابطه بخوانید:

- کارت گرافیک GeForce RTX 5090 با 21,760 هسته CUDA و قیمت 1999 دلار معرفی شد
- استفاده از فلز مایع در RTX 5090؛ تصمیمی جسورانه یا ریسکی بزرگ برای انویدیا؟

در نطق اصلی جنسون هوانگ در افتتاحیه نمایشگاه CES 2025، انویدیا مشخصات، قیمت و پیش‌نمایش عملکرد کارت‌های سری RTX 50 را معرفی کرد. ادعاهای بزرگی در مورد این محصولات مطرح شد و فناوری‌های جدیدی مانند DLSS 4 نقش اصلی در این ادعاها ایفا کردند. RTX 5090 به‌عنوان پرچم‌دار جدید جایگزین RTX 4090 شده و دارای حافظه بیشتر، قدرت پردازشی بالاتر، قابلیت‌های پیشرفته‌تر و توان مصرفی بالاتر است. با اینکه این کارت هنوز وارد بازار نشده، بررسی جزئیات آن پیش از عرضه ضروری است.

آیا بهترین همیشه سریعترین است؟

آیا RTX 5090 با ورود خود به بازار می‌تواند بهترین کارت گرافیک دنیا شود؟ اگر معیار «بهترین» بودن را «سریع‌ترین» بودن بدانیم، پاسخ مثبت است. اما آیا آنطور که ادعا می‌شود این کارت دو برابر سریع‌تر از مدل قبلی خود خواهد بود؟ پاسخ به این سوال بستگی به معیارهای ارزیابی عملکرد دارد؛ با این حال، اعتماد زیاد به تکنیک‌های هوش مصنوعی که با روش‌های سنتی رندر متفاوت هستند، ضروری به نظر می‌رسد. حالا بیایید مشخصات و قابلیت‌های شناخته‌شده این دو نسل را مقایسه کنیم.

مقایسه مشخصات فنی RTX 4090 و  RTX 5090

بنابر آنچه شرکت سازنده اعلام کرده، از دید صرف فنی و اعداد و ارقام دو کارت پرچمدار دو نسل اخیر انویدیا، جدول زیر می‌تواند به خوبی تفاوت‌های این دو کارت را به ما نشان دهد:

حافظه گرافیکی این کارت نیز پیشرفت قابل‌توجهی دارد. حافظه VRAM از نوع GDDR7 با ظرفیت ۳۲ گیگابایت و سرعت ۳۳ درصد بیشتر نسبت به GDDR6X در RTX 4090، پهنای باند حافظه را تا ۷۸ درصد افزایش خواهد داد.

نقش هوش مصنوعی در معماری Blackwell

انویدیا با نسل جدید خود تمرکز ویژه‌ای بر هوش مصنوعی دارد. توان پردازشی FP16 در RTX 5090 در مقایسه با ۶۶۱ ترافلاپس در RTX 4090، به ۱۶۷۶ ترافلاپس می‌رسد که افزایش ۱۵۴ درصدی را نشان می‌دهد.

در مورد مقدار FP16 نمی‌توان بدون تست عملی صحبت خاصی کرد، اما اگر انویدیا از نسبت‌های مشابه نسل قبل برای ارتقای 5090 پیروی کرده باشد می‌توان گفت که این کارت گرافیک قادر خواهد بود تا 1676 ترافلاپس قدرت پردازشی FP16 تنسور و دو برابر آن، یعنی 3352 TOPS در محاسبات INT8 تنسور (هر دو با پراکندگی داده‌ها (ویژگی‌ای که امکان تشخیص خودکار مرتبط ترین ویژگی‌ها  برای مقایسه داده‌ها در ML را تسهیل می‌کند) را ارائه کند. این به معنای افزایش 154 درصدی (2.54 برابر) در توان پردازشی هوش مصنوعی در نسل جدید است.

عملکرد GeForce RTX 5090 (طبق اعلام انویدیا)

همان‌طور که در مطالب دیگر نیز اشاره شده، فناوری DLSS 4 انویدیا قرار است از ویژگی‌های جدید معماری Balckwell برای تقویت الگوریتم‌های هوش مصنوعی خود بهره ببرد. گفتیم که ویژگی تولید چندین فریم می‌تواند «آینده را پیش‌بینی کند» و تا سه فریم اضافی را بر اساس یک فریم رندرشده (و احتمالاً مقیاس‌بندی شده) تولید کند. از آنجا که این فرآیند به جای روش درونیابی از پروژکت کردن فریم‌ها استفاده می‌کند، انتظار می‌رود تأخیر ایجاد شده تفاوت چندانی با DLSS 3 نداشته باشد، اما فریم‌های اضافی موجب روان‌تر شدن تصویر می‌شوند.

تجربه واقعی DLSS 4 چگونه است؟

هنوز نسخه‌های آزمایشی و کاستوم کارت گرافیک RTX 5090 از سالن رویداد CES 2025 لاس‌وگاس خارج نشده و ما نیز فرصت بررسی تخصصی آنها را در لابراتور شهر سخت‌افزار پیدا نکرده‌ایم و به همین دلیل بهتر است قضاوت نهایی را به زمانی پس از انجام تست‌ها موکول می‌کنیم.

در همین رابطه بخوانید:

- فناوری DLSS 4 انویدیا معرفی شد؛ افزایش 8 برابری نرخ فریم دهی بازی‌ها
- رونمایی MSI از مدل‌های سفارشی NVIDIA GeForce RTX 5090

با این وجود تقریباً اکثر منتقدان حوزه سخت‌افزار معتقدند که باید در مورد توان پردازشی برای عملکرد دنیای واقعی این کارت اندکی تردید داشت. احتمالاً فناوری DLSS 4 آن‌طور که انویدیا گفته به کار خود می‌پردازد ولی بدون شک یک فریم رندر شده بر اساس ورودی کاربر و سه فریم تولید شده توسط هوش مصنوعی (بدون ورودی جدید کاربر) همان حس بازی‌ای که در آن هر فریم به‌طور کامل بر اساس ورودی کاربر رندر می‌شود، نخواهد داشت.

تغییرات دیگر RTX 5090 نسبت به RTX 4090

علاوه بر موارد عنوان شده بالا، تغییرات دیگری نیز برای خانواده بلک ول در راه است که برخی مختص به RTX 5090 و برخی دیگر قابل استفاده روی کارت‌های سری RTX نسل‌های قدیمی‌تر خواهند بود.

ویژگی RTX Neural Materials از هوش مصنوعی برای فشرده‌سازی و یادگیری به منظور کاهش حدود یک‌سوم از نیازهای حافظه برای بافت‌ها و توصیفات متریال استفاده شده در بازی‌ها بهره می‌گیرد. البته، برای این کار، پایپ‌لاین‌های سخت‌افزاری باید توانایی استفاده از هوش مصنوعی در کنار شیدرها را داشته باشد، بنابراین این ویژگی مختص به سری 50 خواهد بود.

از سوی دیگر، فناوری DLSS Transformer Upscaling از شبکه‌ای جدید بر پایه مدل‌های هوش مصنوعی ترنسفورمر، به جای شبکه عصبی کانولوشنی (CNN) که در الگوریتم‌های قدیمی DLSS استفاده می‌شد، بهره می‌برد. مدل‌های ترنسفورمر در قلب انقلاب هوش مصنوعی قرار دارند و تکنولوژی‌هایی مانند ChatGPT و DALL-E را به قدرت رسانده‌اند. ویدئوهای نمونه‌ای که انویدیا از مقایسه DLSS قدیمی و جدید نشان داده، بسیار چشمگیر خواهند بود و ما نیز مشتاق آزمایش آن هستیم. علاوه بر این، الگوریتم جدید DLSS Transformer سریع‌تر از نسخه CNN کار می‌کند و برای تمامی کارت‌های سری RTX قابل دسترس خواهد بود.

پیش‌نمایش عملکرد کارت گرافیک پرچمدار تیم سبز که توسط خود انویدیا منتشر شده نشان می‌دهد که RTX 5090 می‌تواند تا دو برابر سریع‌تر از RTX 4090 باشد. همچنین در برخی بازی‌ها، از جمله Far Cry 6، بدون استفاده از DLSS 4 یا حتی DLSS 3، حدود 27 درصد عملکرد بهتر از RTX 4090 ارائه خواهد شد. در بازی A Plague Tale: Requiem این اختلاف به 43 درصد می‌رسد. اما در بازی‌هایی که از DLSS 4 MFG (در مقابل DLSS 3 FG) استفاده می‌کنند، انویدیا بهبود 2.3 تا 2.45 برابری را ادعا نموده است.

جمع‌بندی: آیا RTX 5090 ارزش خرید دارد؟

پاسخ به این پرسش بستگی به نیاز شما دارد. قطعاً افراد و شرکت‌هایی که کارشان پیرامون پردازش هوش مصنوعی می‌چرخد، آماده‌اند تا مبلغ 1999 دلاری RTX 5090 را به راحتی بپردازند. این افراد یا شرکت‌ها، همان گروه‌هایی که طی دو سال گذشته RTX 4090 را خریداری کرده‌اند و بدون شک برای میلیاردها تومانی که برنامه‌ریزی کرده‌اند تا از نتایج خروجی محاسبات AI خود استخراج کنند، این مبالغ عددی نیستند.

در نظر داشته باشید که انویدیا به این نکته هم اشاره کرده که در آزمایش‌های هوش مصنوعی مولد، RTX 5090 جهش عملکرد 2 برابری را با استفاده از Flux.dev (موتور مولد تصویر با هوش مصنوعی پیشرفته) نشان داده است.

اما اگر شما از جمله گیمرهای هاردکور (خوره‌های بازی) باشید و نمی‌خواهید سیستمتان یک موتور تولید فریم بالا باشد، احتمالاً بهتر است کمی صبر کنید و ببینید اوضاع چگونه پیش می‌رود. شاید DLSS 4 در عمل ظاهر و حس عالی داشته باشد یا شاید مصرف 575 وات توان از طریق کانکتور 16 پین جدید منجر به ماجرای Meltgate دیگری شود. در هر صورت، پرداخت دو هزار دلار برای یک کارت گرافیک مخصوص بازی مبلغ زیادی است و مطمئناً نیاز به یک سیستم قوی برای تأمین توان و مدیریت به‌روزرسانی‌های بازی‌ها خواهید داشت که شاید هزینه کل سیستم شما را تا صدها میلیون افزایش دهد.

به همین دلیل، توصیه می‌شود پیش از خرید این کارت، به بررسی بیشتر و مشاهده نتایج عملکرد آن در شرایط واقعی که توسط وبسایت‌های تخصصی از جمله شهر سخت‌افزار انجام می‌شود، بپردازید.

نظر شما در مورد کارت گرافیک RTX 5090 چیست؟ آیا خرید آن را در برابر پیشرفت‌هایی که ارائه می‌کند منطقی می‌دانید؟