بررسی مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4 و پردازنده 13700K؛ اژدهای سفید میزبان تیم آبی

اینتل برای پردازنده‌های نسل سیزدهم خود با وجود پشتیبانی چیپست‌های سری 600 از آن، تراشه Z790 را نیز با کمی تغییر و بروزرسانی ارائه کرد که قصد داریم یک نمونه میان‌رده از برند معتبر MSI را در شهرسخت‌افزار مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه با بررسی مادربرد MSI MPG Z790 Edge WIFI DDR4 به همراه پردازنده 13700K همراه ما باشید.

اینتل برای پردازنده‌های نسل سیزدهم خود با وجود پشتیبانی چیپست‌های سری 600 از آن، تراشه Z790 را نیز با کمی تغییر و بروزرسانی ارائه کرد که قصد داریم یک نمونه میان‌رده از برند معتبر MSI را در شهرسخت‌افزار مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه با بررسی مادربرد MSI MPG Z790 Edge WIFI DDR4 به همراه پردازنده 13700K همراه ما باشید.

مقدمه

 

اینتل در سری Alder-Lake خود معماری جدیدی شامل هسته‌های P و E را به کار گرفت که به طور مختصر با تشخیص نوع کاربری سبک یا سنگین، از هسته‌های Performance یا Efficiency استفاده می‌کند و درعلاوه بر کارایی سعی می‌کند تا مصرف انرژی را نیز بهبود ببخشد.

برای آشنایی با هسته‌های P-Core وE-Core پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را در شهر‌سخت‌افزار مطالعه فرمایید.

اینتل در نسل سیزدهم پردازنده‌های خود که Raptor-Lake نام دارد، با ارتقاع هسته‌های P به Raptor-Cove و بهینه‌سازی هسته‌های E، افزایش فرکانس و حافظه کش، کارایی آن را نسبت به Alder-Lake افزایش داده است.

اگرچه پردازنده‌های Raptor-Lake نیز از سوکت LGA1700 مانند پردازنده‌های نسل دوازدهم استفاده می‌کنند و با مادربردهای Z690 یا سایر مادربردهای با چیپست سری شش سازگاری کامل دارند، اما اینتل با کمی ارتقا و افزایش خطوط PCIe 4.0 چیپست Z790 را نیز ارائه کرده است؛ گزینه‌هایی که حالا می‌توانی برای اسمبل سیستم جدید خود سراغ آن بروید.

در این بررسی قصد داریم یکی از پردازنده‌های رده‌بالای نسل سیزدهم 13700K را که از ارزش خرید بالایی برخوردار بوده و در گیمینگ نیز فوق‌العاده عمل می‌کند را در کنار مادربرد MSI MPG Z790 DDR4 بررسی کنیم. در عین حال با اجرای آزمون‌های مختلف قابلیت‌ها و کارایی این مادربرد و پردازنده را با نسل‌های گذشته مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

همانطور که می‌دانید شرکت ام‌اس‌آی مادربرد Z790 Edge WIFI را به عنوان یکی از اعضای خانواده MPG عرضه کرده که در بازار نیز در دو نسخه DDR4 و DDR5 قابل تهیه است. این مادربرد با تم سفید رنگ و نورپردازی RGB خود ظاهری متفاوت و خاص را از یک مادربرد گیمینگ به نمایش گذاشته و همزمان با دارا بودن انواع پورت‌ها و درگاه‌های خروجی در کنار قابلیت‌های خوب اورکلاکینگ، یک مادربرد میان‌رده ارزشمند و کارآمد به حساب می‌آید.

بسته‌بندی و محتویات جعب

 

بسته‌بندی و محتویات جعبه مادربرد MPG Z790 Edge

جعبه مادربرد MPG Z790 Edge با توجه به تِم سفید اجزای آن، به رنگ سفید طراحی شده است. همچنین مدل دقیق مادربرد که در این نمونه از ماژول‌های حافظه DDR4 بهره می‌برد روی جعبه درج شده است.

در پشت جعبه مشخصات و برخی از ویژگی‌های اختصاصی ام‌اس‌آی که در مادربرد MPG Z790 Edge DDR4 به کار رفته را مشاهده می‌کنید که به شرح زیر است:

• 16+1+1Powe Phase مدار رگولاتور 16 فاز برای پردازنده، یک فاز گرافیک داخلی و یک فاز ورودی
• Premium Thermal Design استفاده از هیتسینک و پد حرارتی با بازدهی بالا برای دفع گرمای VRM
• M2 Shield Frozr هیتسینک اختصاصی به همراه پد حرارتی برای هر یک از اسلات‌های M2
• Memory Boost تکنولوژی اختصاصی MSI برای افزایش پایداری و قابلیت اورکلاکینگ ماژول‌های رم
• Lighting Gen5 پشتیبانی از پهنای‌باند PCIe نسخه 5.0
• Audio Boost 5 راهکار اختصاصی ام‌اس‌آی برای سیستم صوتی مادربرد
• WiFi 6E / Bluetooth 5.2 مجهز به ماژول شبکه بی‌سیم و بلوتوث
• 2.5‌G LAN درگاه اترنت (شبکه سیمی) با سرعت 2.5 گیگابیت بر ثانیه

که در بخش بعد با هر یک بیشتر آشنا خواهید شد.

درون جعبه علاوه بر مادربرد، دفترچه راهنما و نصب سریع، برچسب‌های با نشان MSI، آنتن شبکه بی‌سیم، دو کابل ساتا، قفل گیره‌ای برای نصب حافظه‌های M2 و یک حافظه فلش که درایورها و نرم‌افزارهای مورد نیاز برای مانیتورینگ و کنترل مادربرد را درخود جای داده است را می‌توان یافت.

مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4 در زمان نگارش این بررسی (اسفند 1401) در بازار کشورمان با گارانتی سه ساله آونگ عرضه شده و در حدود 20 میلیون تومان قیمت دارد.

اگرچه این مادربرد خوش‌ساخت با قابلیت‌های فراوان، در میان نمونه‌های با پشتیبانی از حافظه DDR4 جزء گزینه‌های ارزشمند کلاس میان‌رده به حساب می‌آید. باید در نظر داشت که به دلیل تفاوت ناچیز تراشه Z790 با چیپست Z690 که مادربردهای مبتنی بر آن اکنون قیمت کمتری پیدا کرده و پشتیبانی کاملی هم از پردازنده‌های نسل 13 دارند، مادربردهای Z790 ارزش خرید کمتری دارند.

مشخصات فنی و نمای ظاهری

 

مشخصات فنی و نمای ظاهری مادربرد MPG Z790 Edge

ویژگی بارز ظاهری MPG Z790 Edge تِم سفید رنگ آن است که به تازگی فراگیر شده و به راحتی می‌توان قطعات مختلف را با رنگ سفید تهیه و با هم هماهنگ کرد.

مدار چاپی (PCB) این مادربرد از نوع شش لایه و ابعاد آن در قالب استاندارد ATX قرار می‌گیرد و طول و عرض آن به ترتیب 30.5cm x 24.4cm است.

نشان اژدها روی کاور پنل پشتی که نشان برند MSI است به نورپردازی RGB مجهز شده و در کنار آن برای کنترل نورپردازی سایر دستگاه‌ها یک کانکتور RGB 12v و سه کانکتور Addressable RGB 5v در لبه بالا و پایین برد دارد.

مادربرد MPG Z790 Edge برای عیب‌یابی به چهار LED کوچک که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید و خلاصه وضعیت پردازنده، رم، کارت گرافیک و بوت سیستم را گزارش می‌کنند، مجهز است.

کلید ClearCMOS که شاید از پرکاربردترین سوییچ‌های مادربرد باشد نیز روی پنل پشتی در کنار کلید Flash BIOS قرار گرفته است.

با فشار دادن کلید Flash BIOS و اتصال یک فلش درایو حاوی نسخه‌ای از بایوس این مادربرد و اتصال آن به درگاه USB مشخص شده در پنل پشتی، بدون نیاز به بوت شدن یا اتصال پردازنده و رم، می‌توان بایوس مادربرد را بروزرسانی کرد.

این مادربرد دارای 4 اسلات DIMM است و توانایی پشتیبانی از حداکثر 128GB حافظه رم DDR4 به صورت Dual Channel در سرعت استاندارد 2133/2666/3200 مگاهرتز را دارد.

بیشینه سرعت پشتیبانی شده حافظه‌های رم نیز بر اساس مشخصات اعلام شده برای این مادربرد، به عدد فوق‌العاده 5333 مگاهرتز می‌رسد که از طریق فعال‌سازی پروفایل XMP یا اورکلاک قابل دسترسی است.

در این رابطه بخوانید: قابلیت XMP در حافظه چیست و چطور آن را فعال کنیم؟

در مادربرد MPG Z790 Edge دو اسلات PCIe X16 و یک اسلات PCIe X4 برای نصب کارت‌های افزودنی در نظر گرفته شده است. اسلات اول X16 پهنای‌باند خود را مستقیماً از 16 خط PCIe 5.0 پردازنده دریافت می‌کند و دو اسلات دیگر به ترتیب پهنای‌باند PCIe 3.0 X1 و PCIe 4.0 X4 را از چیپست Z790 دریافت می‌کنند.

درگاه‌های مورد نیاز برای اتصال ابزارهای ذخیره‌سازی در این مادربرد شامل 6 پورت SATA 6Gb/s (با توانایی پشتیبانی از آرایه‌های RAID 0,1,5,10) و پنج پورت M.2 (که اطراف اسلات‌های PCI Express قرار گرفته‌‌اند) است.

اسلات M2 که زیر سوکت پردازنده قرار دارد پهنای‌باند PCIe 4.0 X4 خود را مستقیماً از پردازنده دریافت نموده که در این حالت سایر اسلات‌ها ابتدا به چیپست Z790 متصل می‌شوند. اسلات M2 منشعب از پردازنده به یک هیتسینک با مکانیزم اتصال سریع بدون نیاز به پیچ مجهز است و از حافظه‌هایی به طول 110 میلی‌متر پشتیبانی می‌کند. سایر اسلات‌ها نیز دارای هیتسینک اختصاصی هستند. حداکثر طول حافظه‌های M2 قابل پشتیبانی به 80 میلی‌متر می‌رسد.

در لبه سمت راست مادربرد دو کانکتور 20 پین USB3.2 Gen1 و یک کانکتور USB3.2 Gen2x2 با پشتیبانی از USB Type-C نیز علاوه بر انبوهی از درگاه‌های USB روی پنل پشتی وجود دارد.

و در لبه پایین مادربرد دو کانکتور 10 پین USB2، کانکتورهای مربوط به پنل جلوی کیس، یک کانکتور 15پین Thunderbolt و TPM قرار گرفته است.

این مادربرد در مجموع به هشت کانکتور Fan Header چهار پین مجهز است و یک کانکتور با نام PUMP_Fan1 نشانه‌گذاری شده و برای پمپ خنک‌کننده‌های مایع تعبیه شده است.

روی پنل پشتی این مادربرد به ترتیب از سمت چپ خروجی‌های تصویر HDMI و DisplayPort، کلید‌های ClearCMOS و BIOS Flashback، چهار پورت USB 3.2 Gen1، پنج پورت USB 3.2 Gen2 (چهار پورت Type-A قرمز و یک پورت Type-C)، یک پورت RJ-45 شبکه 2.5G، یک پورت USB 3.2 Gen2x2 Type-C، دو پورت برای اتصال آنتن شبکه بی سیم (WiFi و Bluetooth) و مجموعه خروجی صدای 7.1 کاناله توسط جک‌های 3.5 میلی‌متر آنالوگ و S/PDIF Optical خروجی صدا قرار گرفته‌اند.

I/O Shield ثابت نیز مانند بیشتر مادربردهای امروزی در مادربرد MPG Z790 Edge به کار رفته است.

سوکت پردازنده در مادربرد MPG Z790 Edge نیز مانند سری 600 از نوع LGA1700 است که علاوه بر فاصله متفاوت سوراخ‌های اطراف آن برای نصب خنک‌کننده پردازنده، دارای مکانیرم متفاوت قفل و فشارِ پردازنده است.

مدار رگولاتور ولتاژ (VRM) در مادربرد MPG Z790 Edge از نوع 1+1+16 فاز است که 16 فاز برای پردازنده، یک فاز برای iGP و یک فاز برای Vaux در نظر گرفته شده است. هیتسینک تنومندی که تا روی پنل پشتی کشیده شده و نقش کاور را نیز ایفا می‌کند وظیفه دفع گرما از این مدار را بر عهده دارد.

ام‌اس‌آی سیستم صوتی خود موسوم به Audio Boost 5 را برای این مادربرد طراحی نموده که شامل تراشه نسل جدید شرکت Realtek مدل ALC4080 می‌شود. این تراشه با اینترفیس جدید USB برای ارتباط با SoC، که از نظر فنی و توانایی خروجی، یک تراشه صوتی رده‌بالا به حساب می‌آید در کنار خازن‌های سری Melodio ساخت کمپانی Chemi-Con قادر خواهد بود به خوبی نیاز کاربر به یک صدای گرم و دلنشین را برآورده کند.

ماژول شبکه بی‌سیم در مادربرد MPG Z790 Edge با پشتیبانی از Wi-Fi 6E و ساختار سه‌بانده 2.4 و 5GHz و 6GHz یک گزینه بسیار مناسب برای انواع ارتباط بی‌سیم پرسرعت خواهد بود. این ماژول قادر است حداکثر پهنای‌باند 2.4Gbps را با رمزنگاری WPA3 فراهم نماید. همچنین این ماژول در کنار Wi-Fi یک Bluetooth نسخه 5.2 نیز همراه خود دارد که نسبت به نسخه قبلی خود تا 4 برابر بُرد بیشتر و دو برابر سرعت بالاتری ارائه می‌کند. همچنین یک درگاه سیمی 2.5G نیز راهکار ارتباط شبکه این مادربرد را تکمیل می‌کند.

BIOS و نرم‌افزارهای کاربردی MSI

 

BIOS و نرم‌افزارهای کاربردی MSI

MSI UEFI BIOS
با توجه به تعبیه کامپوننت‌ها و قابلیت‌های سخت‌افزاری به منظور استفاده از قابلیت‌های پردازنده نسل 13ام اینتل و اورکلاکینگ آن، به یک سیستم نرم‌افزاری دقیق و فراگیر نیز برای بهره‌برداری از آن نیاز خواهیم داشت.

بایوس UEFI این مادربرد در دو حالت EZ Mode و Advanced وجود دارد که در صفحه EZ Mode به صورت تصویری نمایی کلی از وضعیت سیستم در دسترس است و تنظیمات پایه‌ای مانند فعال کردن پروفایل XMP، قابلیت Game Boost یا اولویت درایو بوت را می‌توانید با چند کلیک ساده انجام دهید.

با فشردن کلید F7 و وارد شدن به حالت Advanced جزییات بیشتری برای مدیریت سیستم و تغییر پارامترها در اختیارتان قرار می‌گیرد که تصاویر زیر می‌توانید گزینه‌ها و بخش‌های مختلف این بایوس را مرور کنید:

MSI Center
تمام اپلیکیشن‌های کاربردی ام‌اس‌آی اکنون تحت یک نرم‌افزار جامع به نام MSI Center قرار گرفته‌اند که در صورت نیاز می‌توانید ماژول‌های مختلف را به عنوان Add-on به آن اضافه کنید و در یک پنجره همه را زیر نظر داشته باشید.

در این حالت با مراجعه به برگه Hardware Monitoring (در بخش بالا سمت راست پنجره) می‌توانید ولتاژها، فرکانس و دمای پردازنده را رصد کنید.

همانطور که گفته شد اکنون می‌توان نرم‌افزارهای اختصاصی MSI که از قبل احتمالاً با آنها آشنا هستید را به صورت Addon به MSI Center اضافه کنید. به عنوان مثال برای کنترل نورپردازی رم‌ها، Mystic Light را دانلود و نصب کردیم.

پس از نصب اپلیکیشن Mystic Light به بخش Features اضافه می‌شود و با یک اینترفیس ساده و کارآمد به راحتی می‌توانید جلوه‌های ویژه و رنگ‌های سیستم نورپردازی مادربرد و سایر قطعات متصل را مدیریت کنید.

البته نصب برنامه MSI Center نقص‌هایی هم دارد و به تنهایی چندین بار نیاز به ری‌استارت داشت که پس از گذراندن خطاهای مختلف آماده به کار شد؛ این پروسه می‌تواند برای کاربر مبتدی کمی گیج کننده باشد.

متد و سیستم تست

 

متد و سیستم تست در بررسی MSI MPG Z790 Edge

تست‌های این قطعه را به‌طور کلی به چهار بخش تست‌های کارایی، توان مصرفی، حرارتی و اورکلاکینگ تقسیم کرده‌ایم. برای مقایسه نتایج نیز از سیستم تست موجود در لابراتوار استفاده کردیم. با توجه به آپدیت بیشتر نرم‌افزارهای تست و درایورها به آخرین نسخه برای سازگاری مناسب با پلتفرم جدید اینتل، از آوردن نتایج قدیمی که با نسخه‌های متفاوتی بدست آمده‌اند در نمودار تست‌های جدید خودداری کردیم.

مشخصات قطعات، درایورها و سیستم عامل استفاده شده در سیستم مورد استفاده برای تست مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4 در این بررسی به شرح زیر است:

مدل و مشخصات	قطعه
Intel Raptor-Lake  Core i7 13700K	پردازنده
MSI MPG Z790 Edge WIFI DDR4 (BIOS v1.4)	مادربرد
G.Skill TridentZ 16GB (2x8GB Dual Channel) DDR4 - 3200MHz - CL14	رم
Silicon Power Velox V80 - 240 GB SATA III	SSD1
Adata XPG Gammix S70 – 1TB PCIe 4.0 NVMe	SSD2
GIGABYTE GTX 1080 G1 Gaming 8GB	گرافیک
GREEN GP850B – OC+ 80Plus Platinum	منبع تغذیه
Green Glacier 240 ARGB	خنک‌کننده
GREEN – OC Station	کیس
Windows 10 Pro 64-bit	سیستم عامل

 

لازم به ذکر است در تمامی پلتفرم‌ها تنظیمات BIOS در حالت پیش فرض تنظیم شده‌اند، در پلتفرم کنونی نیز تنها قابلیت XMP برای ماژول‌های حافظه فعال شده است. در تصاویر زیر می‌توانید از نگاه نرم افزار CPU-Z مشخصات و تنظیمات سیستم را ملاحظه کنید:

تست‌های مدیریت مصرف انرژی

تست‌های مدیریت مصرف انرژی

در این بخش توان مصرفی کل سیستم (توان مصرفی از برق شهر توسط پاور سیستم) را در وضعیت با کارت گرافیک مجزا در دو حالت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و در حالت Load کامل CPU و GPU (به‌واسطه 15 دقیقه اجرای تست Prime95 و Furmark) توسط دستگاه وات متر دیجیتال اندازه گیری کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:

اگر از بررسی مادربرد Z690 Unify به خاطر داشته باشید، مشکل توان مصرفی غیر طبیعی که ناشی از P-State های بایوس آن مادربرد در زمان بررسی بود در این مادربرد وجود ندارد و با توجه به شرایط پردازنده مصرف حالت Idle و Load پردازنده کاملاً تحت کنترل است.

با توجه به جدید بودن پردازنده 13700K در میان پردازنده‌های بررسی شده در شهرسخت‌افزار، بد نیست به آنالیز توان مصرفی پردازنده در شرایط مختلف نیز نگاهی بیندازیم.

پردازنده 13700K یک پردازنده رده‌بالاست و پس از پردازنده پرچمدار 13900K قرار می‌گیرد. علاوه بر کارایی بسیار بالای این پردازنده مشاهده می‌کنید که توان مصرفی آن در مقایسه با پرچمدار نسل قبل (12900K) کمتر و بازدهی بیشتری از خود نشان می‌دهد.

تست‌های حرارتی

تست‌های حرارتی

در این تست حرارت ماسفت‌های مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده (CPU VRM) و هیت سینک چیپست Z790 را به‌وسیله ترمیستور و سنسورهای داخلی مادربرد و حرارت هسته CPU را نیز به‌وسیله نرم افزار HWMonitor در دو وضعیت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و Load کامل CPU و GPU (به‌واسطه 15 دقیقه اجرای تست Prime95 و FurMark) اندازه گیری و ثبت کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:

اگرچه دمای پردازنده در حالت Idle چندان غیر طبیعی به نظر نمی‌رسد، اما در حالت Load دمای 93 درجه‌ای چندان خوشایند نیست. پس از بررسی شرایط تنها دلیلی که این اختلاف زیاد بین حالت Idle و Load را توجیه می‌کند را می‌توان در وضعیت تماس سطح Coldplate خنک‌کننده با پردازنده دانست که صرفاً با خمیر حرارتی قابلِ پوشش نیست.

تست پهنای باند و Latency حافظه توسط نرم‌افزار AIDA64

تست پهنای باند و Latency حافظه توسط نرم‌افزار AIDA64

تست پهنای باند حافظه از جمله تست‌هایی است که نتایج آن کاملاً به وضعیت سیستم‌عامل، فرکانس و معماری ساخت پردازنده و کنترلر حافظه، Bios هوشمند در انتخاب بهترین و عین حال پایدارترین تایمینگ های اصلی و Advanced و پیکربندی و فرکانس ماژول‌های حافظه وابسته است.

یکی از نقاط قوت نسل 12 و 13 اینتل پشتیبانی از هر دو نوع حافظه DDR4 و DDR5 است که می‌تواند هزینه ارتقاع برای کاربر را کاهش دهد. در واقع می‌توان با خرید حافظه‌های DDR4 که اکنون بسیار ارزان‌تر از DDR5 یافت می‌شوند یا استفاده از رم‌هایی که از سیستم قبلی خود دارید، کارایی بسیار عالی نسل جدید را با اختلاف کمی از حافظه‌های DDR5 دریافت کرد.

تست‌ بنچمارک CPU-Z

تست‌ بنچمارک CPU-Z

یکی از معروفترین نرم‌افزارهای نشان دهنده مشخصات سخت‌افزار در سال‌های اخیر، به یک ماژول بنچمارک بر اساس پردازش‌های تک و چند رشته‌ای نیز مجهز ‌است. تست این نرم‌افزار که بر اساس دستورات SSE2 پایه ریزی شده است می‌تواند معیار مناسبی از عملکرد پردازنده در پردازش‌های تک و چند رشته‌ای ارائه دهد.

از نظر تعداد هسته‌های E و P دو پردازنده 13700K و 12900K دارای تعداد برابری از هسته و رشته‌های پردازشی هستند که با بهینه‌سازی‌های انجام شده در سری Raptor-Lake کارایی پردازنده 13700K با قیمتی کمتر از 12900K، بیشتر است.

تست‌های 3DMARK 13

تست‌های 3DMARK 13

سری نرم‌افزارهای 3DMark کمپانی Futuremark از سال 1999 تا حال، بدون شک یکی از محبوب‌ترین و معتبرترین نرم‌افزارهای تست کارایی کارت‌های گرافیک بوده‌اند. 3DMARK 13 آخرین نسخه از نرم‌افزارهای تست و محک کارت‌های گرافیک کمپانی FutureMark هست. تست‌های این نرم افزار مبتنی آخرین API کمپانی Microsoft یعنی DirectX 12 بوده و از آخرین ویژگی‌های واقع‌گرایانه تصویر در این API نظیر Tessellation، Compute shaders و Multi-threading پشتیبانی می‌کند. منحصر به فردترین ویژگی نتایج تست‌های این 3 نرم افزار ایزوله بودن نتایج تست‌های GPU و CPU هست که نتایج تست‌های هر یک از قطعات نام‌برده شده را نسبت به دیگری متمایز می‌کند.

در تست 3Dmark نیز برتری 13700K را نسبت به 12900K می‌توان مشاهده کرد و اختلاف ناچیز در تست TimeSpy را می‌توان ناشی از تأثیر بیشتر پهنای‌باند حافظه در این تست دانست. (استفاده از حافظه DDR5 در کنار پردازنده 12900K در برابر 13700K همراه با حافظه DDR4)

تست Cinebench R20

تست Cinebench R20

ماهیت تست Cinebench درواقع مبتنی بر شبیه ساز نوعی نرم افزار سینمای 4 بعدی هست که بیشتر در استودیوهای ساخت پویانمایی‌های 3 بعدی استفاده می‌شود. در این تست تمامی توانایی پردازنده برای ترسیم یک صحنه 3 بعدی با تمام ویژگی‌های واقع‌گرایانه تصویر به کار گرفته می‌شود.

همانطور که در تست CPU-Z هم دیدید پردازنده 13700K چه در پردازش‌های تک رشته‌ای و چه چند رشته‌ای سریعتر از 12900K است.

تست‌های مرورگر وب

تست‌های مرو‌رگر وب

بدون شک بخش زیادی از ما زمان زیادی را در روز صرف گشت و گذار در وبسایت‌های مختلف می‌کنیم. در این میان وب‌سایت‌هایی هستند که با توجه به نوع طراحی و محتوایشان می‌تواند خروجی داده‌های یک نرم‌افزار بوده و از محتوای پیچیده‌ی کد‌های اسکریپت یا شبیه‌سازی‌های گرافیکی و ... برخوردار باشند.

در این بخش تست‌های JetStream2 که مجموعه‌ای از کتابخانه‌های مختلفِ کدهای JavaScript است و برای بررسی سرعت لود و اندازه‌گیری زمان اجرای صفحات مختلف طراحی شده را روی مرورگر Google Chrome مورد تست و بررسی قرار دادیم.

تست‌های CrystalDiskMark

تست‌های CrystalDiskMark
CrystalDiskMark با شبیه‌سازی Transfer فایل در چند Block Size مختلف، دو الگوریتم مختلف (Sequential و Random) و به‌صورت Multi Queues & Threads/Single یکی از معتبرترین نرم افزارهای سنجش کارایی تمامی تجهیزات ذخیره‌سازی (حتی تجهیزات قابل حمل) محسوب می‌شود.

مادربرد MPG Z790 Edge از رابطPCIe 4.0 برای حافظه‌های M2 بهره می‌برد که حداکثر سرعت خواندن و نوشتن متناوب و تصادفی آمده در تصویر بالا را ارائه می‌کند.

تست‌های PCMARK 10

تست‌های PCMARK 10

در این سری نرم‌افزارهای Benchmark کارایی کلی سیستم بر اساس تست‌های Single-thread و Multi-thread مانند نمایش و ویرایش عکس‌های دیجیتال، پخش و ویرایش انواع مختلف موزیک و ویدئو، پخش تصاویر 3 بعدی مانند انواع گیم، جابه‌جایی اطلاعات بین تجهیزهای مختلف، شبیه سازی نرم‌افزاری امنیتی، رمزگشایی صفحات وب و ... محک زده می‌شود. با توجه به هم‌پوشانی برخی از تست‌های این نرم‌افزار با سایر تست‌های کارایی انجام شده، تنها به امتیازات حاصل از سه بخش کار با اکسل، ویرایش عکس و ویرایش ویدیو بسنده کردیم.

تست‌های SPECviewperf

تست‌های SPECviewperf

این نرم‌افزار تست بسیار معروفی برای شبیه‌سازی محیط نرم‌افزارهای مهندسی و طراحی حرفه‌ای مانند 3DsMAX است که بر اساس اجرای صحنه‌های از پیش تعیین شده فعالیت کاربر در این نرم‌افزارها را شبیه‌سازی و بر اساس سرعت اجرا و مدت زمان پاسخگویی سیستم، به آن امتیاز می‌دهد.

معیار اصلی این نرم‌افزار سنجش سرعت کار در محیط نرم‌افزار است و نه سرعت رندر یا پردازش نهایی که با توجه به بهینه نبودن محیط Viewport بیشتر نرم‌افزارهای مدل سازی، می‌تواند معیار مناسبی از عملکرد سیستم در نرم‌افزارهای طراحی و مهندسی ارائه دهد. با توجه به فراگیرتر بودن نرم‌افزارهای 3DsMAX و SolidWorks میان کاربران تنها به تست این دو نرم‌افزار در رزولوشن 4K اکتفا کردیم.

تست‌ Video Transcoding توسط Handbrake

تست‌ Video Transcoding توسط Handbrake

این نرم افزار یکی از بهترین و معتبرترین تست‌های سنجش کارایی سیستم در پخش و تبدیل فایل‌های ویدئویی به فرمت‌های مختلف به شمار می‌رود. پشتیبانی از مدرن‌ترین تکنولوژی‌ها و پربازده‌ترین الگوریتم‌ها جهت تبدیل فابل‌های ویدئویی با بالاترین سرعت و در عین حال باکیفیت‌ترین حالت ممکن از مهم‌ترین ویژگی‌های این نرم افزار محسوب می‌شود.

در نرم افزار Handbrake از توان CPU برای تبدیل یک فایل ویدئویی باکیفیت 2160p با فرمت MP4 و کمک AVC1 با حجم 1.2GB به استاندارد ویدئویی از پیش تعریف شده با رزولوشن 1920x1080  استفاده شده است. در این تست زمان انجام پروسه به ثانیه ثبت شده است و مسلماً هر چه این فرآیند زودتر تکمیل شود پلتفرم مورد نظر کارایی بهتری در این تست‌ها داشته است.

در تست تبدیل کدک ویدیویی 13700K زمانی مشابه 12900K بدست می‌آورد. به دلیل پشتیبانی مادربرد MPG Z790 Edge از گرافیک داخلی پردازنده و به کمک فناوری QuickSync زمان تبدیل تا 3 ثانیه کاهش می‌یابد و به 57 ثانیه می‌رسد.

تست‌های Zip/Unzip با 7-Zip

تست‌های Zip/Unzip با 7-Zip

فرآیند Zip و یا Unzip کردن اطلاعات همیشه جزو یکی از کاربردی‌ترین و در عین حال معمول‌ترین کارهایی است که استفاده کنندگان از کامپیوترهای شخصی در طول روز با آن سر و کار دارند. از جمله معروف‌ترین و شناخته شده ترین نرم‌افزارهای این امر 7-Zip هست که همواره خود را همگام با ارائه آخرین فناوری‌های سخت‌افزاری بروز نگاه می‌دارد تا بهترین کارایی ممکن را از خود ارائه دهد. این نرم افزارها دارای یک بخش Benchmark Tool مستقل می‌باشد که نتایج به دست آمده در این قسمت در نمودار زیر درج شده است.

در برخی تست‌های دیگر نیز مشاهده شد که پهنای‌باند حافظه می‌تواند تأثیر زیادی در نتیجه بگذارد. در تست فشرده‌سازی این موضوع به خوبی مشخص شده و در غیر فشرده‌سازی که از مقدار و سرعت حافظه کش پردازنده تأثیر می‌گیرد، کارایی 13700K با رم DDR4 از 12900K با رم DDR5 پیشی می‌گیرد.

تست‌ رندرینگ با Blender

تست‌ رندرینگ با Blender

نرم‌افزار Blender به دلیل کارایی فوق‌العاده موتور رندرهای داخلی از جمله Cycles و استفاده بهینه از توانایی پردازنده‌های گرافیکی در سرعت بخشیدن به فرآیند رندر صحنه‌های دو بعدی و انمیشن مشهور شده است. این نرم‌افزار همچنین به دلیل داشتن رابط کاربری ساده و پرسرعت برای مدل‌سازی و طراحی، به یک مجموعه کاربردی و پرطرفدار برای بازی‌سازان و انیمیشن سازان تبدیل شده است. به کمک موتور رندر Cycles یک صحنه از پیش طراحی شده، با اندازه‌گیری زمان مورد نیاز برای رندر کامل این صحنه توسط پردازنده، به تست و مقایسه قدرت پردازشی پردازنده‌های مختلف می‌پردازیم.

تست‌ رندرینگ با V-Ray

تست‌ رندرینگ با V-Ray

موتور رندر V-Ray بنام ترین موتور رندر میان طراحان به حساب می‌آید. این موتور رندر که از انبوهی از نرم‌افزارهای مشهور مدل‌سازی چون مجموعه AutoDesk و Cinema4D و... پشتیبانی می‌کند، می‌تواند صحنه‌های طراحی شده را به کمک پردازش Biased و UnBiased Raytracing به تصاویر تقریباً واقعی تبدیل کند. به تازگی نرم‌افزاری اختصاصی از سوی Chaos Group سازنده این موتور رندر، برای تست کارایی CPU و GPU عرضه شده است که به کمک اندازه‌گیری مسیرهای نورانی در مدت یک دقیقه مقیاسی برای اندازه‌گیری توان سخت‌افزار ارائه می‌کند.

در دو تست رندریگ 13700K به خوبی توان پردازشی خود را به نمایش می‌گذارد و با دارا بودن 8 هسته P و 8 هسته E آزمون‌های رندرینگ را سریعتر از پرچمدار 12900K به پایان می‌رساند.

تست Startup-Time

تست Startup-Time

یکی از اطلاعات مفید و کاربردی که در مورد وضعیت عمومی یک سیستم می‌توان داد، مدت زمان مورد نیاز برای بوت سیستم و بارگذاری ویندوز و آماده به کار بودن آن است. در نتیجه این تست المان‌هایی مانند سرعت سلف تست بایوس، سرعت خواندن، پردازش و بارگذاری ویندوز و نرم‌افزارهای اولیه توسط سخت‌افزار دخیل هستند. در این بخش زمان مورد نیاز از لحظه فشار دادن کلید "روشن" روی کیس در حالت Cold Boot تا لحظه ورود به ویندوز را اندازه گیری شده است.

مادربرد MPG Z790 Edge سلف تست سریعی دارد و به طور پیش‌فرض زمان بسیار کوتاهی را برای ورود به بایوس در اختیار کاربر می‌گذارد که باعث می‌شود سریعتر وارد ویندوز و آماده به کار شود.

تست بازی Shadow of the Tomb Raider

تست بازی Shadow of the Tomb Raider

ماژول بسیار کامل و دقیق بنچمارک این بازی به ما اجازه می‌دهد تا کارآیی پردازنده و کارت گرافیک را به صورت مجزا یا ترکیبی مورد بررسی قرار دهیم. با توجه به محدودیت توانایی کارت گرافیک GTX 1080 مورد استفاده در تست‌بد شهر سخت‌افزار، سعی کردیم تأثیر محدودیت کارت گرافیک را در این تست به حداقل برسانیم و تنها نتایج فریم‌های رندر شده توسط پردازنده را در نمودار قرار دهیم.

تست‌ بازی Horizon Zero Dawn

تست‌ بازی Horizon Zero Dawn

این بازی یکی از عناوین جدید مبتنی بر DirectX12 است که در سبک نقش آفرینی و جهان باز است. این بازی که ابتدا برای کنسول پلی‌استیشن4 عرضه شد، پس از چند سال پا به دنیای PC نیز گذاشت تا گرافیک خیره‌کننده و روند داستانی بازی برای گیمرهای غیر کنسول نیز قابل تجربه باشد. این بازی نیز به یک ماژول کامل بنچمارک گیری مجهز است که می‌تواند علاوه بر اندازه‌گیری فریم‌های تولید شده توسط پردازنده و کارت گرافیک به صورت مجزا، بر اساس کارایی کلی سیستم و ترکیبی به آنها امتیاز دهد که می‌تواند با توجه به محدود بودن توان کارت گرافیک GTX 1080 در بازی‌های جدید معیار مناسبی از مقایسه سیستم‌های مختلف ارائه دهد.

تست‌ بازی Civilization VI

تست‌ بازی Civilization VI

این بازی در آخرین بسته الحاقی خود که Gathering Storm نام دارد، به یک ماژول پیشرفته و سنگین تست و بنچمارک سخت‌افزار مجهز شده است. تست هوش مصونی این بازی با قرار دادن 16 نژاد مختلف و شبیه سازی حرکات هر نژاد در 5 نوبت متوسط زمان مورد نیاز برای پردازش هر نوبت را اندازه‌گیری می‌کند و با توجه به پردازش‌های گرافیکی، استفاده زیاد از حجم رم و توان پردازشی CPU، سنجش دقیقی از توان کلی سیستم در اجرای بازی‌های پردازنده محور ارائه می‌کند.

در هر سه تست گیمینگ 13700K نتایج بسیار خوبی از خود نشان داده است که می‌توان نتیجه گرفت حتی با رم DDR4 نیز می‌توان از این پردازنده در بازی‌ها به حداکثر نرخ فریم دسترسی داشت.

تست‌های گرافیک پردازنده (iGP)

تست‌های گرافیک پردازنده (iGP)
واحد پردازش گرافیکی پردازنده‌های Raptor Lake نیز از نسلی جدید و با نام Intel UHD 770 شناخته می‌شوند. به همین دلیل از تست Night Raid نرم‌افزار 3DMark و ماژول بنچمارک بازی StarControl برای سنجش کارایی این واحد گرافیکی جدید و مقایسه آن با دو نسل گذشته استفاده کردیم.

با بهینه‌سازی‌های انجام شده در UHD 770 و افزایش فرکانس پردازشی گرافیک داخلی پردازنده قادر است بازی‌ها را با جزئیات کم و رزولوشن پایین در حد قابل قبولی اجرا کند که برای سیستم‌هایی مانند مینی‌پی‌سی‌ها می‌تواند ارزشمند باشد.

تست‌های Overclocking

تست‌های Overclocking با مادربرد MPG Z790 Edge DDR4

در این بخش سعی خواهیم کرد با توجه به پتانسیل‌های موجود از نظر دما و قابلیت‌های اورکلاکینگ پلتفرمِ مورد بررسی به فرکانس یا کارایی بالاتری که بتواند توسط کاربر قابل دستیابی و همچنین کاربردی باشد، برسیم.

بر این اساس و با توجه به دمای بیش از 90 درجه‌ای پردازنده در حالت Load بدون اورکلاک به هیچ وجه پتانسیل لازم برای فشار بیشتر به آن وجود نداشت که با توجه به کولرِ سیستمِ تستِ شهرسخت‌افزار تصمیم گرفتیم از اورکلاک پردازنده و احتمال آسیب به آن صرف نظر کنیم.

پس به سراغ اورکلاک حافظه رفتیم و ابتدا به کمک قابلیت Memory Try It حداکثر فرکانس قابل دستیابی ماژول‌ها را در سریعترین زمان ممکن پیدا کردیم.

با استفاده از پروفایل DDR4-4133 CL17 سیستم را بوت کرده و با بهینه‌سازی دستی تایمینگ‌ها به یک اورکلاک پایدار و سریع دست یافتیم.

مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4 در اعمال تایمینگ‌ها و اورکلاک حافظه بسیار سریع و دقیق عمل کرده و اورکلاک ماژول‌های رم را به یک پروسه ساده حتی برای کاربران مبتدی بدل می‌کند. پردازنده 13700K نیز نشان می‌دهد که از حافظه‌های سریع به خوبی تأثیر می‌گیرد و با اگر توانایی تهیه حافظه‌های جدید DDR5 را ندارید، با ماژول‌های DDR4 و اندکی اورکلاک می‌توانید این فاصله را به خوبی پر کنید.

جمع‌بندی و امتیاز شهرسخت‌افزار

 

جمع‌بندی و امتیاز شهرسخت‌افزار به مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4

پس از تست و بررسی کامل مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4 به همراه پردازنده Intel Core i7 13700K به عنوان جمع‌بندی ابتدا به پردازنده و سپس به مادربرد می‌پردازیم.

پردازنده 13700K با داشتن 16 هسته (8E+8P)  و 24 رشته پردازشی (همانطور که در نتایج آزمون‌های مختلف مشاهده کردید)، یک پردازنده توانمند است و به راحتی از پس گیمینگ و رندرینگ رده بالا بر می‌آید.

اگر به دنبال یک پردازنده قدرتمند از نسل 13 به خصوص برای گیمینگ هستید الزاماً نیاز به تهیه سری Core i9 نیست و می‌توانید با خرید پردازنده 13700K نیز به حداکثر فریم دهی در بازی‌ها دست پیدا کنید. ضمن اینکه توانایی پردازشی بسیار بالایی در سایر کاربری‌ها نیز در دسترستان خواهد بود و در عین حال هزینه کمتری می‌پردازید.

اما MPG Z790 Edge به عنوان یک مادربرد میان‌رده از تمامی امکانات به روز برای ارتباط شبکه و لوازم جانبی برخوردار است. نسخه DDR4 این مادربرد که به بررسی آن پرداختیم می‌تواند برای کاربرانی که از پلتفرم‌ها گذشته قصد ارتقاع دارند یک گزینه ارزشمند باشد که کاربر را از خرید رم DDR5 بی‌نیاز می‌کند.

البته بر اساس اخبار رسیده از سازندگان، به دلیل کاهش قیمت ماژول‌های DDR5 به زودی بیشتر سازندگان مادربرد، تولید نسخه‌های DDR4 از مدل‌های مختلف را متوقف خواهند کرد و برای مهاجرت به نسل جدید امکان استفاده از حافظه‌های رم DDR4 قبلی خود را نخواهید داشت.

همچنین مادربرد MSI MPG Z790 Edge DDR4 اگرچه برای اورکلاکینگ حرفه‌ای طراحی نشده اما از نظر پتانسیل مدار رگولاتور ولتاژ و امکانات مدیریتی در بایوس کاملاً گزینه‌های مورد نیاز برای یک اورکلاک حرفه‌ای را در اختیارتان می‌گذارد و به خصوص در زمینه اورکلاک رم، بسیار سریع و بی‌دردسر عمل می‌کند.

نقاط قوت و ضعف مادربرد MPG Z790 Edge DDR4 را می‌توان در گزینه‌های زیر خلاصه کرد:

 

نکات مثبت:

• طراحی زیبا با تِم رنگی سفید
• درگاه‌های متعدد و پر سرعت
• توانایی اورکلاکینگ دقیق و سریع

نکات منفی:

• باگ‌های نرم‌افزاری MSI Center

با تمامی این توضیحات، مادربرد MSI MPG Z790 Edge WIFI DDR4 با قیمت حدودی 20 میلیون تومان (در زمان نگارش مطلب) و گارانتی سه ساله آونگ، موفق به کسب امتیاز بسیار خوب 9.0 و نشان Gamer's Choice و ریز امتیازات زیر در کلاس محصولات میان‌رده از لابراتوار شهر سخت‌افزار شد:

MSI MPG Z790 Edge WIFI DDR4

کلاس عرضه : اقتصادی / میان رده

8

بسته‌بندی

9

امکانات

9

اورکلاکینگ

9.5

کارایی

9.5

کیفیت ساخت و طراحی

8.5

ارزش خرید

9

امتیاز شهرسخت‌افزار

نشان شهرسخت‌افزار

9

چنانچه درباره این محصول سوال یا نظری دارید، در قسمت نظرات مطرح کنید.