اگر خبرها را دنبال کرده باشید، احتمالاً می دانید برخی از کارت‌های کاستوم GeForce RTX 3080 و RTX 3090 دچار ناپایداری می‌شوند که به کرش کردن در بازی‌ها و بازگشتن به صفحه دسکتاپ می‌انجامد. اما چه چیزی باعث کرش کردن کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 می‌شود؟ آیا پای نقص سخت افزاری در میان است؟ محتمل‌ترین علت کرش کردن کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 را در ادامه این نوشتار بخوانید.
نه تنها خریداران برخی از کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 در فروم های اینترنتی از کرش کردن و خروج ناخواسته از بازی‌ها خبر داده‌اند، بلکه بررسی‌ها هم نشان می‌دهد به طرز غیر معمولی برخی مدل‌های کاستوم دچار ناپایداری می‌شوند. عجیب اینکه این مشکل در همه کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 کاستوم شایع نیست و به نظر می رسد مدل مرجع انویدیا هم مشکلی ندارد.
بررسی‌های بیشتر حاکی از وجود یک الگوی مشابه در برخی از مدل‌های کاستوم است که به گمانه زنی درباره علت کرش کردن کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 دامن زده است. تا جایی که می دانیم مشکل ناپایداری و کرش کردن کارت‌های کاستوم RTX 3080 و RTX 3090 تنها در زمان عبور فرکانس بوست از یک حد معین و رسیدن به نزدیک به 2 گیگاهرتز رخ می‌دهد.
ظاهراً بی توجهی انویدیا به کیفیت کارت‌های کاستوم سازندگان مستقل به نتیجه نامطلوب انجامیده و ممکن است موجب بد نامی کارت‌های پرقدرت RTX 3080 و RTX 3090 شود. اما دقیقاً چه چیزی باعث کرش کردن کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 می‌شود؟
احتمال اول: تولید انبوه بدون داشتن درایور قابل استفاده
پیش از این برخی سازندگان کارت گرافیک به رسانه‌ها گفته بودند آنها در زمان طراحی و تولید انبوه کارت‌های کاستوم خود به درایور قابل استفاده دسترسی نداشته‌اند و صرفاً انویدیا یک درایور ابتدایی در اختیار آنها گذاشته بود که تنها در حد تست کردن دما و روشن شدن کارت‌ها قابل استفاده بوده است. در صورتی که این ادعا درست باشد، سازندگان امکان تست کامل پایداری و پایایی کارت‌های کاستوم خود را نداشته‌اند و ممکن است به مشکل گسترده و حتی خرابی بیانجامد.
ظاهراً انویدیا با هدف جلوگیری از افشای نتایج بنچمارک کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 پیش از تاریخ دلخواه خود، درایور قابل استفاده در اختیار سازندگان قرار نداده است.
اگر واقعاً سازندگان کارت گرافیک به درایور قابل استفاده برای تست کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 خود دسترسی نداشته‌اند، احتمالاً آنها قادر نبوده‌اند کارت‌های کاستوم و اورکلاک شده خود را در اجرای بازی‌ها و بنچمارک ها تست کنند. همچنین اگر این احتمال درست باشد، ممکن است سازندگان قادر به دست چین کردن تراشه‌های مرغوب‌تر نبوده‌اند و تراشه‌های نامرغوب RTX 3080 و RTX 3090 سر از مدل‌های اورکلاک شده در آورده‌اند که پایداری لازم را ندارند.
ادعا شده انویدیا یک کیت تست در اختیار سازندگان گذاشته است که با آن تنها قادر به اجرای یک تست مشخص بوده اند.
احتمال دوم: به‌کارگیری قطعات الکترونیکی نامناسب در مدل‌های کاستوم
وب سایت igor'sLAB که سردبیر آن دانش بالا و ارتباط خوبی با سازندگان دارد، به بررسی بُرد PCB شماری از کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 و مقایسه آنها با طراحی مرجع انویدیا دست زده است.
می دانیم حتی در کارت‌های کاستوم هم از طراحی مرجع انویدیا به عنوان طراحی پایه استفاده می‌شود و در نهایت سازندگان به دلخواه آن را سفارشی سازی می‌کنند. همچنین می دانیم دست سازندگان در تغییر قطعات بکار رفته باز است و آنها می‌توانند بسته به نیاز خود یا برای کاهش هزینه ساخت، از قطعات مشابه به جای قطعات بکار رفته در طراحی مرجع استفاده کنند.
در تصویر زیر پشت پردازنده گرافیکی را شماهده می کنید که از شش عدد خازن صافی برای فیلتر کردن نویز های با فرکانس بالا بر روی ریل‌های ولتاژ چون NVVDD و MSVDD استفاده شده است. نه تنها این فرکانس‌های بالا به طور طبیعی در فرآیند تبدیل ولتاژ به وجود می‌آیند، بلکه تغییرات سریع فرکانس پردازنده گرافیکی نیز باعث به وجود آن می‌شود و باید به نحو مناسب حذف شود تا در پایداری کارت اختلال ایجاد نکند.
در این بخش سازندگان کارت گرافیک می‌توانند به دلخواه از خازنهای POSCAP (Conductive Polymer Tantalum Solid Capacitor) یا MLCC (Multilayer Ceramic Chip Capacitor) استفاده کنند. خازنهای MLCC کوچک‌تر هستند، بنابراین برای دست یابی به ظرفیت مطلوب باید از تعداد بیشتری از آنها استفاده کرد.
به طور کلی خازن های MLCC در حذف نویزهای با فرکانس بسیار بالا عملکرد بهتری دارند، با این حال معایب خود را هم دارند که از جمله آن می توان داغ شدن،پدیده خردشدن (شکستن) و داشتن اثر پیزوالکتریکی را برشمرد که می تواند باعث ایجاد نویز قابل شنیدن شود. در طرف مقابل خازن های POSCAP پرظرفیت تر هستند، دچار خاصیت پیزوالکتریکی نمی شوند و خبری هم از خردشدن نیست اما در حذف نویزهای با فرکانس بسیار بالا عملکرد ضعیف تری نسبت به خازن های MLCC دارند.
هرچند انویدیا به سازندگان اجازه می‌دهد از هر دو خازنهای MLCC و POSCAP به دلخواه استفاده کنند، اما خازنهای MLCC در حذف فرکانس‌های بالا عملکرد بهتری دارند. کارت گرافیک Zotac Trinity یکی از مدل‌هایی است که مشکل کرش کردن آن در فرکانس‌های نزدیک به 2100 مگاهرتز به طور گسترده گزارش شده است و جالب اینکه می دانیم از شش خازن POSCAP استفاده می‌کند.
برای درک بهتر این موضوع می‌توانید به نمودار فوق نگاه کنید. در این نمودار نشان داده شده که با افزایش فرکانس در یک نمونه خازن آزمایشی با مشخصه‌های فنی یکسان از سه نوع متفاوتِ پلیمری، MLCC و POSCAP (که با پایه تانتالیوم ساخته می‌شود)، محدوده عملکردی خاصی وجود دارد (برای مثال در نمودار بالا بین 5 کیلوهرتز تا 1 مگاهرتز) که ممکن است ظرفیت خازن در آن با تغییر فرکانس، تغییر کند. این تغییرات برای خازنهای MLCC به شدت کمتر بوده و دلیل کلی این اتفاق ساختار داخلی و نحوه تولید این خازن‌هاست.
در آن سو انویدیا در طراحی مرجع یا همان مدل FE که به راحتی به بیش از 2 گیگاهرتز اورکلاک می‌شود، از چهار خازن POSCAP و دو گروه 10 تایی MLCC استفاده کرده است. به وضوح این یک ترکیب مطلوب تر است و عملکرد بهتری در حذف نویز دارد. در تصویر زیر خازنهای POSCAP بکار رفته در مدل مرجع با رنگ قرمز و خازنهای MLCC با رنگ سبز مشخص شده‌اند.
در صورتی که مشکل ناپایداری کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 ناشی از عدم فیلتر کردن مناسب نویز ریل NVVDD باشد، احتمالاً تعبیه تنها یک بلاک از خازنهای MLCC برای رفع مشکل کافی باشد. برای نمونه MSI تنها از یک دسته خازن MLCC در کارت Gaming X Trio استفاده کرده که هرچند کافی به نظر می‌رسد، اما می‌توانست به دو دسته افزایش یابد تا در فرکانس‌های بالا چون 2.1 گیگاهرتز با واترکولر، پایداری بیشتری داشته باشد. البته این موضوع نیاز به بررسی دارد و هنوز کسی آن را آزمایش نکرده است.
گفته می شود کمپانی مادر برند Zotac ریشه مشکل کرش کردن کارت های RTX 3080 یا RTX 3090 را شناسایی کرده و در حال اصلاح تولیدهای جدید خود است.
در تصویر زیر یک کارت گرافیک RTX 3080 یا RTX 3090 مشاهده می‌شود که به طور دستی تعدادی خازن MLCC اضافی بر روی آن لحیم شده و توانسته مشکل کرش کردن را برطرف کند. در صورتی که این کار قادر به حل مشکل کرش کردن کارت‌های RTX 3080 یا RTX 3090 باشد، احتمالاً با داشتن کمی دانش لحیم کاری SMD، بتوان خازنهای اضافی به کارت‌های مشکل دار اضافه کرد.
در طرف مقابل به نظر می‌رسد ایسوس به خوبی از این مشکل باخبر بوده یا دست کم برای پیش گیری از آن، از تعداد کافی خازن MLCC استفاده کرده است. در این تصویر شاهد کارت TUF RTX 3080 Gaming هستیم که ایسوس به طرز تحسین برانگیزی تنها از خازنهای ایده آل تر MLCC استفاده کرده است و خبری از خازنهای POSCAP نیست.
در پایان باید تاکید کنیم این‌ها صرفاً دو احتمال برای توجیه مشکل کرش کردن کارت‌های RTX 3080 یا RTX 3090 هستند و هنوز نمی‌توان با قاطعیت ابراز نظر کرد. عجیب اینکه سازندگان کارت‌هایی که دچار مشکل کرش کردن می‌شوند سکوت اختیار کرده‌اند. اما اگر مشکل این کارت‌ها ناشی از استفاده از خازنهای نامرغوب یا تعداد ناکافی آنها باشد، باید پرسید چطور برخی سازندگان مرتکب چنین اشتباه بزرگی شده‌اند اما برخی دیگر به خوبی از وقوع آن پیشگیری کرده‌اند.
در این مقطع اطلاعات کافی در دسترس نیست و حتی گفته می شود کارت های با خازن های MLCC هم دچار مشکل کرش کردن می شوند، با این حال شدت آن کمتر از کارت های با تعداد بیشتری خازن POSCAP است.
تاکنون انویدیا هیچ واکنش رسمی از خود نشان نداده است.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت