43 سال از تولد اولین سی‌دی گذشت؛ نگاهی به دیسکی که دنیای کامپیوتر را از فلاپی‌ها نجات داد

امروز 43 سال از تولد اولین سی دی تجاری می‌گذارد، دیسک نقره‌ای رنگی که خیلی زود جای فلاپی‌ها را پر کرد و به یکی از مهم‌ترین ابزارهای ذخیره‌سازی و پخش موسیقی و نصب نرم افزار تبدیل شد. از اجرای بازی‌های قدیمی روی کامپیوتر تا نصب ویندوز و تماشای فیلم، سی دی‌ها نماد یک دوران طلایی در دوران سخت افزار بوده‌اند. به بهانه 43امین سالگرد تولد این دیسک‌های محبوب، مروری می‌کنیم بر آنچه در دنیای ذخیره سازی با سی دی‌ها گذشت.

43 سالگی سی‌دی؛ قهرمان نقره‌ای دنیای سخت‌افزار

امروز دقیقا 43 سال از روزی می‌گذرد که اولین سی دی تجاری وارد بازار شد. آن زمان شاید هیچکس تصور نمی‌کرد این دیسک براق بتواند انقلابی در دنیای موسیقی و کامپیوتر به پا کند. اولین سی دی‌ها سال 1982 توسط شرکت آلمانی Polygram تولید شدند و آلبوم The Visitors از گروه ABBA را همراه خود داشتند.

خیلی زود سی دی به جایگزینی جدی برای فلاپی دیسک‌ها تبدیل شد، فلاپی‌ها ظرفیت محدودی داشتند و جا دادن تنها چند مگابایت روی آن‌ها یک آرزو بود. اما زمانی که سی‌دی‌ها با ظرفیت 700 مگابایت وارد بازار شدند، دنیای نرم افزار متحول شد. از بازی‌های پرطرفدار در آن دوران مانند Half-Life و Age of Empires گرفته تا نسخه‌های مختلف ویندوز و لینوکس همگی روی سی دی عرضه می‌شدند.

پس از ورود استانداردهای جدیدی مانند Yellow Book در 1985، سی دی دیگر فقط برای موسیقی نبود و برای ذخیره داده‌ها و نرم افزارها نیز کاربرد داشت. بعدها با معرفی CD-ROM و در ادامه CD-R و CD-RW هرکسی می‌توانست داده‌ها، نرم‌افزارها و بازی‌های مورد علاقه‌اش را روی سی دی رایت کند.

اما اوج محبوبیت سی دی  حوالی سال 2000 بود، زمانی که فقط در ایالات متحده نزدیک به 943 میلیون سی دی فروخته شد. اما با ظهور اینترنت پرسرعت، فلش مموری‌ها و هاردهای اکسترنال، سی دی‌ها کم کم جای خود را به نسل جدید سخت افزارهای ذخیره سازی دادند. اما این دیسک نقره‌ای جذاب برای میلیون‌ها کاربر و گیمر، برای همیشه بخشی از خاطرات طلایی آن‌ها شد.

در همین رابطه بخوانید:

- حافظه انقلابی Mini SSD معرفی شد؛ به اندازه سکه یک سنتی، اما با سه برابر سرعت کارت‌های MicroSD
- برگ آس سامسونگ رو می‌شود؛ حافظه Z-NAND با سرعت 15 برابر بیشتر از NAND در راه است

از 700 مگابایت تا چند ترابایت، داستان پایان دوران سی دی

زمانی که استاندارد Red Book و پس از آن Yellow Book طراحی شد (اوایل دهه 80 میلادی)، هدف اصلی ذخیره موسیقی بود، آن زمان کسی فکر نمی‌کرد که این دیسک‌ها روزی برای ذخیره نرم افزار و بازی استفاده شوند. هر سی دی حدود 74 دقیقه موسیقی را در خودش ذخیره می‌کرد و دلیلش هم جالب بود. فرض سازندگان بر این بود که بتوان کامل‌ترین اجرای سمفونی نهم بتهوون (حدود  74 دقیقه) را در آن جا داد.

اما زمانی که فایل صوتی را به داده‌های دیجیتالی تبدیل کردند، ظرفیت به حدود 650 مگابایت رسید که بعدها با کمی بهینه سازی به 700 مگابایت هم رسید. این عدد برای آن زمان واقعا قابل توجه بود چرا که فلاپی‌ها تنها 1.44 مگابایت جا داشتند!

اما رفته رفته حجم فایل‌ها بیشتر شد، بازی‌ها، نرم افزارهای و حتی عکس و فیلم‌های دیجیتال دیگر در یک سی دی جا نمی‌شدند. برای مثال اوایل دهه 2000، بازی‌های پی سی باید روی چند سی دی عرضه می‌شدند. پس از آن دی وی دی با ظرفیت 4.7 گیگابایت آمد و مشکل موقتا حل شد، اما با پیشرفت اینترنت و نیاز به جابه‌جایی سریع داده‌ها و همزمان حضور فلش مموری و هارد اکسترنال، سی دی و دی وی دی خیلی زود کمرنگ شدند.

فلش مموری‌ها برتری‌های بزرگی داشتند، سرعتشان بیشتر بود، ظرفیت بالاتری داشتند، در برابر خط و خش مقاوم بودند و قابلیت پاک کردن و نوشتن چندباره را هم داشتند. رشد ظرفیت فلش و هارد هم نتیجه پیشرفت در فناوری نیمه رساناها بود. کوچک‌تر شدن ترانزیستورها، تکنیک‌های جدید مانند QLC، TLC و MLC باعث شدند که روی هر سلول چند بیت ذخیره شود. در نهایت به نقطه‌ای رسیدیم که حافظه یک فلش 128 گیگابایتی معادل 180 سی دی است!