بررسی برنامه دولت چین برای شکستن تحریم‌ها و خودکفایی کامل در صنعت نیمه‌هادی

با روی کار آمدن دونالد ترامپ رویه تعامل ایالات متحده با دیگر کشورهای جهان به صورت کلی تغییر کرده و ابزار تحریم و افزایش تعرفه‌های واردات از جمله روش‌هایی است که ترامپ برای رسیدن به اهداف مختلف خود بر کشورهای دیگر تحمیل می‌کند. ابزاری که باعث شدند چین، بزرگترین تولید کننده صنعت الکترونیک دنیا نیز به آنها واکنش نشان داده و بخواهد که دیگر حتی یک تراشه را هم از امریکا نخریده و به صورت کامل خودکفا شود.

این روزها در کشور ما همه جا صحبت از تحریم و فشارهای اقتصادی امریکاست. تحریم‌هایی که دو دستگی بسیار مبهمی را بین اقشار جامعه از پایین‌ترین سطوح تصمیم گیرنده گرفته تا فعالان اقتصادی ایجاد نموده و عملکرد بسیاری از بخش‌ها و بنگاه‌های اقتصادی را به روش‌های مختلف روانی و شاید نه چندان با پایه و اساس، تحت‌الشعاع قرار داده است.

مقدمه
اما از هر تحریم و حرفی که بگذریم بهترین واکنش به اقدامات زورگویانه به طرف مقابل شما که قصد تحمیل عقاید خود را دارد چیست؟ قانون نانوشته‌ای وجود دارد که می‌گوید باید آنقدر قدرتمند شوی که کسی نتواند به تو زور بگوید و چه بسا زمانی فرا رسد که حتی فرد زورگو نیز مجبور می‌شود تسلیم خواسته‌های تو شود.

به نظر این شعاری است که مردم سخت‌کوش مشرق زمین آن را سرلوحه زندگی خود قرار داده‌اند. نمی‌خواهیم در این مطلب به بررسی ابعاد تاریخی خودکفایی و اتکا به نیروی داخل در کشور چین بپردازیم ولی از اواسط قرن بیستم به بعد چینی ها نشان دادند که اژدهایی در درون دارند که اگر بیدار شود دیگر هیچ چیز جلودارش نخواهد بود.

یک داستان و یا اتهام ساده حقوقی
اما برویم سر اصل مطلب؛ چندی پیش شرکت امریکایی Micron Technologies که از تولیدکنندگان تراشه در ایالات متحده است با طرح دعوی حقوقی در دادگاه ایالتی کالیفرنیا مدعی شد که شرکت‌ چینی JHICC (یا همان فوجیان جینهوا) و شرکت تایوانی UMC فناوری‌های صنعتی Micron را به سرقت برده‌اند. پس از آن شرکت UMC با تنظیم شکایتی در ژانویه سال جاری بر علیه Micron در چین نسبت به اتهامات این شرکت واکنش نشان داده و پس از آن دادگاه چینی فروش محصولات کمپانی امریکایی مایکرون را در خاک چین ممنوع اعلام کرد.

مقاله مرتبط:
 افزایش نرخ ارز فرصتی برای صادرات دیجیتال؛ آیا ایران می‌تواند محصولات IT صادر کند؟

در ادامه این دعوا، وزارت دادگستری ایالات متحده، شرکت‌ فوجیان جینهوا و UMC را به اتهام جاسوسی صنعتی از شرکت‌های امریکایی از جمله مایکرون و همچنین سرقت اسرار تجاری آنها که باعث به خطر افتادن امنیت ملی ایالات متحده می‌شود، از هرگونه فعالیت در خاک ایالات متحده و ارتباط با شرکت‌های دیگر امریکایی از قبیل خرید، فروش و یا میانجیگری تجاری منع نموده و از صنایع نظامی ایالات متحده خواست تا انجام هرگونه تحقیقات و ساخت دستگاه‌های مورد نیاز خود را تنها با استفاده از تجهیزات تأمین شده در داخل خاک امریکا صورت دهد.

اتهام حقوقی با عناوین مختلف که بیشتر اوقات جنبه‌های امنیتی دارند، ابزار مرسوم امریکایی‌ها برای ضربه زدن به شرکت‌های رقیب است

این تصمیم درحالی که گرفته شده است که شرکت مایکرون در سالهای اخیر سفارش ساخت برخی از تراشه‌های خود را به UMC سپرده بود. پس از انتشار رأی این دادگاه هر دو شرکت شرقی ادعاهای مطرح شده در این بیانیه را رد و هرگونه اتهام جاسوسی به نفع دولت چین و یا دیگر منابع را بی‌پایه و اساس دانستند.

اما داستان فراتر از این مباحث است
این اقدام امریکایی‌ها در ادامه اتهاماتی مطرح شده که طی چند ماه اخیر به صورت مکرر به دلایل مختلف از جمله جاسوسی صنعتی، حملات سایبری و انتقال تکنولوژی اجباری به شرکت‌های چینی متعددی وارد شده و با تکیه بر آنها امریکایی‌ها مدعی شده‌اند چین می‌خواهد با انجام اقدامات از این دست، تصویب تعرفه‌ها بر واردات کالاهای چینی به خاک امریکا را جبران کند.

اگر بخواهیم به این داستان عمیق‌تر نگاه کنیم اقدامات و دعواهای حقوقی مطرح شده نمونه‌ای از جنگ پنهان تجاری دو کشور امریکا و چین است. در واقع ترامپ با علم به برنامه “Made in China 2025” قصد دارد تا به هر نحوی که شده مانع تحقق اهداف خودکفایی کامل در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی و صنعتی چین تا سال 2025 میلادی شود.

این برنامه که برای اولین بار در سال 2015 توسط دولت جمهوری خلق چین به صورت رسمی معرفی شد هدف رسیدن به بالاترین سطوح در همه زمینه‌های فناوری سطح بالا (Hi-Tech) را دنبال می‌کند و شرکت فوجیان جینهوا نیز یکی از اقدامات عملی آن است.

شرکت مدارات مجتمع فوجیان جینهوا که به اختصار JHICC نامیده می‌شود در سال 2016 با سرمایه‌گذاری دولتی از محل اعتبارات ملی استان فوجیان برای تولید و توسعه صنعت بومی نیمه‌هادی در این استان افتتاح شد و هدف نهایی آن رقابت با غول‌های بزرگ این صنعت از جمله Samsung Electronics، SK Hynix و Micron Technologies است. البته دو شرکت دیگر به نام‌های YMTC (برای تمرکز در حوزه 3D NAND Flash) و شرکت INNOTRON (برای تمرکز در حوزه تولید تراشه‌های RAM موبایل) در زمینه تولید تراشه‌های DRAM نیز در کنار JHICC فعالیت خواهند کرد که برای دستیابی سریعتر به اهداف از پیش تعیین شده زمینه کاری متفاوتی با آن خواهند داشت.

ورود به صنایع Hi-Tech در حوزه ساخت تراشه
همانطور که می‌دانید تولیدات عمده شرکت‌های ذکر شده در زمینه تراشه‌های DRAM است و به همین منظور شرکت فوجیان جینهوا با سرمایه اولیه 37 میلیارد یوآن معادل 5.31 میلیارد دلار کار خود را آغاز کرد. جالب اینجاست که محصولات تجاری این شرکت هنوز وارد بازار نشده است و امریکایی‌ها از هم‌اکنون خطر این ورود آن به بازار را حس کرده ‌اند. در واقع پیش‌بینی می‌شود اولین محصولات آزمایشی این شرکت در مقیاس محدود تا اواخر پاییز روانه بازار شود و به همین خاطر امریکایی‌ها تلاش کرده‌اند تا با طرح دعوای حقوقی باعث تأخیر در برنامه عرضه انبوه این شرکت شوند.

البته JHICC تنها حلقه زنجیر رقابت با دیگر شرکت‌های تولید‌کننده تراشه کره‌ای، امریکایی و ژاپنی نیست. چینی‌ها طی سالیان گذشته زیرساخت‌ها فروانی را برای رسیدن به این جایگاه فراهم کرده‌اند تا بتوانند مشکلات پیش‌ِروی خود در رسیدن به هدف تولید بومی همه تراشه‌های مورد نیاز را برطرف کنند. تجهیز هر چه بیشتر شرکت KFMI که بزرگترین تولیدکننده مس، تیتانیوم با ضریب خلوص بالا و بسیاری از مواد معدنی مورد نیاز در صنعت تراشه چین است نیز از برنامه‌هایی است که در این سال‌ها توجه ویژه‌ای به آنها شده است.

برنامه چینی‌ها برای رسیدن به جایگاهی است که بتوانند پیشرفته‌ترین تولیدات حوزه تراشه و سیلیکون مانند CPU و 3D NAND را به صورت بومی طراحی کرده و بسازند

بنابر اظهار نظری که آقای دینگ ونوو مدیر سخنگوی شرکت بزرگ تولید تراشه FPD China انجام داده سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در حوزه سیلیکون در چین انجام خواهد شد تا شرکت‌های چینی بتوانند به ساخت تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته‌ای مانند فلش مموری‌های 3D NAND، هسته‌های پردازشی داخلی CPU، تراشه های FPGA و به طور کلی پردازنده ها و تراشه‌های قابل برنامه‌ریزی دست پیدا کنند. البته آقای ونوو به این مورد هم اشاره کرده که شاید بزرگترین چالش شرکت‌های چینی در این زمینه ساخت زنجیره تأمین برای شرکت‌های تولیدکننده تراشه باشد.

دیگر شرکت هدف پروژه “Made in China 2025” شرکت نام آشنای ZTE است که عمده فعالیت آن در صنایع مخابراتی و ارتباطی و به همین دلیل دولت ایالات متحده در فروردین ماه سال جاری این شرکت را به صورت کامل تحریم نموده و اعلام نمود که هیچ شرکت امریکایی حق تجارت، خرید و فروش محصولات از ZTE را ندارد.

با مشخص شدن برنامه‌های صنعتی مذکور در داخل کشور چین نیاز به تولید علم و انجام تحقیقات گسترده صنعتی در این خصوص به شدت احساس می‌شود و به همین خاطر در داخل دولت نیز ردیف بودجه و برنامه‌های مدونی برای نیل به این اهداف تدوین شده است. در این خصوص آقای یه تیانچان به عنوان مدیر انستیتو صنایع میکروالکترونیک آکادمی علمی چین که بزرگترین آژانس تحقیقاتی این کشور است می‌گوید:

ما می‌دانیم که تا پیش از این بسیار عقب مانده‌ایم و باید به خطری که ما را تهدید می‌کند واقف باشیم. ما باید به خودمان اعتماد کنیم و صنعتی را توسعه دهیم که خودمان می‌خواهیم کنترلش کنیم. من از شرکت‌های تولید کننده داخلی تراشه می‌خواهم که از تجهیزات و تولیدکنندگان داخلی به صورت بسیار قدرتمند پشتیبانی کنند تا بتوانیم به جایگاه اصلی خودمان در این صنعت برسیم.

براساس آمار منتشر شده توسط موسسه اطلاعات صنعتی SEMI در حال حاضر شرکت‌های تولید تراشه چینی تنها 1 درصد از بازار جهانی را به خود اختصاص داده اند. این نشان می‌دهد که این شرکت تقریباً کل بازار را در اختیار رقبای دیگر قرار داده است. اگرچه شرکت‌های چینی بسیار پیشرفته‌ای مانند واحد تراشه‌های سیلیکونی شرکت هواوی که با برند HiSilicon فعالیت می‌کند و بسیاری از اسمارت‌فون‌های رده بالای خود را با تراشه‌های طراحی شده خودش می‌سازد و همچنین شرکت صنایع تکنولوژی الکترونیک جیانگسو چانگجیانگ که در زمینه مونتاژ و آزمایش پکیج‌های تراشه فعالیت می‌کند از شرکت‌های پیشرو در صنعت نیمه‌هادی هستند.

ولی چالش‌های بسیار بزرگی مانند خلق نسخه‌های بومی شرکت‌هایی مانند Applied Materials، Lam Reasearch، KLA-Tencor و Dow Chemical از مسائل بسیار مهمی است که باید در برنامه‌های آتی دولت چین برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده به صورت ویژه مورد توجه قرار بگیرند. این شرکت ها به صورت خلاصه به انجام تحقیقات بسیار گسترده در زمینه توسعه صنعت تراشه از مواد اولیه گرفته تا روش‌های ساخت، بهبود و تغییرات در تراشه‌ها می‌پردازند؛ شرکت‌هایی که شاید شما کمتر نام آنها را شنیده باشید ولی در واقع مهمترین شرکت‌هایی هستند در زنجیره تحقیق و توسعه مواد و فناوری‌های تولید تراشه فعالیت می‌کنند.

امریکا یکه تازه صادرات تولیدات صنعت نیمه‌هادی به چین است

چینی‌ها در سال 2017 با واردات خالص تراشه‌ها و صنایع نیمه هادی به ارزش 270 میلیارد دلار از امریکا، یکی از بزرگترین خریداران تولیدات نیمه‌هادی این کشور بودند؛ به نحوی که این رقم از میزان کل واردات نفت خام چین هم بیشتر بوده است و وقتی اعداد و ارقام به این بزرگی برای دولت امریکا با خطر مواجه شود، طبیعی است که یانکی‌ها به هر اقدامی دست بزنند تا مانع از دست رفتن بازار بزرگ خود در چین شوند
.

به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های چینی از جمله هواوی، Haier، Media Group، BYD طی ماه‌های اخیر و به صورت بسیار بی سر و صدا برای تأمین قطعات مورد نیاز خود به سمت دیگر شرکت‌های تولید کننده در دیگر کشورها رفته اند تا هر طور که شده تراشه‌های مورد نیاز خود را از خارج امریکا (برای مثال از شرکت‌های ژاپنی و اروپایی) تأمین کنند.

اما پاسخ چینی‌ها به این حرکات اخیر امریکایی‌ها همانی است که از آنها انتظار داشتیم. در واقع چین این روزها آنقدر قدرتمند شده که دیگر امریکا فقط می‌تواند سرعت رسیدن به اهداف آن را کمتر کند و به هیچ عنوان نخواهد توانست مانع و قطع‌کننده فعالیت‌های آن باشد. در همین زمینه شرکت فوجیان جینهوا بیانیه‌ای را منتشر کرده که در آن آمده است:

ما در دوره‌ای به شدت به واردات تراشه وابسته بودیم، اما مهندسین و متخصصان داخلی کشور با کار خستگی‌ناپذیر توانسته‌اند به جایگاهی برسند که از دوره‌ای که 90 درصد تراشه‌های مصرفی ما از خارج تأمین می‌شد حالا می‌خواهیم همه آنچه نیاز داریم را در داخل کشور تولید کنیم. البته باید به این موضوع هم اشاره کنیم که در این راه از تجربه و دانش نیروی کار امریکایی، ژاپنی و کره‌ای هم استفاده نموده‌ایم ولی این خروجی است در چین تولید خواهد شد.

نتیجه‌گیری
البته این تنها گوشه‌ای از اقدامات چینی‌ها برای رسیدن به هدف غایی خودکفایی در صنایع مذکور است و مسلماً امریکا به عنوان بزرگترین رقیب تجاری و صنعتی آنها نمی‌خواهد به راحتی صحنه کارزار اقتصادی را خالی کند. در واقع بسیاری از اتهامات جاسوسی، امنیتی و سرقت‌های علمی که به کشورهای مختلف نسبت داده می‌شود به خاطر دستیابی به امتیازات دیگر از سوی آن کشورها و یا ایجاد وقفه در روند حرکتی آنها برای رسیدن به اهدافی است که برای کشور مقابل چندان خوشایند نیست و باعث تهدید و یا از دست رفتن منافع آن می‌شود.

تاریخ نشان داده بسیاری از اقدامات از این دست در صورت اتحاد داخلی کشور اگرچه همچنان اثرگذار بوده ولی تنها نقش کاهنده سرعت را خواهند داشت و کشورهای تحریم‌شده می‌توانند پس از مدتی به اهداف از پیش تعیین شده خود در زمینه‌های مدنظر برسند.

تهیه‌ شده در شهر سخت‌افزار