فناوری تاندربولت (Thunderbolt) چیست و چه کاربردی دارد؟

نیاز به پهنای باند بیشتر برای انتقال اطلاعات موجب شده تا درگاه‌های پرسرعتی مانند درگاه Thunderbolt به دنیای فناوری معرفی شوند. امروزه مدل‌های مختلفی از کامپیوترهای لپ‌تاپ به پورت تاندربولت مجهز شده‌اند و این فناوری به طور گسترده برای اتصال نمایشگر، تجهیزات ذخیره‌سازی و حتی کارت گرافیک اکسترنال به کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر می‌خواهید با تاندربولت و ویژگی‌های این فناوری آشنا شوید، در این مقاله همراه شهر سخت افزار باشید.

فهرست مطالب این مقاله:

- تاندربولت چیست؟
- تاریخچه پورت تاندربولت
- درگاه Thunderbolt 4 (تاندربولت 4) چیست؟
- معرفی پورت Thunderbolt 5
- تفاوت تاندربولت و USB 4
- شباهت و تفاوت تاندربولت و usb c در چیست؟
- از کجا بفهمیم لپ تاپ تاندربولت دارد؟
- جمع‌بندی و پاسخ به سوالات پر تکرار

برای اتصال یک دستگاه جانبی به کامپیوتر یا شارژ تلفن همراه معمولاً یکی از درگاه‌های USB و Thunderbolt را مورد استفاده قرار می‌دهیم. در حالی که بیش از یک دهه از زمان معرفی تاندربولت سپری شده، همچنان سیر تکامل این فناوری و معرفی نسخه‌های بهتر تاندر بولت همچنان ادامه دارد.

نسخه‌های جدید پورت تاندربولت از نظر ظاهری کاملاً به USB-C شباهت دارند و این موضوع موجب شده تا افراد بسیاری این دو درگاه را با یکدیگر اشتباه بگیرند یا در تشخیص نوع درگاه کامپیوتر خودشان دچار سردرگمی شوند.

در این مقاله با درگاه تاندربولت، تغییرات این فناوری در طی زمان، کاربرد پورت تاندربولت (Thunderbolt)، تفاوت تاندربولت با USB 4 و USB-C و چگونگی تشخیص نوع درگاه کامپیوتر خودتان آشنا می‌شوید.

تاندربولت چیست؟

تاندر بولت (Thunderbolt) نام تجاری یک رابط سخت‌افزاری است که توسط اینتل و در همکاری با اپل توسعه داده شده و برای اتصال تجهیزات جانبی به کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. فناوری تاندربولت می‌تواند صدا، داده و سیگنال‌های ویدئویی را تنها در یک کابل منتقل کند.

تاریخچه پورت تاندربولت

اینتل در سال 2009 میلادی برای نخستین مرتبه از فناوری Thunderbolt رونمایی کرد. این فناوری در ابتدا با عنوان درگاه Light Peak شناخته می‌شد و در سال 2011 به عنوان بخشی از یک محصول نهایی در دسترس خریداران قرار گرفت که پهنای باند آن به 10 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد.

تنها 2 سال پس از معرفی ارائه اولین نسخه از پورت Thunderbolt، نسخه جدیدتری با عنوان درگاه Thunderbolt 2 معرفی شد که دو برابر پهنای باند بیشتری دارد. این درگاه امکان نمایش ویدئو با کیفیت 4K روی مانیتور را فراهم کرد. کانکتور Thunderbolt 2 با نسخه قبلی خودش سازگار است؛ یعنی می‌توانید کابل‌های Thunderbolt 2 را روی درگاه Thunderbolt 1 و بلعکس مورد استفاده قرار دهید.

در همین رابطه بخوانید:

- راهنمای خرید کابل تایپ سی؛ چگونه بهترین کابل USB-C را انتخاب کنیم؟
- DVI ،DisplayPort ،HDMI یا VGA؛ کدام یک برای شما مناسب‌تر است؟

تاندربولت 3 که در سال 2015 میلادی معرفی شد، از کانکتور متفاوتی در مقایسه با نسخه‌های قبلی تاندر بولت استفاده می‌کند. این کانکتور از نظر ظاهری به USB-C شباهت دارد و به همین دلیل گاهی با USB-C اشتباه گرفته می‌شود.

سومین نسخه از تاندربولت حداکثر پهنای باند 40 گیگابیت بر ثانیه دارد و می‌تواند تجهیزات متصل به این درگاه را با توان 15 وات نیز شارژ کند. تاندربولت 3 می‌تواند از یک مانیتور 5K با نرخ نوسازی تصویر 60 هرتز، یک مانیتور 4K 120 هرتزی یا به طور همزمان از دو مانیتور 4K 60 هرتزی پشتیبانی کند.

درگاه Thunderbolt 4 (تاندربولت 4) چیست؟

درگاه Thunderbolt 4 آخرین نسخه از فناوری تاندربولت محسوب می‌شود که به طور تجاری مورد استفاده قرار گرفته است. اینتل در رویداد CES 2020 از تاندربولت 4 رونمایی کرده و اپل در سال 2021 کامپیوترهای مک بوک مجهز به این درگاه را به بازار عرضه کرد.

در همین رابطه بخوانید:

- تفاوت HDMI و Display Port چیست و کدام یک بهتر است
- تفاوت درگاه‌های HDMI ، Mini HDMI و Micro HDMI با یکدیگر

مقایسه Thunderbolt 3 و Thunderbolt 4

سرعت پورت تاندربولت در هر دو نسخه از این فناوری یکسان است اما تفاوت‌هایی نیز در بین آن‌ها وجود دارد.

• درگاه Thunderbolt 4 امکان ارسال سیگنال ویدئویی به یک نمایشگر 8K را دارد، در حالی که فناوری تاندربولت 3 تنها از یک نمایشگر 5K پشتیبانی می‌کند.

• Thunderbolt 4 2 برابر پهنای باند PCI Express بالاتری دارد؛ یعنی Thunderbolt 3 و Thunderbolt 4 به ترتیب از پهنای باند PCI Express 16 و 32 گیگابیت بر ثانیه پشتیبانی می‌کنند.
• بر خلاف تاندربولت 3، تاندربولت 4 از استاندارد VT-d DMA برای حفظ امنیت داده‌های موجود روی حافظه کامپیوتر پشتیبانی می‌کند.

معرفی پورت Thunderbolt 5

اینتل در اکتبر 2022 از فناوری Thunderbolt 5 رونمایی کرد. بر اساس ادعای اینتل پهنای باند تاندربولت 5 به 120 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد که در مقایسه با تاندربولت 3 و 4 پهنای باند بیشتری دارد و می‌تواند از دو نمایشگر 8K 60 هرتزی پشتیبانی کند.

تفاوت تاندربولت و USB 4

آخرین نسخه از فناوری USB؛ یعنی USB 4 از کانکتور USB-C استفاده می‌کند. USB 4 از حداقل پهنای باند 20 گیگابیت بر ثانیه و حداکثر پهنای باند 40 گیگابیت بر ثانیه پشتیبانی می‌کند.

USB 4.0 و Thunderbolt 4.0 از کانکتور USB Type-C استفاده می‌کنند و کابل‌های Thunderbolt 4.0 را می‌توان به جای USB 4.0 مورد استفاده قرار داد در حالی که تمامی کابل‌های USB 4.0 پهنای باند کافی برای پشتیبانی از Thunderbolt 4.0 را ندارند.

به علاوه USB 4.0 در مقایسه با Thunderbolt 4.0 هزینه پیاده‌سازی و حداقل پهنای باند کمتری دارد. برخلاف USB 4.0، فناوری تاندربولت 4 از قابلیت Networking برای به اشتراک‌گذاری فایل‌های حجیم در یک شبکه پر سرعت پشتیبانی نمی‌کند.

شباهت و تفاوت تاندربولت و usb c در چیست؟

هر دو فناوری برای اتصال تجهیزات جانبی به کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند داده‌ها و برق را روی یک کابل منتقل کنند. درگاه تاندر بولت از نظر ظاهری کاملاً به USB-C شباهت دارد و به همین دلیل گاهی آیکون‌های مختص به هر درگاه کنار آن درج می‌شود تا امکان تشخیص نوع درگاه وجود داشته باشد.

در همین رابطه بخوانید:

- ترفندهای افزایش سرعت فلش مموری در انتقال فایل با USB در ویندوز
- بهترین روش انتقال فایل بین دو کامپیوتر یا لپ تاپ با سرعت بالا

پهنای باند، مهم‌ترین تفاوت USB-C و تاندربولت را تشکیل می‌دهد. پهنای باند تاندربولت 4 به 40 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد در حالی که USB-C پهنای باند کمتری دارد.

نسخه‌های جدید فناوری تاندربولت امکان اتصال سری دستگاه‌های مختلف را دارند؛ مثلا می‌توانید دو مانیتور را به طور سری به یکدیگر و در نهایت به یک پورت تاندربولت متصل کنید اما USB-C چنین قابلیتی ندارد. به علاوه تاندربولت 3 و 4 از PCIe پشتیبانی می‌کنند.

از کجا بفهمیم لپ تاپ تاندربولت دارد؟

برای تشخیص درگاه تاندربولت لپ تاپ کافی است تا به ورودی-خروجی‌های آن نگاهی بیندازید، اگر درگاهی را مشاهده کردید که به USB-C شباهت دارد و علامت کوچک صاعقه کنار آن درج شده، لپ‌تاپ شما به پورت تاندر بولت مجهز شده است.

وجود درگاه تاندربولت در مشخصات کامپیوتر نیز اعلام می‌شود، برای اطلاع از این موضوع می‌توانید مشخصات مادربرد یا لپ‌تاپ خودتان را در شبکه اینترنت جستجو کنید.

شرکت اینتل ابزاری را با عنوان Intel Driver & Support Assistant منتشر کرده که می‌توانیم با دانلود و نصب این برنامه، نوع درگاه‌های کامپیوتر را مشاهده کنیم.

جمع‌بندی و پاسخ به سوالات پر تکرار

تاندربولت یک رابط پرسرعت و کاربردی است که تاکنون کمتر از USB-C مورد توجه قرار گرفته اما شاید در آینده و پس از عرضه کامپیوترهای مجهز به Thunderbolt 5 این شرایط نیز تغییر کند.

ویژگی های تاندربولت شامل پهنای باند بالا، پشتیبانی از PCIe، پشتیبانی از اتصال سری دستگاه‌ها به یکدیگر و پشتیبانی از USB-C، این رابط سخت افزاری را به انتخاب مناسبی برای استفاده در حوزه‌های مختلف تبدیل می‌کنند.

نیاز به پهنای باند بیشتر موجب می‌شود تا در آینده نیز توسعه رابط‌های بهتر برای اتصال تجهیزات جانبی به کامپیوتر ادامه داشته باشد. شاید در آینده فناوری متفاوتی جایگزین Thunderbolt شوند اما هم‌اکنون در مقایسه با فناوری‌های رقیب خود برتری دارد.

پورت Thunderbolt 4 برای چه مواردی استفاده می شود؟

همانطور که در ابتدای مقاله عنوان شد، تاندربولت برای اتصال تجهیزات جانبی به کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این درگاه می‌توانید نمایشگرهای با کیفیت 4K و 8K و تجهیزات ذخیره‌سازی مانند درایوهای SSD را به کامپیوتر خودتان متصل کنید.

پشتیبانی پورت تاندربولت از PCI Express  امکان استفاده از کارت گرافیک اکسترنال روی کامپیوترهای لپ‌تاپ را فراهم می‌کند. اگر لپ‌تاپ شما کارت گرافیک ضعیفی داشته باشد، امکان استفاده از کارت گرافیک اکسترنال یک مزیت محسوب می‌شود.

آیا تاندربولت و تایپ سی یکسان هستند؟

اگرچه فناوری تاندربولت 3 و 4 از کانکتور USB-C استفاده می‌کنند اما همچنان دو فناوری کاملاً متفاوت هستند. با این وجود، امکان استفاده از کانکتور USB-C روی درگاه‌های تاندربولت 3 و 4 وجود دارد اما درگاه‌ USB-C از کانکتورهای تاندر بولت پشتیبانی نمی‌کند.

درگاه USB-C یا Thunderbolt 4؛ کدام سریعتر است؟

درگاه Thunderbolt 4 سرعت به مراتب بالاتری نسبت به USB-C دارد؛ یعنی حداکثر سرعت انتقال داده روی کابل تاندربولت 4 به 40 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد در حالی که درگاه USB-C حداکثر سرعت 20 گیگابیت بر ثانیه دارد.

آیا می‌توان تاندربولت را به PC اضافه کرد؟

بهترین و مطمعن‌ترین شیوه برای استفاده از درگاه تاندربولت خرید کامپیوتری است که چنین قابلیتی را داشته باشد، با این وجود امکان استفاده از کارت توسعه PCIe Thunderbolt برای افزودن این درگاه به کامپیوتر شخصی نیز وجود دارد.

توجه داشته باشید که مدل‌های مختلفی از کارت‌های توسعه PCIe Thunderbolt وجود دارند که با تمامی کامپیوترهای شخصی سازگاری ندارند؛ بنابراین پیش از اقدام به خرید یک کارت توسعه PCIe Thunderbolt بهتر است تا از سازگاری آن با مادربرد کامپیوتر خودتان اطمینان حاصل کنید.