همانطور که در جریانید دو روز پیش گوگل از نسخه جدید سیستم عامل موبایلی خود رونمایی کرد و بالاخره روز گذشته نسخه پیش نمایش این سیستم عامل هم به دست توسعه دهندگان این سیستم عامل دوست داشتنی رسید. با ما همراه باشید تا نگاهی نزدیک به محیط و ویژگی های این نسخه از اندروید بیندازیم.

 چند روز پیش در شهر سخت افزار با مقاله ای تحت عنوان بررسی استراتژی و اکوسیستم Android L، گوگل میخواهد دنیایی کاملاً گوگلی برای شما بسازد در خدمت شما عزیزان بودیم. حالا امروز میخواهیم ببینیم که این اندروید L که این روزها بسیار زیاد در مورد آن صحبت میشود، چیست و چه ویژگی هایی دارد. با ما همراه باشید تا قدری در دنیای جدیدی که گوگل با L  برایمان در نظر گرفته قدم بزنیم.

 قطعاً شما هم با من هم عقیده هستید که مهمترین خبری که این روزها از کنفرانس Google I/O بیرون آمد را نمیتوان به عرضه رسمی سیستم عامل Android Wear به همراه چند ساعت هوشمند از شرکای تجاری گوگل، Android TV و یا پلتفرم خودروی گوگل نامید؛ در واقع مهمترین اتفاقی که در این کنفرانس با آن روبرو شدیم رونمایی رسمی از آخرین ورژن سیستم عامل موبایلی گوگل تحت عنوان Android L میباشد که قرار است زبان طراحی و رابط جدیدی را پیش روی کاربران و توسعه دهندگان فراگیر ترین سیستم عامل این روزهای ابزارهای همراه قرار دهد.

اول بگذارید این موضوع را به وضوح با هم مشخص کنیم که Android L قرار نیست پراکندگی استفاده از نسخه های مختلف سیستم عامل اندروید ( استفاده از ورژن های مختلف روی دستگاهها ) را به طور کامل رفع کند و مثلاً شما نباید انتظار داشته باشید که بعد از همه گیر شده این سیستم عامل بعد از چند هفته همه افرادی که گوشی و یا تبلت اندرویدی دارند با دیدن پیغامی مبنی بر بروز رسانی ابزار در دستشان به اندروید L روبرو شوند؛ اما گوگل قول داده که با عرضه رسمی این سیستم عامل بتوانیم تا حد بسیار زیادی به نسبت آنچه در گذشته شاهد آن بودیم این پراکندگی ها کمتر شوند و یکسان سازی نسخ اندروید بیش از پیش جلوه کند. حالا این را هم تصور کنید که چقدر دریافت نسخه جدید L در همان روزی که گوگل به صورت رسمی آن را عرضه کند لذت بخش خواهد بود؛ در حالی که تا قبل از این نسخه در بهترین حالت کسانی که گوشی هوشمند شان حداکثر 6 ماه بیشتر عمر نداشت باید ماهها برای دریافت این نسخه صبر میکردند ( و شاید هم اصلاً هیچ گاه نسخه جدید را دریافت نمیکردند! ). به هر حال گوگل همه این قول ها را به من و شما داده که با عرضه نسخه پیش نمایش از ورژن جدید سیستم عامل دیگر این مشکلات کمتر نمود پیدا کند. البته به نظر میرسد این سیاست تا حد بسیار خوبی هم قابل اطمینان است و خبرهایی از گوشه و کنار به گوش میرسد که کمپانی تایوانی HTC به عنوان اولین شرکت در این زمینه اعلام کرده که از روزی که گوگل نسخه اصلی L را برای این شرکت به صورت رسمی ارسال کند، سه ماه بعد، کاربرانی که گوشی های One M8 و One M7 و چند گوشی از سری Desire این شرکت را دارند، بروز رسانی Android L را دریافت خواهند کرد.

خوب حالا بهتر است سخن کوتاه کنیم و برویم سر اصل مطلب و از درون هم نگاهی نزدیک به این نسخه از سیستم عامل گوگل بیندازیم. در حالت کلی در نسخه پیش نمایش شاهد تغییراتی در محیط تعاملی نرم افزارهایی چون شماره گیر، قسمت نوتیفیکیشن ها، صفحه قفل نمایشگر، ماشین حساب و قسمت تنظیمات خواهیم بود.

Material Design

با بزرگترین تغییر چهره سیستم عامل اندروید از زمان عرضه نسخه 4 یا همان بستنی حصیری در سال 2011 روبرو هستیم. به گفته آقای ماتیاس دوارته، مدیر بخش طراحی اندروید، گوگل در زبان طراحی جدید خود از "کاغذ و جوهر" الهام گرفته است. زبان جدیدی که خود گوگل آن را Material Design  می نامد. در واقع Material Design برای همه پلتفرم گوگل طراحی شده است و فقط قرار نیست ما در هنگام کار با سیستم عامل اندروید با آن ارتباط داشته باشیم. اندروید، سیستم عامل کروم و صفحات وب گوگل، همه و همه میخواهند از زبان واحدی برای ارتباط با کاربران خود استفاده کنند که Material Design  نامیده میشود.

در حقیقت Material Design، فلسفه جدید طراحی گوگل است.

طراحی جدید، ظاهری تخت، سرشار از رنگهای مختلف و چند لایه دارد که با افکت های بصری جدید به لمس شما به صفحه نمایش پاسخ میدهد. این رابط کاربری دقیقاً بر اساس تفکری بنا نهاده شده که گوگل آن را "یکپارچه سازی تئوری فضای پیش روی کاربر در رابط کاربری یا  سیستم حرکت و انیمیشن" می نامد. همچنین نکته ای هم که میتوانیم در اینجا به آن اشاره کنیم سخنی بود که ماتیاس دوارته در قسمت بعدی نطق خود هنگام معرفی متریال دیزاین بیان کرد و در آن المانها، جابجایی فرم ها و انیمیشن ها باید همانطور که در زندگی واقعی به نظر می آیند جلوه داده شوند. فکر میکنم تماشای ویدئوی زیر بتواند کمی بیشتر شما را با آنچه گوگل در ذهن دارد آشنا کند:

ظاهر جدید این زبان طراحی چندی پیش برای اولین بار با بروز رسانی نرم افزار گوگل پلاس برای اندروید و بعد از آن در کنفرانس Google I/O امسال به صورت رسمی برای اندروید و بقیه پلتفرم یکپارچه گوگل معرفی شد. در حالت کلی چیزی که بیشتر از همه در مواجه شدن برای اولین بار با L توجه شما را به خود جلب میکند، نحوه جدید قرار گیری دکمه ها ( Buttons ) در صفحه و یکپارچگی المان ها در غالب طراحی تخت است. اما متریال دیزاین با هدفی که به آن فکر میکند پا را فراتر از تنها یک تغییر پوسته معمولی گذاشته است و توسعه دهندگان در این غالب جدید میتوانند با فراخی بال بیشتری به طراحی محیط کاربری نرم افزارهای تولیدی خود بپردازند. برای مثال توسعه دهندگان میتوانند یک بُعد لایه جدید در نرم افزار خود معرفی کنند و در این حالت بقیه رابط کاربری به صورت بدون واسطه توسط سیستم عامل رندر خواهد شد. روبوتو، فونت سیستم عامل به صورت زیبایی بروز شده و پاسخ گویی به لمس صفحه در این زبان طراحی جدید به نحوی طبیعی پیکربندی شده  که شما حس میکنید با عناصر دنیای واقعی چون کاغذ و جوهر روبرو هستید. همچنین با توجه به قابلیت هایی که سیستم عامل به آن مجهز شده است توسعه دهندگان به راحتی میتوانند شروع به طراحی نرم افزار برای گوشی های هوشمند کنند و بدون صرف انرژی و زمان بیشتر نرم افزار خود را برای استفاده در تبلت ها و لپ تاپ ها هم بهینه سازند.

Notification و بخش اعلانات

خوب دوستان عزیز اولین و شاید کاربردی ترین وجهی از سیستم عامل که کاربر به خوبی آن را لمس خواهد کرد را به عنوان اولین ویژگی نسخه L با هم بررسی میکنیم؛ قسمت اعلانات سیستم عامل. شاید بتوانیم دوست داشتنی ترین تغییر بوجود آمده در این نسخه از سیستم عامل اندروید را بخش اعلانات یا همان نوتیفیکیشن خودمان بنامیم. تقریباً همه قسمت های این بخش به نحو بسیار هوشمندانه ای تغییر کرده اند و یا حتی قابلیت های جدیدی به آن اضافه شده که مسلماً کاربران خواهند توانست به راحتی با آنها ارتباط برقرار کنند. نوتیفیکیشن های شما خواهند توانست روی صفحه قفل دستگاه به نمایش درآیند و مثلاً زمانی که پیامی برای شما از دوستتان می آید دیگر نیاز ندارید که قفل صفحه را باز کنید ( چیزی شبیه به اعلانات در محیط iOS ) یا اینکه میتوانید به این قسمت تنظیمات امنیتی خاص خود را اضافه کنید که برای چه مواردی اعلان داشته باشید یا نداشته باشید و یا حتی به طور کلی قسمت نوتیفیکیشن های خود را غیر فعال کنید.

قسمت اعلانات دگرگون شده به راحتی به شما حس یک اندروید جدید را القاء میکند.

میانبر Quick Setting هم با پنل اعلانات یکپارچه شده در حالیکه که قبلاً در پنجره مستقل خود نمایش داده میشد. این تنظیمات در ابتدا که شما انگشت خود را از بالا به پایین صفحه میکشید از نظر پنهان اند و در قسمت اعلانات فقط همان نوتیفیکیشن هایی جاری نمایش داده میشوند و حالا اگر انگشت خود را دوباره پایینتر بکشید یا اینکه روی آیکون مربوطه تپ کنید، ادامه صفحه نوتیفیکیشن ها به نمایش در می آید. تنظیمات دیگر، Wi-Fi، بلوتوث، حالت هواپیما و چند تنظیم دیگر در کنار نوار مربوط به تنظیم روشنایی صفحه ( که بسیار شبیه به آنچه در محیط TouchWiz سامسونگ با آن روبرو هستیم ) در این قسمت دیده میشوند. خوب حالا تصور کنید که در حال مرور صفحات وب ( و یا هر برنامه ی دیگری که در حال کار با آن هستید) پیغامی برای شما بیاید و یا اینکه شخصی با شما تماس بگیرد. در نسخه های قبلی با آمدن این اعلانات مهم ( مثل دریافت تماس ) نرم افزار مربوطه مینیمایز میشد و شما به صفحه ای میرفتید که باید در آنجا تصمیم میگرفتید که به تماس خود پاسخ دهید و یا اینکه آن را رد کنید. در نسخه L این حالت ( نسبتاً ) آزار دهنده حذف شده و فقط پنجره اعلان کوچکی در بالای صفحه نمایش داده میشود که شما میتوانید از طریق آن تماس خود را رد کنید یا به آن پاسخ دهید.

