روند چند سال اخیر نشان می‌دهد که کارت گرافیک‌ها مخصوصاً در مدل‌های رده‌بالا در حال بزرگ‌تر و سنگین‌تر شدن هستند. دلیل اصلی این موضوع افزایش بیش از پیش توان مصرفی GPU و نیاز به استفاده از خنک‌کننده‌های حجیم‌تر در کارت گرافیک است. همین امر باعث شده که خم شدن کارت گرافیک یا GPU Sag، به یکی از مشکلات کاربران تبدیل شود. در ادامه این مطلب از شهر سخت‌افزار، خطرات احتمالی GPU Sag و راه‌های جلوگیر از آن را بیان خواهیم کرد.
فهرست مطالب این مقاله:
- مقدمه
- چرا کارت گرافیک خم میشود؟
- خطرات افتادگی کارت گرافیک چیست؟
- راهکارهای جلوگیری از GPU Sag
- جمع‌بندی
- سوالات پرتکرار
مقدمه
آیا تا به حال پیش آمده که به داخل کیس کامپیوتر نگاه کنید و متوجه افتادگی کارت گرافیک شوید؟ حالتی که در آن به نظر می‌رسد هر لحظه ممکن است GPU بشکند یا شکاف PCIe را از جا در آورد؟ اگر چنین تجربه‌ای داشته‌اید پس شما هم GPU Sag را تجربه کرده‌اید.
این پدیده تا اندازه‌ای طبیعی است و همیشه وجود داشته. با این وجود، در سال‌های اخیر با افزایش اندازه و وزن کارت گرافیک‌ها شاهد فراگیرتر شدن آن هستیم. اما GPU Sag تا چه اندازه خطرناک است و چگونه می‌توانیم از آن جلوگیری کینم؟ این‌ها سوالاتی است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
چرا کارت گرافیک خم میشود؟
در سال‌های گذشته، توان مصرفی کارت گرافیک‌ها افزایش چشم‌گیری داشته. به عنوان مثال، پرچمدار کارت گرافیک‌های انویدیا در سری RTX 2000 یعنی RTX 2080 Ti، با توان مصرفی یا TDP معادل 250 وات به بازار عرضه شد اما RTX 4090 که با فاصله 4 سال از RTX 2080ti معرفی شد، به 450 وات توان احتیاج دارد. طبیعی است که افزایش توان مصرفی، یک سیستم خنککننده حجیم‌تر را ایجاب خواهد کرد و اندازه و وزن کارت را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد.
احتمالاً در هنگام نصب GPU متوجه شده‌اید که تنها نقاط اتکای کارت گرافیک، شیار توسعه PCIe، که کارت در آن قرار می‌گیرد، و براکت فلزی PCIe، که با پیچ به بدنه کیس محکم میشود، هستند. این به آن معنا است که تمام وزن کارت تنها روی این دو نقطه قرار دارد و درست مانند یک اهرم، فشار زیادی به اسلات PCIe و براکت کارت گرافیک وارد میشود.
همین فشار باعث انحراف یا افتادگی کارت گرافیک میشود که اصطلاحاً به آن GPU Sag می‌گویند. بدیهی است که هر چه کارت گرافیک سنگین‌تر و بزرگ‌تر باشد، میزان انحراف آن نیز بیشتر میشود.
خطرات افتادگی کارت گرافیک چیست؟
سوال بعدی این است که آیا خمیدگی کارت گرافیک خطری هم دارد؟ شاید بسیاری از افراد مدت‌‌ها در حالی که GPU آنها اندکی انحراف داشته، بدون مشکل از آن استفاده کرده باشند. میزان خطر GPU Sag به سه عامل بستگی دارد:
- وزن و اندازه کارت گرافیک: هرچه وزن کارت گرافیک بیشتر باشد، فشار بیشتری به شکاف PCIe و براکت فلزی وارد میشود و بزرگ‌تر بودن ابعاد کارت نیز باعث میشود قسمت‌های انتهایی کارت بیشتر خم شود.
- کیفیت قطعات: مقاومت اسلات توسعه و کیفیت لحیم‌کاری قطعات روی کارت گرافیک هم از عوامل مؤثر بر میزان خطر GPU Sag به شمار می‌رود.
- مدت زمان استفاده: استفاده از کارت گرافیک دارای انحراف ممکن است در کوتاه مدت مشکلی به وجود نیاورد، اما اثرات مخرب افتادگی کارت مثل شکاف در PCB یا شل شدن اتصالات قطعات SMD، ممکن است در بلند مدت خود را نشان دهد.
به طور کلی، انحراف کارت گرافیک علاوه‌بر تأثیر منفی بر زیبایی سیستم، می‌تواند به سخت‌افزار شما آسیب جدی وارد کند.
خراب شدن اسلات PCIe
همان‌طور که در قسمت قبل گفته شد، شیار PCIe بیشترین فشار را از جانب کارت گرافیک تحمل می‌کند. و در صورت استفاده از کارت‌های بالارده و سنگین مخصوصاً در مادربردهایی که از شیار PCIe تقویت شده استفاده نمی‌کنند، امکان کج شدن شیار توسعه وجود دارد. این امر می‌تواند به ناپایداری ارتباط کارت‌گرافیک با مادربرد بیانجامد و موجب کرش کردن یا به طور کلی از کار افتادن سیستم شود.
آسیب به PCB و قطعات SMD کارت گرافیک
شایع‌ترین مورد خرابی کارت گرافیک به دلیل GPU Sag مربورط به اشکالاتی است که ممکن است در خطوط مسی PCB و قطعات SMD لحیم شده روی کارت پیش بیاید. وقتی سطح PCB به مدت طولانی خمیدگی داشته باشد، با خاموش و روشن شدن‌های پیاپی و گرم و سرد شدن بُرد، امکان دارد لحیم‌کاری قطعات و اتصالات چیپ‌های حافظه جدا شوند.
یکی از این موارد را میتوانید در این ویدیو از خرابی RTX 2080ti مشاهده کنید. در این مورد، کارت گرافیک به مدت طولانی با وجود GPU Sag استفاده شده که نتیجه آن از جدایی تراشه حافظه و از کار افتادن کارت بوده است.
صدمه دیدن سیستم خنککننده GPU
طبق آزمایش‌های Gamersnexus، در موارد شدید ممکن است به دلیل خم شدن بیش از حد بُرد کارت گرافیک، اتصال هیت سینک با سطح تراشه GPU به خوبی برقرار نشود و به همین دلیل سیستم خنک کننده نتواند به درستی گرمای کارت گرافیک را دفع کند. در این موارد ممکن است عملکرد کارت گرافیک به دلیل دمای بالا محدود شود.
در همین رابطه بخوانید:
- هیت سینک چیست و چگونه باعث کاهش دمای قطعات کامپیوتری میشود؟
راهکارهای جلوگیری از GPU Sag
با توجه به موارد گفته شده، مخصوصاً اگر از یک کارت گرافیک رده‌بالا استفاده می‌کنید، بهتر است انحراف کارت گرافیک را جدی بگیرید. خوشبختانه راهکارهای متعددی برای جلوگیری از آسیب‌های GPU Sag وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
مادربرد با شیار PCIe تقویت شده
در بخش قبل گفته شد که کارت گرافیک‌های سنگین ممکن است به اسلات PCIe آسیب وارد کنند. امروزه بسیاری از سازندگان مادربرد از شیار PCIe تقویت شده در محصولات خود استفاده می‌کنند که توان تحمل وزن بسیار بیشتر از گذشته را دارد. بنابراین اگر مادربرد خود را طی سال‌های گذشته خریداری کرده‌اید احتمالاً نیازی به نگرانی از این بابت ندارید.
در همین رابطه بخوانید:
- نگران وزن کارت‌های گرافیک جدید نباشید؛ تا 58 کیلوگرم مجاز است!
خرید کارت گرافیک با صفحه پشتی (Back Plate)
یکی از راهکارهایی که سازندگان کارت گرافیک برای کاهش یا جلوگیری از GPU Sag استفاده می‌کنند، مجهز کردن کارت به صفحه پشتی یا Back Plate محافظ است. این صفحه، که می‌تواند فلزی و یا پلاستیکی باشد، با پیچ به پشت بُرد GPU متصل شده و میزان انحراف کارت گرافیک را کاهش می‌دهد.
استفاده از نگه دارنده کارت گرافیک
اگر کارت‌گرافیکی که خریداری می‌کنید از مدل‌های پرچمدار انویدیا یا ای ام دی باشد، شاید صفحه محافظ هم نتواند از خم شدن آن جلوگیری کند. در این موارد، میتوانید از یک پایه برای نگه داشتن کارت گرافیک استفاده کنید. بسیاری از برند‌های تولید کننده کارت گرافیک و کیس، پایه‌های مخصوص نگه‌دارنده کارت گرافیک را به بازار عرضه می‌کنند.
اگر قطعه مخصوص نگه‌داری کارت گرافیک در دسترستان نبود، میتوانید از یک قطعه پلاستیکی، چوبی یا فلزی از انحراف کارت جلوگیری کنید. البته مراقب باشید که پایه مورد استفاده، جریان هوای کارت گرافیک را مختل نکند و به فن‌های کارت گرافیک هم آسیب نرساند.
اسمبل افقی کیس
تمام راهکارهایی که تاکنون مطرح کردیم، با این فرض بود که سیستم شما یک کیس استاندارد ATX است که مادربرد در آن به صورت عمودی نصب شده. اما اگر از کیس‌هایی استفاده کنید که مادربرد در آنها به شکل افقی اسمبل میشود، کارت گرافیک در این سیستم‌ها به صورت افقی نصب میشود و دیگر به شکل یک اهرم به شکاف توسعه و براکت PCIe فشار وارد نمی‌کند.
استفاده از رایزر PCIe
بعضی از کیس‌های ATX امکان نصب افقی کارت گرافیک را دارند. در این کیس‌ها با استفاده از یک کابل گسترش‌دهنده (PCIe Extender)، کارت گرافیک به مادربرد متصل میشود. علاوه بر ایمنی بیشتر، نصب GPU در این حالت به زیبایی سیستم نیز کمک می‌کند.
کارت گرافیک کوچک‌تر بخرید
شاید اگر تلاش سازندگان کارت گرافیک برای ساخت GPUهای قوی‌تر به قیمت افزایش اندازه و توان مصرفی کارت نبود، انحراف کارت گرافیک به چنین مشکل شایعی تبدیل نمی‌شد.
بنابراین اگر نیاز شما با یک کارت گرافیک کوچک‌تر که دمای کمتری هم تولید می‌کند برطرف میشود، شاید نیازی به نگرانی بابت GPU Sag هم نداشته باشید. به هر حال سری که درد نمی‌کند را دستمال نمی‌بندند!
جمع‌بندی
کارت گرافیک یکی از مهم‌ترین قطعات کامپیوتر مخصوصاً در سیستم‌های گیمینگ به شمار می‌رود. به دلیل بزرگ‌تر شدن این قطعه سخت‌افزاری، انحراف کارت گرافیک یا GPU Sag به یکی مشکلات شایع برای این محصولات تبدیل شده است. افتادگی کارت گرافیک می‌تواند به مادربرد یا GPU آسیب وارد کند. میزان آسیب احتمالی GPU Sag به عواملی همچون مدت استفاده از کارت گرافیک در این حالت و کیفیت قطعات به کار رفته در آن بستگی دارد.
سازندگان GPU و مادربرد برای مقابله با این مشکل تمهیداتی اندیشیده‌اند که از میان آنها می‌توان به استفاده از شیار توسعه تقویت شده و صفحه پشتی یا Back Plate محافظ بُرد گرافیک اشاره کرد. کاربران هم می‌توانند با انجام اقداماتی مثل اسمبل افقی سیستم یا کارت گرافیک و استفاده از پایه نگه‌دارنده GPU، صدمات احتمالی خم شدن کارت گرافیک را به حداقل برسانند.
اگر تجربه‌ای از مواجهه با GPU Sag در سیستم خود دارید آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
سوالات پرتکرار
آیا GPU Sag فقط برای کارت‌های گرافیک با ابعاد بزرگ اتفاق می‌افتد؟
این پدیده تقریباً در تمام کارت گرافیک‌های میان‌رده به بالا تا اندازه‌ای دیده میشود اما در کارت گرافیک‌های بزرگ و سنگین خم شدن بُردِ کارت بیشتر دیده میشود.
آیا GPU Sag می‌تواند منجر به خرابی قطعات سخت‌افزاری شود؟
بله! در موارد شدید یا استفاده طولانی مدت، GPU Sag می‌تواند به مادربرد یا کارت گرافیک صدمه بزند و حتی منجر به خرابی آنها شود.
آیا GPU Sag می‌تواند منجر به افت کارایی سیستم شود؟
خم شدن کارت گرافیک می‌تواند با آسیب به اتصالات PCIe یا قطعات روی کارت گرافیک موجب ناپایداری سیستم شود یا با آسیب رساندن به سیستم خنککننده GPU موجب افت کارایی آن به دلیل دمای بالا شود.
برای جلوگیری از GPU Sag چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
برای جلوگیری از GPU Sag میتوانید از قطعه پشتیبان کارت گرافیک استفاده کنید یا کارت گرافیک را صورت افقی نصب نمایید.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت