انواع جرایم اینترنتی و مهمترین جرائم سایبری در ایران کدامند؟ (+پاسخ به مهمترین سوالات در مورد جرایم اینترنتی)

در سراسر جهان میلیاردها دستگاه الکترونیکی مانند کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند فعال بوده و به اینترنت متصل هستند. این موضوع از یک‌سو تاثیرات مثبتی در زمینه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دارد و از سوی دیگر بستر مناسبی برای فعالیت تبهکاران است. جرایمی که پیش از ظهور اینترنت نیز وجود داشته‌اند، اکنون نوع جدیدی از زندگی در فضای مجازی را آغاز کرده‌اند. اما انواع جرایم اینترنتی چیست؟

فهرست مطالب این مقاله:

- انواع جرایم سایبری مالی
- جرایم اینترنتی مربوط به حریم‌ خصوصی
- سایر جرایم اینترنتی
- چگونه از خود در برابر جرایم اینترنتی محافظت کنیم؟

مقدمه

در سال‌های اخیر با دیجیتالی شدن زندگی انسان‌ها، بسیاری از افراد به اینترنت و فضای مجازی دسترسی پیدا کرده‌اند که همین امر بستری برای انواع تخلفات و جرائم سایبری را به وجود آورده است. به همین خاطر در ادامه این مطلب از شهر سخت افزار به معرفی مهمترین تخلفات و انواع جرایم اینترنتی پرداخته‌ایم.

اما پیش از پرداختن به این مقوله در ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که جرم سایبری چیست؟ در واقع جرایم اینترنتی یک فعالیت مجرمانه است که در آن هدف اصلی، یک کامپیوتر یا شبکه است. برخی از جرائم سایبری با هدف حمله مستقیم به رایانه‌ها یا دستگاه‌های دیگر به منظور شکستن یا غیرفعال کردن آن‌ها انجام می‌شود.

انواع جرایم سایبری مالی 

بسیاری از مجرمان فضای مجازی از اینترنت برای کسب منافع مالی از طریق انجام حملات زیر استفاده می‌کنند:

فیشینگ

یکی از راه ‌هایی که مجرمین از طریق آن می ‌توانند به اطلاعات شخصی افراد دسترسی پیدا کنند فیشینگ است. در فیشینگ افراد سعی می‌ کنند خود را مراجع قانونی مثل بانک جلوه دهند تا طرف مقابل را قانع کنند که اطلاعات خودش را در اختیارشان بگذارند. البته در بسیاری از موارد افراد  از طریق باز کردن ایمیل ها و لینک های موجود در spam ایمیل به اطلاعات شما دسترسی پیدا کرده و از آن استفاده نادرست می ‌کنند.

باج‌خواهی آنلاین

یکی دیگر از جرائم سایبری با انگیزه مالی، اخاذی است. پس از آلوده کردن کاربر یا شرکتی به بدافزار، همه داده‌ها مسدود می‌شوند. سپس مجرمان پیشنهادی را برای بازگرداندن پرونده‌ها در ازای پاداش پولی ارسال می‌كنند. بیشتر اوقات، هکرها خواستار پرداخت‌هایی با رمزارز‌ها هستند.

تقلب

تقلب مالی پیچیده شامل هک کردن شبکه‌های خرده فروشی برای به دست آوردن اطلاعات کارت اعتباری مشتریان آن‌ها است. روش‌های دیگر می‌تواند فیشینگ هدفمند برای جعل هویت مدیران کسب و کار‌ها و انتشار دستور از طرف آن‌ها باشد. لازم به ذکر است کشف برخی از انواع تقلب‌های مالی بسیار دشوار است.

در همین رابطه بخوانید:

- بررسی تاثیر قطعی اینترنت بر کسب‌ و کارها و زندگی روزمره کاربران

نقض قوانین کپی‌رایت

این یکی از رایج‌ترین شکل‌های جرم آنلاین است. استفاده از محتوای محافظت شده از حق چاپ برای منافع شخصی به طور گسترده در وب سایت‌های تورنت مشاهده می‌شود. همچنین سایت‌های زیادی محتوایی که دارای کپی‌رایت است را به صورت غیرقانونی منتشر می‌نمایند.

جرایم اینترنتی مربوط به حریم‌ خصوصی

هدف از انجام چنین جرائمی دستیابی به اطلاعات محرمانه است. انواع مختلفی از چنین تخلفاتی وجود دارد. بعضی اوقات هکرها با انگیزه‌های عمیق‌تر مانند پول یا نفوذ سیاسی هدایت می شوند. روش این نوع حملات دور زدن قوانین و یافتن آسیب‌پذیری در فناوری هایی است که باید از داده‌های محرمانه محافظت کنند.

سرقت هویت

سرقت اطلاعات شخصی با هدف تعویض هویت دیجیتالی یک قربانی رخ می‌دهد. به عنوان مثال، کلاهبرداران اطلاعات شخصی یک قربانی (شماره تلفن، آدرس و غیره) را بدست می‌آورند و برای دریافت وام بانکی بزرگ اقدام می‌کنند.

جاسوسی

همانطور که می‌دانید جاسوسی راه‌ و روش‌های زیادی دارد و یکی از جدیدترین آن‌ها، جاسوسی از طریق اینترنت است که نوعی دیگر از انواع تخلفات و جرایم اینترنتی محسوب می‌شود.

این اقدامات از طریق پهنای اینترنت انجام شده و جهت دستیابی اطلاعات موجود در رایانه‌های شخصی و شرکتی صورت می‌گیرد. جاسوسی و نظارت مخفی بر زندگی افراد ممکن است شامل هک شدن دوربین‌های مدار بسته، نفوذ به کانال های ارتباطی مانند پیام کوتاه، ایمیل و غیره باشد.

هرزنامه‌ها

اسپم یک نوع بسیار رایج از جرایم رایانه‌ای است . هرزنامه‌ها ممکن است از ایمیل‌های ناخواسته، پیام کوتاه و سایر کانال‌های ارتباطی استفاده کنند. به طور کلی به هر پیام ارسال شده بدون دریافت رضایت قبلی کاربر، اسپم یا هرزنامه گفته می‌شود.

در همین رابطه بخوانید:

- میزان خسارت ایجاد شده به دلیل قطعی اینترنت کشور
- اینترنت ملی چیست؟ آیا ملی شدن اینترنت در ایران پاسخگوی نیازهای کشور است؟

سایر جرایم سایبری

برخی از انواع جرائم با هدف تغییر نگرش سیاسی یا ایجاد آسیب و یا کاهش تأثیر افراد یا گروه‌ها انجام می‌شود و همچنین از دارک وب نیز برای انجام انواع مختلفی از فعالیت‌های غیرقانونی استفاده می‌شود که در ادامه به برخی از آنها پرداخته شده است.

تروریسم سایبری

سازمان‌های افراطی و افراد متخاصم به طور فزآینده‌ای از فضای مجازی برای آسیب رساندن به زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، بحث در مورد اقدامات ترور، گسترش تبلیغات و غیره استفاده می‌کنند. تعداد روز افزون مشاغل، خدمات و دستگاه‌های مرتبط، همه اهداف بالقوه تروریست‌های سایبری را به وجود می‌آورد.

آزار و اذیت و نفرت‌پراکنی

ایمیل‌های توهین‌آمیز و پیام‌های فوری علیه یک فرد یا گروهی از افراد اغلب بر اساس ویژگی‌های نژادی، جنسیتی، مذهبی افراد انجام می‌شود.

فحاشی و تحقیر سایبری

بسیار دیده شده است که کاربران در صفحات وب سایت‌ها و نرم افزارهای شبکه اجتواعی نظرات و اعتقادات خود را بیان کرده اما عده ای با نظرات و عقاید متفاوت اقدام به پاسخ توهین‌آمیز و خارج از ادب و اخلاق برای آن‌ها ارسال کرده و منجر به ناراحتی و به وجود آمدن کدورت شده‌اند.

در چنین حالتی، اغلب موارد منجر به ایجاد فحاشی‌ و توهین‌های متعدد بین طرفین شده و فضای دوستانه و آرام شبکه مجازی را تبدیل به میدان جنگ و درگیری نموده است. این چنین موارد نیز جزو انواع جرایم اینترنتی محسوب شده و از طریق عوامل مربوطه پیگیری و با طرفین برخورد می‌شود.

محتوای غیر اخلاقی

انتشار محتوای غیر اخلاقی از طریق اینترنت در بسیاری از کشورها به عنوان یک جرم تعبیر می‌شود. در برخی از مناطق، فقط خشونت شدید و یا محتوای مربوط به حیوانات ممنوع است. گسترش محتوای غیر اخلاقی کودکان در اکثر کشورها ممنوع است.

در همین رابطه بخوانید:

- اینترنت چیست؟ حقایق ترسناک و مخفی اینترنت را بدانید!
- اینترنت طبقاتی چیست و چگونه اجرایی می شود؟

توزیع اسلحه و مواد مخدر

امروزه اکثر افراد از طریق فضای مجازی با یکدیگر ارتباط دارند که باعث شده است دسترسی راحت‌ تری نسبت به یکدیگر داشته باشند. برخی از افراد نیز این شرایط را مغتنم شمرده و اقدام به خرید و فروش و توزیع اسلحه و مواد مخدر می‌ کنند که از ویژگی ‌های مورد توجه این روش می‌توان به حذف و کمتر نمودن واسطه ‌ها اشاره کرد.

 چگونه از خود در برابر جرایم اینترنتی محافظت کنیم؟

با گسترش روزافزون جرایم سایبری، آگاهی کاربران و رعایت نکات امنیتی به یکی از ضروری‌ترین اقدامات برای حفاظت از اطلاعات شخصی و مالی تبدیل شده است. یکی از اولین و مهم‌ترین اقدامات، استفاده از رمزهای عبور قوی و متفاوت برای هر حساب کاربری است.

ترکیب حروف بزرگ و کوچک، اعداد و علائم ویژه، امنیت حساب‌های شما را افزایش می‌دهد و نرم‌افزارهای مدیریت رمز عبور نیز در نگهداری ایمن این اطلاعات کمک‌کننده هستند. فعال‌سازی احراز هویت دو مرحله‌ای نیز یک لایه امنیتی اضافه ایجاد می‌کند و حتی در صورت افشای رمز عبور، دسترسی غیرمجاز به حساب‌های شما محدود خواهد شد.

علاوه بر این به‌روزرسانی مداوم سیستم عامل، مرورگر و نرم‌افزارهای مختلف بسیار مهم است؛ زیرا هکرها اغلب از آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری قدیمی برای نفوذ استفاده می‌کنند و به‌روزرسانی‌ها این باگ‌ها را برطرف می‌کنند.

مراقبت از ایمیل‌ها و لینک‌های مشکوک نیز نقش حیاتی دارد. کاربران باید از کلیک کردن روی لینک‌های ناشناس یا وارد کردن اطلاعات شخصی در سایت‌های نامعتبر خودداری کنند و از ابزارهای فیلتر اسپم و آنتی‌فیشینگ بهره ببرند.

نصب آنتی‌ویروس معتبر و فعال کردن فایروال در دستگاه‌ها نیز می‌تواند جلوی دسترسی غیرمجاز به شبکه و اطلاعات حساس را بگیرد. مدیریت دسترسی‌ها و حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها از دیگر روش‌های مهم حفاظت از خود است.

محدود کردن اطلاعات حساس مانند شماره تلفن، آدرس یا جزئیات مالی به سایت‌ها و برنامه‌های معتبر، خطر سرقت هویت و سوءاستفاده‌های مالی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، پشتیبان‌گیری منظم از اطلاعات مهم به کاربران کمک می‌کند در صورت حمله باج‌افزاری یا از دست رفتن داده‌ها، نسخه‌ای امن برای بازیابی داشته باشند.

در نهایت، آموزش و آگاهی مداوم درباره تهدیدات سایبری جدید و روش‌های هک می‌تواند کاربران را برای مواجهه با خطرات آماده کند. دنبال کردن اخبار امنیت سایبری و شرکت در وبینارها، سطح هوشیاری دیجیتال را افزایش می‌دهد و خطر افتادن در دام جرایم اینترنتی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. امنیت دیجیتال نتیجه ترکیب ابزارهای مناسب و آگاهی فردی است که تجربه‌ای امن‌تر در فضای مجازی برای کاربران فراهم می‌آورد.

در همین رابطه بخوانید:

- اینترنت کوانتومی چیست و چرا کشورهای پیشرفته به دنبال آن هستند؟

جمع‌بندی

جرایم اینترنتی دامنه وسیعی از اقدامات غیرقانونی را شامل می‌شوند، از سرقت اطلاعات شخصی و کلاهبرداری مالی گرفته تا نفرت‌پراکنی، انتشار محتوای غیر اخلاقی و حتی تروریسم سایبری. با این حال، درک ماهیت هر نوع جرم و شناخت روش‌های حمله، نخستین گام برای حفاظت از خود است. کاربران می‌توانند با آگاهی از تهدیدات رایج و رعایت نکات ساده اما مؤثر، میزان آسیب‌پذیری خود را به حداقل برسانند.

اقدام‌های عملی مانند استفاده از رمزهای عبور قوی و متفاوت برای هر حساب، فعال کردن احراز هویت دو مرحله‌ای، به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارها و سیستم‌ها، و مراقبت از ایمیل‌ها و لینک‌های مشکوک، به طور چشمگیری احتمال گرفتار شدن در دام هکرها را کاهش می‌دهد.

دسته‌بندی جرایم سایبری	شرح	نمونه‌ها و توضیحات
جرایم مالی	فعالیت‌هایی که هدف آن کسب منافع مالی از طریق اینترنت است.	فیشینگ و باج‌افزار و تقلب مالی
جرایم مربوط به حریم خصوصی	دستیابی غیرمجاز به اطلاعات محرمانه و شخصی کاربران.	سرقت هویت، جاسوسی آنلاین، هرزنامه‌ها و ارسال پیام‌های ناخواسته.
جرایم محتوایی و اخلاقی	انتشار یا ایجاد محتوای غیرمجاز و توهین‌آمیز در فضای مجازی.	فحاشی و تحقیر سایبری، نفرت‌پراکنی بر اساس نژاد، جنسیت یا مذهب، انتشار محتوای غیر اخلاقی یا خشونت‌آمیز.
جرایم مرتبط با امنیت عمومی و سازمانی	تهدیدات علیه افراد، گروه‌ها یا زیرساخت‌ها با اهداف سیاسی، تروریستی یا خرابکاری.	تروریسم سایبری، حملات علیه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، خرید و فروش غیرقانونی اسلحه و مواد مخدر در دارک وب.

همچنین، نصب آنتی‌ویروس معتبر، فعال کردن فایروال و محدود کردن دسترسی‌ها در شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها، از مهم‌ترین لایه‌های امنیتی برای حفاظت از داده‌های شخصی محسوب می‌شوند.

پشتیبان‌گیری منظم از اطلاعات و ذخیره آن‌ها در محیط‌های امن، ابزار مؤثری برای مقابله با حملات باج‌افزاری یا از دست رفتن داده‌ها است. علاوه بر ابزارهای فنی، افزایش آگاهی و آموزش مداوم درباره تهدیدات سایبری، شناخت روش‌های جدید حمله و دنبال کردن اخبار و منابع معتبر، سطح ایمنی کاربران را به شکل قابل توجهی ارتقا می‌دهد.

در نهایت، ترکیب اقدامات پیشگیرانه، رعایت اصول امنیت دیجیتال و هوشیاری فردی، کاربران را قادر می‌سازد حضور امن‌تر و مسئولانه‌تری در فضای مجازی داشته باشند. به یاد داشته باشید که امنیت اینترنتی یک فرایند مستمر است و هر لحظه توجه و اقدام به‌موقع می‌تواند از بروز خسارت‌های جدی جلوگیری کند.

سوالات پرتکرار

جرایم اینترنتی چگونه بررسی می شود؟

جرایم اینترنتی پس اعلام یا شکایت افراد از طریق پلیس فتا پیگیری شده و سایر مراحل قانونی برخورد با متهمان در دادسرای جرایم رایانه‌ای انجام خواهد شد.

چگونه جرایم اینترنتی را گزارش دهیم؟

برای گزارش جرایم می‌توانید به صورت حضوری به پلیس فتا مراجعه کنید یا از طریق وب سایت این نهاد گزارش دهید.

مجازات جرایم اینترنتی چیست؟

قانون‌گذار برای جرایم سایبری انواع مجازات‌ها از قبیل جزای نقدی و زندان در نظر گرفته که بسته به نوع و درجه جرم متفاوت است.

آیا اسکرین شات در مستندات، به عنوان دلیل محسوب می شود؟

بله، همچون بسیاری از ادله اثبات دعوی، استناد به اسکرین شات اصول و مقررات خاص خود را دارد ولی اگر قصد تهیه مستندات دیجیتال دارید تهیه فیلم به جای تهیه عکس می‌تواند از نظر قضات اعتبار سطح بالاتری داشته باشد و احتمال رد آن کمتر است.

آیا گرفتن اسکرین شات از تصاویر و یا ویدئو دیگران جرم محسوب می شود؟

انتشار اسکرین شات از تصاویر و یا ویدیوی دیگران بدون کسب اجازه یا رضایت فرد جرم محسوب نمی‌شود ولی انتشار آن با اهدافِ سوء، خلاف قانون است و مجازات دارد.

وکیل جرایم اینترنتی در کدام دسته از جرایم می تواند ورود کند؟

جرایمی که وکیل پایه یک دادگستری می تواند در آن ورود کند شامل اخاذی، افترا، توهین، آزار و اذیت، کلاهبرداری ، نشر اکاذیب و موارد دیگر است.

هزینه حق الوکاله وکیل جرائم اینترنتی و سایبری چقدر است؟

حق الوکاله جرایم رایانه ای مانند حق الوکاله دیگر پرونده های حقوقی و کیفری توافقی و توسط وکیل و موکل تعیین می‌شود. البته متناسب با نوع شکایت و مبالغ مورد شکایت ممکن است این مبلغ از زیر 10 میلیون تومان تا حتی مبالغ میلیارد تومانی نیز متغیر باشد.