بهبود در ذخیره انرژی و مدیریت توان مصرفی

 به عنوان اولین ویژگی باید بگوییم که نسخه L از پروژه ولتای گوگل استفاده میکند؛ در این ویژگی با توجه به نمودار تاریخچه مصرف باتری جدید برای اپلیکیشن های مختلف، توسعه دهنده نرم افزار میتواند برای مدیریت مصرف برنامه توسعه داده شده خود تا حدی پا را جلو بگذارد که ببیند هر کدام از اکتیویتی (تقریبا چیزی شبیه به فرم ها در زبان های برنامه نویسی ویژوال ) های برنامه چقدر باتری مصرفی میکنند.  البته ویژگی زمان بندی کننده وظایف جدید این پروژه هم به توسعه دهندگان این امکان را میدهد که مصرف انرژی برنامه تولیدی خود را تا حدی بسیار خوبی بهینه کنند. برای مثال با صف بندی وظایف  (Task) های مربوط به شبکه که زیاد ضروری نیستند میزان بیدار بودن (Waking) دستگاه تا حد زیادی کاهش میابد و این حالت باعث کاهش مصرف انرژی اپلیکیشن میگردد. همچنین این ویژگی میتواند موارد غیر ضروری دیگر مانند بروز رسانی های اپلیکیشن ها را به زمانی که گوشی شما به شارژر متصل است موکول کند تا باز هم میزان شارژ باتری شما صرف انجام وظایف غیر ضروری نگردد. البته در کنار همه این ویژگی های بهینه سازی مصرف در سیستم عامل و اپلیکیشن ها، در این پروژه یک حالت ذخیره انرژی داخلی ( مشابه آنچه سامسونگ و HTC روی گوشی های نسل جدید خود استفاده میکردند ) به سیستم عامل اضافه میشود که ویژگی هایی که چندان مهم نیستند را غیر فعال میکند.

Project Volta به توسعه دهندگان و کاربران اجازه میدهد تا هر چه بیشتر بتوانند میزان انرژی مصرفی دستگاه خود را مدیریت کنند.

این عملیات میتواند شامل کاهش سرعت پردازنده، محدود سازی سرعت رفرش صفحه نمایش و کاهش استفاده از شبکه دیتای پشت پرده سیستم عامل باشد. برای مثال در این حالت انیمیشن های رابط کاربری، افکت های ripple  سه بعدی و ... غیر فعال میشوند تا میزان تتمّه باقی مانده شارژ باتری گوشی هوشمند شما بیشتر به کارتان بیاید. البته بنابر گفته افرادی که تا به این لحظه شانس کار با نسخه پیش نمایش را داشته اند این ویژگی در حال حاضر چندان هم ایده آل کار نمیکند و اگر هم بخواهیم منصفانه نگاه کنیم این نسخه همانطور که از نامش معلوم است، پیش نمایش است و امید میرود که در نسخه رسمی به صورت مطلوب به کار آید.

تنظیمات امنیتی ساده تر و قابلیت Kill Switch

در اندروید L قابلیتی به نام Personal Unlocking به سیستم عامل اضافه شده است که در آن هدف این است که کاربران بتوانند بدون زدن قفل و بست های گوناگون چون رمزعبور ها و پترن ها، ابزار خود را امن نگه دارند. بازگشایی قفل شخصی  (Personal Unlocking) به شما اجازه میدهد محل های امن مورد نظرتان ( مثلاً منزل ) را به دستگاه معرفی کنید تا در  این محیط ها دیگر برای باز کردن قفل صفحه خود نیاز نباشد پترن قفل یا رمز عبور دستگاه را وارد نمایید و حتی مانند قابلیت Trusted Bluetooth موتورولا، دستگاه شما زمانی که به یک ابزار جانبی بلوتوثی مشخص شده از قبل متصل شود، دیگر نیازی به آنلاک کردن صفحه نمایش نداشته باشید. البته این نکته را هم از قلم نیندازیم که اگه دستگاه شما دزدیده شود با قابلیت Kill Switch اضافه شده به نسخه L میتوانید به صورت کامل آن را به تنظیمات کارخانه ای برگردانید تا شخصی که آن را دزدیده است لا اقل نتواند از اطلاعات شخصی موجود در موبایل شما سوء استفاده کند.

یکپارچگی بین اندروید و سیستم عامل کروم

اندروید L در حالتی توسعه داده شده که گوگل بتواند بهترین یکپارچه سازی بین سیستم عامل کروم و اندروید را داشته باشد. شبیه به ویژگی Personal Unlock میتواند زمانی که گوشی شما به کروم بوکتان نزدیک باشد، لپتاپ کروم بوک میتواند با اکانت شما لاگین شود. نوتیفیکیشن های نمایش داده شونده از قبیل وضعیت باتری و دیگر پیامها، تماس های صوتی و تصویری و پیامهای متنیِ محیط اندروید هم میتوانند روی کروم بوک ظاهر شوند.

با هماهنگی ها و یکپارچگی که بین دو سیستم عامل موبایل و دسکتاپ گوگل به وجود آمده اندروید L بهترین دوست کروم بوک شما خواهد بود.

 البته یک قابلیت جذاب دیگر هم برای شما داریم و آن هم این است که گوگل بستری را برای سیستم عامل کروم فراهم آورده است که در آن میتوانید به راحتی نرم افزارهای اندرویدی را کروم اجرا کنید.

ART به جای Dalvik

خوب حتماً تا به حال اسم این runtime جدید اندروید به گوش تان خورده است. ران تایمی که در نسخه 4.4 اندروید به سیستم عامل اضافه شد و میتوانست به عنوان آپشن دوم در کنار Dalvik انتخابی آزاد برای کاربران باشد. در واقع میتوانیم بگوییم که با اضافه شدن ران تایم ART  یا همان Android RunTime به سیستم عامل نسخه بتای این ران تایم در حال اجرا بوده و حالا با گذر از این مرحله میتوان اندرویدی را دید که در آن Dalvik قدیمی جاوا حذف شده و ART به تنهایی نقش ماشین مجازیِ پردازش، وظیفه اجرای نرم افزارها در محیط اندروید بر عهده گیرد. در این حالت ART با بهره گیری از ویژگی Ahead Of Time ( ویژگی که در آن برنامه ها در هنگام نصب به کدهای زبان ماشین (کدهایی که مستقیماً و بدون هیچ تبدیل و واسطه ای میتوانند توسط CPU اجرا شوند) ترجمه میشوند ) سرعت بیشتری از Dalvik دارد اما موضوعی که باعث شده تا ART نرم افزارهای اندروید را به زبان ماشین ترجمه کند این است که با استفاده از این ران تایم بتواند اندروید را روی پلتفرم های مختلف از ARM گرفته تا X86 اینتل، راه اندازی شود. البته باید این نکته را هم نیز متذکر شویم که ART از Just In Time یا همان کامپایل درجا  (JIT) پشتیبانی میکند که با هر چه بیشتر بتوان قابلیت سازگاری با دیگر پلتفرم ها را گسترش داد.

در عکس های زیر میتوانید تفاوت استفاده از ART و Dalvik را روی گوشی Nexus 5 مشاهده کنید:

ART حالا به تنهایی runtime اختصاصی اندروید شده است.

البته این را هم بگوییم که ART به طور کامل از تکنولوژی 64 بیتی پشتیبانی میکند که این ویژگی نوید این را میدهد که با عرضه فراگیر پردازنده های 64 بیتی ARM تا اوایل سال 2015 شاهد حضور دستگاههای با این پردازنده ها و استفاده از ران تایم ART باشیم.

Android for Work، جداسازی فضای شخصی و کاری

این پروژه و امکان جدید هم بسیار کاربردی به نظر میرسد و گوگل با معرفی آن گامی بزرگ برای استفاده هر چه بیشتر از اندروید در محیط و کاربری تجاری برداشته است. با Android for Work گوگل یک لایه امنیتی را به ابزار اندرویدی شما می افزاید تا برای استفاده در محیط های حساس، آرامش خاطر بیشتری داشته باشید. البته گوگل علاوه بر اینکه به صورت پیش فرض در نسخه L از این ویژگی استفاده میکند، در نظر دارد تا با انتشار یک بسته بروز‎‌رسانی برای ابزارهایی که از نسخه های 4 به بعد اندروید استفاده میکنند، قابلیت Android for Work را هر چه بیشتر همه گیر کند تا دیگران هم بتوانند از ویژگی های این امکان مهم در اندروید استفاده کنند. با اندروید برای محیط کاری، گوگل قسمتهایی از بسته امنیتی Samsung Knox را برای کابردهای تجاری مورد استفاده قرار میدهد و همین باعث میشود که در این مورد تنها یک پروتکل مورد استفاده قرار گیرد و باز هم بتوان به هدف عالیه حذف پراکندگی ورژن های اندروید نزدیک تر شد. البته این نکته را هم فراموش نکنید که توسعه دهندگان برای اینکه نرم افزار خود را به منظور استفاده برای کار محیا سازند، نیاز به انجام فعالیت خاصی ندارند.  همچنین این ویژگی یک فضای امنیتی را در دستگاه شما بوجود می آورد که با استفاده از آن اطلاعات تجاری ما با استفاده شخصی از دستگاه از بین نمیرود.

قسمت Recent Apps زیباتر و با کاربری ساده تر 

در کنار تغییرات زیبایی که به محیط نوتیفیکیشن ها اضافه شده است محیط Recent Apps هم تغییرات عمده ای کرده که هر چه بیشتر از پیش آن را دلربا تر میسازد. در واقع در نسخه L با یک رابط چرخ و فلکی روبرو هستیم ( حالتی شبیه به آنچه در هنگام جابجایی بین تب های مختلف باز شده در نرم افزار گوگل کروم موبایل دیده بودیم ) که همانند اتاقک های چرخ و فلک با کشیدن انگشت خود از بالا به پایین یا بالعکس، کارت هایی که نشان دهنده وضعیت برنامه های در حال اجرا و یا آخرین برنامه های مورد استفاده میباشند از جلوی چشم شما عبور میکنند و میتوانید با کشیدن انگشت خود به چپ و راست آن کارت را حذف کرده و یا با تپ کردن روی کارت وارد آن نرم افزار شوید که به صورت عملی میتوان گفت این ویژگی باعث میشود بتوانید سریعتر و راحت تر بین نرم افزارهای مورد نظر خود اسکرول کنید و وارد آنها شوید.

البته قابلیت ها و ویژگی های دیگری چون پلتفرم Android Fit که پلتفرمی ورزشی ست و توانایی تعامل و تبادل اطلاعات با دیگر نرم افزارهای ورزشی را دارد و به صورت API هایی در کنار نسخه L ارائه میشود و همچنین بسته ای نرم افزاری به نام Android Extension Pack که شامل قابلیت ها و ویژگی هایی ( مانند tessellation، geometry shaders، texture compression و چند قابلیت دیگر ) برای هرچه نزدیک تر کردن گرافیک بازیهای اندروید به PC میشود.

و این هم گالری قسمت های مختلف نسخه جدید اندروید L :

 در آخر هم شما را به دیدن ویدئوی زیر که توسط یکی از اعضای سایت Android Central از گوشی نکسوس 5 که اندروید  L روی آن نصب شده دعوت مینمایم:

 نظر شما دوستان در مورد اندروید L چیست؟ آیا گوگل میتواند با افقی که در ذهن دارد دنیای دیجیتالی ما را هر چه بیشتر از پیش به سمت سرویس ها و امکانات خود پیش ببرد؟ آیا میتوانیم در آینده ای نزدیک برای تقریباً همه فعالیت های روزانه خود به گوگل به شم یک یار و همراه همیشگی نگاه کنیم؟

منابع GSMArena, engadget, AndroidCentral, TheVerge