75 سال از ثبت اختراع ترانزیستور، قطعه‌ای کوچک که مسیر تاریخ فناوری را دگرگون کرد، می‌گذرد. این نیمه‌رسانای سه‌پایه نه‌تنها جای لامپ‌های خلأ را گرفت، بلکه زمینه‌ساز تولد پردازنده‌ها، قانون مور و کل دنیای دیجیتال امروز شد.
هفتاد و پنج سال پیش، سه دانشمند برجسته آزمایشگاه‌های بل (Bell Labs) پتنتی را دریافت کردند که مسیر تاریخ فناوری را برای همیشه تغییر داد. این اختراع کوچک و به ظاهر ساده همان ترانزیستوری بود که جرقه انقلاب صنعتی سوم را زد. از همان زمان، عصر سیلیکون و نرم‌افزار آغاز شد؛ عصری که همچنان شالوده جهان مدرن و کسب‌وکارهای امروزی به حساب می‌آید.
هرچند نخستین ترانزیستور در سال 1947 به‌طور موفقیت‌آمیز آزمایش شد، اما سه سال بعد یعنی در سوم اکتبر 1950، جان باردین، والتر برتین و ویلیام شاکلی توانستند حق اختراع آن را با عنوان «عنصر مداری سه‌الکترودی مبتنی بر مواد نیمه‌رسانا» به نام خود ثبت کنند.
در آن زمان کمتر کسی تصور می‌کرد این قطعه کوچک تا چه اندازه بر علم، صنعت و زندگی انسان‌ها تأثیر خواهد گذاشت.
ترانزیستور جای لامپ‌های خلا را گرفت
به گزارش Tomshardware، ترانزیستورها به‌مرور جای لامپ‌های خلأ بزرگ، شکننده و پرمصرف را گرفتند. هرچند هنوز در برخی حوزه‌های خاص مثل آمپلی‌فایرهای گیتار، سیستم‌های صوتی حرفه‌ای و تجهیزات آزمایشگاهی از لامپ‌های خلأ استفاده می‌شود، چراکه صدای گرم و طبیعی آن‌ها هنوز طرف‌دار دارد. حتی در برخی کاربردهای نظامی و علمی، جایی که ترانزیستورها در برابر تابش یا تداخل رادیویی آسیب‌پذیرند، همچنان لامپ‌ها برتری دارند.
اما برتری ترانزیستورها فقط در اندازه کوچک‌ترشان نبود. آن‌ها سرعت محاسبات را به شکل چشمگیری بالا بردند، مصرف انرژی را کاهش دادند و باعث افزایش پایداری سیستم‌های الکترونیکی شدند. همین ویژگی‌ها، زمینه‌ساز تولد مدارهای مجتمع و پردازنده‌ها شد؛ جایی که میلیاردها ترانزیستور در فضایی به مراتب کوچک‌تر از یک لامپ خلأ قابل استفاده بودند. حالا حتی صحبت از تراشه‌هایی با تریلیون‌ها ترانزیستور در میان است.
برای علاقه‌مندان به دنیای رایانه، ترانزیستورها با یک نام دیگر هم گره خورده‌اند: قانون مور (Moore’s Law).
گوردون مور، یکی از بنیان‌گذاران اینتل در دهه 60 میلادی متوجه شد که تعداد ترانزیستورها در هر مدار مجتمع تقریباً هر دو سال یک‌بار دو برابر می‌شود، بدون آنکه هزینه ساخت آن به‌طور چشمگیری افزایش یابد. این پیش‌بینی در ابتدا یک حدس جسورانه به نظر می‌رسید، اما پیشرفت فناوری نیمه‌رساناها آن را به واقعیتی ماندگار تبدیل کرد.
در همین رابطه بخوانید:
- ماسفت چیست؟ آشنایی با انواع، عملکرد و کاربرد ترانزیستور MOSFET
- بهترین پردازنده (CPU) در بازار ایران
با وجود گذر زمان، برخی مهندسان و شرکت‌های بزرگ نیمه‌رسانا هنوز معتقدند قانون مور زنده است. اینتل نیز همچنان بر همین باور است و مسیر پیشرفت تراشه‌ها را با سرعتی بالا دنبال می‌کند.
در هر صورت، از زمان ثبت پتنت ترانزیستور تاکنون دنیا شاهد کوچک‌سازی خیره‌کننده، جهش‌های عظیم در قدرت محاسبات و تحول در نرم‌افزار بوده است؛ تحولاتی که ذهن و ماشین را بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک کرده‌اند.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت