چگونه ارتباط بین شعب سازمان را امن کنیم؟

تصور کنید یک روز صبح، مدیر IT یک سازمان متوجه می‌شود که شب گذشته، اطلاعات محرمانه‌ای که از شعبه‌ منطقه‌ای به دفتر مرکزی ارسال شده بودند به‌طرز مشکوکی افشا شده است. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد مهاجمان سایبری با بهره‌گیری از ضعف‌های ارتباطی بین این دو دفتر، داده‌های ارسالی را رهگیری کرده و به اطلاعات حساس دست یافته‌اند.

این سناریو کابوس هر مدیر فناوری اطلاعاتی است؛ نشت داده‌ها و حملاتMan in the Middle به ‌دلیل ارتباطات ناامن بین شعب سازمان می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورد. امروزه که تهدیدات سایبری هر روز در حال پیچیده‌تر شدن هستند، استفاده از کانال‌های ارتباطی رمزنگاری‌نشده، حکم بازگذاشتن درهای سازمان به روی مهاجمان را دارد.

همچنین، اتصال ناپایدار بین دفاتر می‌تواند باعث از دست رفتن داده‌ها یا تاخیر در تبادل اطلاعات شود و حتی کارکنان را ترغیب کند برای دور زدن مشکل به روش‌های غیرایمن (مانند ارسال اطلاعات از طریق ایمیل شخصی یا پیام‌رسان‌های ناامن) متوسل شوند. طبیعی است که مدیران IT و تصمیم‌گیران زیرساخت سازمان‌ها نسبت به این دغدغه‌ها احساس نگرانی و مسئولیت کنند.

سوال اساسی اینجاست: چگونه می‌توان ارتباط داده‌ای بین دفاتر و شعب مختلف یک سازمان را هم امن و هم پایدار برقرار کرد؟

در ادامه، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله راهکارهای عملی برای کاهش ریسک‌های امنیتی در تبادل داده‌های سازمانی بررسی شده است.

چالش‌های امنیتی در ارتباط بین دفاتر

پیش از ارائه راهکار، درک اصلی‌ترین نقاط ضعف در ارتباطات بین‌شعبه‌ای ضروری است:

نخست، محرمانگی و تمامیت داده‌ها در معرض خطر است؛ اگر ارتباط بین دو دفتر رمزنگاری نشده باشد، افراد غیرمجاز می‌توانند به ‌راحتی محتوای تبادل‌شده را شنود کرده یا تغییر دهند.

دوم، احراز هویت و کنترل دسترسی ناکافی می‌تواند به مهاجمان یا کاربران غیرمجاز اجازه دهد خود را به‌ جای یکی از دفاتر جا زده و به شبکه داخلی دسترسی یابند.

سوم، پایداری اتصال اهمیت دارد؛ قطع و وصلی یا کندی ارتباط بین شعب نه‌تنها بهره‌وری را کاهش می‌دهد بلکه می‌تواند باعث شود کارکنان برای جبران آن به روش‌های ناامن روی بیاورند.

نهایتا، نبود نظارت متمرکز بر ترافیک بین دفاتر موجب می‌شود فعالیت‌های مشکوک دیر تشخیص داده شوند. با توجه به این چالش‌ها، در ادامه به گام‌های مشخصی می‌پردازیم که به کمک آنها می‌توان ریسک‌های مذکور را به حداقل رساند.

راهکارهای کاهش ریسک در تبادل داده‌های سازمانی

برای امن‌سازی ارتباطات بین شعب یک سازمان، ترکیبی از اقدامات فنی و مدیریتی لازم است. در این بخش، شش مرحله‌ عملی پیشنهاد شده که اجرای آنها به شکل قابل ملاحظه‌ای امنیت و پایداری ارتباطات بین دفاتر را بهبود می‌دهد:

1. ارزیابی وضعیت امنیتی فعلی شبکه‌های شعب

نخستین گام، شناسایی نقاط ضعف در ساختار فعلی ارتباط بین دفاتر است. یک ارزیابی امنیتی جامع انجام دهید و مشخص کنید داده‌های حساس چگونه بین شعب جابه‌جا می‌شوند و چه بخش‌هایی بدون حفاظت کافی تبادل اطلاعات دارند.

برای مثال، بررسی کنید آیا لینک‌های ارتباطی فعلی (اینترنت عمومی، اینترانت سازمانی یا خطوط خصوصی) رمزنگاری شده‌اند یا خیر و چه سرویس‌ها یا پرت‌های بازی در مسیر ارتباط وجود دارند. همچنین سطح محرمانگی اطلاعات تبادلی را طبقه‌بندی کنید؛ داده‌های بسیار حساس (مانند اطلاعات مالی یا اطلاعات شخصی مشتریان) نیازمند حفاظت شدیدتری هستند.

با این ارزیابی، تصویری شفاف از ریسک‌های موجود به‌دست می‌آید تا اقدامات متناسب انتخاب شوند. در این مرحله، بهره‌گیری از متخصصان امنیت یا انجام تست نفوذ به شبکه‌ی بین دفاتر می‌تواند نقاط ضعف پنهان را آشکار کند و مبنای برنامه‌ریزی گام‌های بعدی باشد.

2. استفاده از ارتباطات رمزنگاری‌شده (VPN) بین دفاتر

یکی از موثرترین راهکارها برای حفظ محرمانگی و یکپارچگی اطلاعات در حال تبادل، رمزنگاری کردن ترافیک شبکه است. پیاده‌سازی یک VPN سایت‌به‌سایت (Site-to-Site VPN)بین شعب، داده‌های ارسالی را داخل یک تانل رمزنگاری‌شده منتقل می‌کند و عملا امکان دسترسی یا دستکاری آنها را از بین می‌برد.

برای این منظور، پروتکل‌هایی نظیرIPsec که استاندارد طلایی ایجاد تانل امن بین شبکه‌ها هستند به کار گرفته می‌شوند. وقتی دفاتر از طریق VPN به هم متصل شوند، ارتباط آنها شبیه شبکه‌‌ای محلی یکپارچه خواهد بود که داده‌ها در آن رمزنگاری‌شده و محافظت‌شده جریان می‌یابد.

به این ترتیب حتی اگر مهاجمی موفق به رهگیری ترافیک بین دفاتر شود، به جز رشته‌ای از اطلاعات غیرقابل‌فهم چیز دیگری به‌دست نخواهد آورد. توجه داشته باشید که برای امنیت حداکثری، تنظیمات VPN باید به‌ درستی انجام شود؛ به‌طور مثال استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی (مانند AES-256) و کلیدهای پیچیده، و همچنین به‌کارگیری مکانیزم‌های احراز هویت دوطرفه برای گیت‌وی‌های VPN اهمیت زیادی دارد.

با اجرای این مرحله، یک لایه‌ی دفاعی مستحکم در برابر نفوذگران ایجاد می‌شود که اساس سایر اقدامات امنیتی خواهد بود.

3. بهره‌گیری از زیرساخت ابری

پس از اطمینان از رمزنگاری ارتباطات، گام بعدی افزایش پایداری و انعطاف‌پذیری شبکه‌ بین شعب است. یکی از راهکارهای نوین در این زمینه، استفاده از یک ارائه‌دهنده خدمات ابری به عنوان هاب مرکزی ارتباطی است. در این مدل، به جای اتصال مستقیم هر دو دفتر از طریق اینترنت عمومی، هر شعبه یک تونل امن به کلود پرووایدر برقرار می‌کند؛ در این حالت ارائه‌دهنده خدمات ابری نقش مرکز شبکه‌ خصوصی مجازی را ایفا کرده و تمامی دفاتر را در یک بستر امن به هم متصل می‌کند.

این رویکرد چند مزیت کلیدی دارد:

• اول اینکه زیرساخت ابری معمولا از معماری‌ای با دسترسی بالا (High Availability) بهره می‌برد و ارتباط بین دفاتر حتی در صورت اختلالات شبکه‌ای نیز پایدارتر و با کمترین downtime برقرار می‌ماند.
• دوم، وابستگی به خطوط اختصاصی گران‌قیمت یا سخت‌افزارهای پیچیده‌ی شبکه کاهش می‌یابد و در عوض از بستر اینترنت عمومی به شکل امن استفاده می‌شود که به‌صرفه‌تر استSite-to-Site VPN در واقع یک جایگزین مطمئن برای خطوط WAN سنتی است که پیچیدگی‌های مدیریتی کمتری هم دارد.
  به عنوان نمونه، سرویس Site-to-Site VPN ابرآمد امکان آن را فراهم کرده است که دفاتر، شعب و دیتاسنترهای یک شرکت به‌طور مستقیم و امن به زیرساخت ابری متصل شوند؛ این اتصال با رمزنگاری پیشرفته، امنیت ارتباطات را تضمین کرده و به عنوان جایگزینی مقرون‌به‌صرفه برای خطوط اختصاصی عمل می‌کند. نتیجه‌ی نهایی، ایجاد یک شبکه‌ی گسترده سازمانی است که همه اجزای آن (دفاتر پراکنده جغرافیایی) بر بستر ابر به یکدیگر پیوسته‌اند و تبادل اطلاعات میان آنها با اطمینان خاطر از امنیت و پایداری صورت می‌گیرد.
  اگر سازمان شما در حال انتقال بخشی از سرویس‌ها یا داده‌ها به فضای ابری است، این روش کمک می‌کند یکپارچگی بین سیستم‌های محلی و ابری حفظ شود و دغدغه‌های امنیتی یا قطعی ارتباط به حداقل برسد.

4. اعمال کنترل دسترسی قوی و احراز هویت چندعاملی

امن کردن کانال ارتباطی به تنهایی کافی نیست؛ باید اطمینان حاصل شود که فقط کاربران و سیستم‌های مجاز قادر به استفاده از این تانل‌های امن هستند. برای این منظور، حتما مکانیزم‌های احراز هویت قوی مانند احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) را برای دسترسی به شبکه بین دفاتر پیاده‌سازی کنید.

با MFA حتی اگر یک عامل احراز هویت (مثلا کلمه‌عبور یکی از روترهای شعبه) افشا شود، مهاجم بدون عامل دوم (مانند توکن سخت‌افزاری یا تایید هویت از طریق موبایل مدیر شبکه) توان ورود به شبکه را نخواهد داشت.

علاوه بر احراز هویت کاربران، کنترل دسترسی مبتنی بر سیاست را در سطح شبکه اعمال کنید؛ به این صورت که هر شعبه یا بخش سازمان تنها به منابعی دسترسی داشته باشد که واقعا برای وظایف کاری خود نیاز دارد (اصل حداقل دسترسی یاLeast Privilege ) برای مثال، اگر شعبه‌ای صرفا به سیستم‌های مالی متصل است، نباید دسترسی مستقیم به سرورهای تحقیق و توسعه در دفتر دیگر داشته باشد مگر از مسیرهای تعریف‌شده و تحت نظارت.

همچنین تقسیم‌بندی شبکه (Network Segmentation) را در نظر بگیرید؛ یعنی شبکه‌ سازمان را به بخش‌های ایزوله تقسیم کنید تا در صورت نفوذ احتمالی به یک بخش (مثلا یکی از دفاتر)، مهاجم به کل شبکه دسترسی پیدا نکند.

تجهیزات امنیتی مانند فایروال‌های بین‌شعبه‌ای یا ACLهای روتر باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که تنها ترافیک مجاز (از نظر آدرس‌های مبدا و مقصد، پورت‌ها و پروتکل‌ها) اجازه عبور از تانل‌های بین دفاتر را داشته باشد. مجموع این اقدامات تضمین می‌کند حتی اگر تانل ارتباطی امن باشد، فقط کاربران و دستگاه‌های شناسنامه‌دار می‌توانند به تبادل داده از آن طریق بپردازند.

5. پایش مستمر ترافیک و آماده‌باش برای واکنش سریع

امنیت فرایندی پویا است، به‌ ویژه در ارتباطات حیاتی بین شعب سازمان. پس از پیاده‌سازی تانل‌های VPN و مکانیزم‌های دسترسی، نظارت مداوم بر ترافیک و رخدادها را فراموش نکنید. بهره‌گیری از ابزارهای مانیتورینگ شبکه و سیستم تشخیص نفوذ (IDS/IPS) این امکان را می‌دهد که هرگونه الگوی غیرعادی یا حمله‌ احتمالی به‌سرعت شناسایی شود.

برای نمونه، لاگ‌های اتصال VPN را مرتب بازبینی کنید تا مواردی مثل تلاش‌های ورود ناموفق یا حجم غیرمعمول تبادل داده بین دو دفتر فورا تشخیص داده شوند. بسیاری از راهکارهای پیشرفته، هشدار بلادرنگ برای رویدادهای مشکوک ارائه می‌دهند که باید به‌ درستی تنظیم و توسط تیمی کارآزموده دنبال شوند.

علاوه بر پایش، داشتن یک طرح واکنش به حادثه(Incident Response Plan) برای شبکه بین دفاتر ضروری است. این طرح مشخص می‌کند در صورت وقوع نفوذ یا نشت اطلاعات چه اقداماتی و توسط چه کسانی باید انجام شود؛ از جداسازی (Isolation) فوری شعبه‌‌ای آلوده از شبکه‌ سازمان گرفته تا بازیابی بکاپ‌های اطلاعاتی. تهیه‌ نسخه‌های پشتیبان (Backup) منظم از داده‌های حساس و تنظیمات پیکربندی شبکه نیز بخشی از آمادگی در برابر حوادث است.

اگر به هر دلیل داده‌ای در حین تبادل میان دفاتر از بین رفت یا خراب شد (مثلا به‌علت حمله‌ باج‌افزار در یکی از شعب)، داشتن بکاپ تضمین می‌کند کسب‌وکار بتواند در کوتاه‌ترین زمان به وضعیت عادی برگردد.

در مجموع، مرحله‌ پایش و واکنش، نقش بیمه‌ای را دارد که حتی در صورت عبور مهاجمان از لایه‌های پیشگیری، خسارات را به حداقل می‌رساند و اعتمادبه‌نفس سازمان در مدیریت بحران‌های امنیتی را افزایش می‌دهد.

6. آموزش کارکنان و تدوین سیاست‌های امنیتی روشن

عامل انسانی همواره یکی از حلقه‌های تاثیرگذار در زنجیره‌ امنیت سازمانی است. خط‌مشی‌ها و دستورالعمل‌های روشنی برای تبادل اطلاعات بین دفاتر تنظیم کرده و آنها را به اطلاع تمام کارکنان مرتبط برسانید.

برای مثال، صراحتا مشخص کنید که چه نوع داده‌هایی را می‌توان از طریق شبکه‌ی بین‌شعبه‌ای ارسال کرد، استفاده از چه ابزارهایی مجاز یا ممنوع است (مثلا ممنوعیت استفاده از سرویس‌های اشتراک فایل شخصی برای جابه‌جایی اسناد شرکت) و در صورت مشاهده‌ هر رویداد غیرعادی (مثل دریافت ایمیل مشکوک مرتبط با دسترسی به سیستم‌های دفتر دیگر) چه واکنشی انتظار می‌رود.

آموزش‌های دوره‌ای برای تیم‌های فناوری اطلاعات و حتی کارمندان عادی در شعب برگزار کنید تا با اصول کار با شبکه‌ی امن سازمان آشنا شوند و اهمیت رعایت نکات امنیتی را درک کنند. وقتی کاربران بدانند چرا باید فقط از VPN سازمانی استفاده کنند و از ابزارهای غیرمجاز پرهیز کنند، همکاری بیشتری در اجرای سیاست‌ها خواهند داشت.

فرهنگ‌سازی امنیتی و آموزش، مکملی برای تمامی مراحل فنی بالاست و تضمین می‌کند که همه‌ افراد سازمان در حراست از ارتباطات امن بین دفاتر سهیم هستند.

نتیجه‌گیری: حرکت به ‌سوی ارتباطی امن، پایدار و مدیریت‌شده

با اجرای گام‌های فوق، سازمان شما می‌تواند با اطمینان خاطر به تبادل اطلاعات بین واحدهای مختلف بپردازد، بدون اینکه دغدغه‌ی شنود شدن، نشت اطلاعات یا قطع ارتباط داشته باشد.

هر یک از این راهکارها بخشی از معمای امنیت را حل می‌کنند و در کنار هم تصویر یک شبکه سازمانی امن و پایدار را کامل می‌سازند. البته تامین امنیت یک فرآیند مداوم است؛ بنابراین بازبینی دوره‌ای تدابیر اتخاذشده و به‌روزرسانی آنها متناسب با تهدیدات جدید، امری ضروری خواهد بود.

بسیاری از راهکارهای یادشده را می‌توان به کمک خدمات ابرآمد پیاده‌سازی کرد. ابرآمد ارائه‌دهنده‌ سرویس‌های ابری سازمانی است و قابلیتی تحت عنوان Site-to-Site VPN فراهم کرده است که طبق آن دفاتر، شعب و حتی دیتاسنترهای یک سازمان به‌طور مستقیم و از طریق تانل‌های رمزنگاری‌شده به بستر ابری متصل می‌شوند.

این راهکار ضمن ارتقای امنیت تبادل داده ،نیاز به تجهیزات فیزیکی گران‌قیمت را مرتفع ساخته و مدیریت شبکه‌ گسترده را آسان می‌کند.

اگر دغدغه‌ امنیت ارتباطات بین شعب و پایداری سرویس‌ها را دارید، پیشنهاد می‌شود راهکارهای ابرآمد برای سازمان‌ها را بررسی کنید تا با جزئیات خدمات این شرکت آشنا شوید. چنین رویکردهایی به شما کمک می‌کنند تا سازمانتان را یک گام به جلو برده و با آسودگی خاطر، زیرساخت ارتباطی امن و پایداری بین تمامی دفاتر خود برقرار کنید.

‌سلب مسئولیت: مطالب منتشرشده در دسته رپورتاژ آگهی توسط شرکت‌های ثالث تهیه شده و جنبه تبلیغاتی یا بیانیه خبری دارند. این مطالب صرفاً بازنشر شده و شهرسخت‌افزار مسئولیتی در قبال صحت محتوای آن ندارد.