با گسترش موارد استفاده پردازندههای گرافیکی یا GPU به نرمافزارهای طراحی و کاربردهای هوش مصنوعی، مقدار حافظه کارت گرافیک (VRAM) به یکی از فاکتورهای مهم در خرید لپ تاپ یا کارت گرافیک تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم ضمن بررسی نقش حافظه کرافیکی در اجرای بازی و سایر برنامهها، به این سوال پاسخ دهیم که برای کاربردهای مختلف نیاز به کارت گرافیکی چند گیگی داریم.
فهرست مطالب این مقاله:
- مقدمه
- حافظه گرافیکی چیست (VRAM) و چه تفاوتی با حافظه سیستم دارد؟
- حافظه گرافیکی برای گیمینگ
- کارت گرافیک چند گیگ برای بازی مناسب است؟
- حافظه گرافیکی مناسب برای طراحی و رندرینگ
- حافظه گرافیکی برای هوش مصنوعی
- جمعبندی و پاسخ به پرسشهای پرتکرار
مقدمه
پیسی گیمرهای با سابقه میدانند که حجم حافظه گرافیکی یا VRAM مهمترین عامل تعیین کننده عملکرد کارت گرافیک یا فریمدهی آن در بازیها نیست. در بسیاری مواقع ممکن است کارتی با حافظه گرافیکی بیشتر عملکرد ضعیفتری داشته باشد و دلیل آن میتواند پهنای باند حافظه کمتر، معماری قدیمیتر یا داشتن تعداد هستههای سایهزنی کمتر باشد.
در همین رابطه بخوانید:
- تاریخچه کارت گرافیک و پردازنده گرافیکی (از 1951 تا به امروز)
- بهترین کارت گرافیک کامپیوتر در هر بازه قیمتی
با این وجود در سالهای اخیر بازیهای ویدئویی و برنامههای گرافیکی پیشرفت چشمگیری داشتهاند و رواج بیشتر رزولوشنهای بالاتر مانند 1440P و 4K و همچنین تکنیکهایی مثل رهگیری پرتو، نیاز به کارتهای گرافیک با حافظه بالاتر را ایجاد کرده است.
از سوی دیگر لپ تاپ های گیمینگ نیز در سالهای گذشته با افزایش محبوبیت مواجه بودهاند و عملکرد گرافیکی این لپ تاپ ها نیز اهمیت بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده است. در ادامه این مقاله به بررسی اهمیت حافظه گرافیکی، تفاوت آن با حافظه سیستم، و مقدار حافظه مورد نیاز برای کاربردهای مختلف از جمله بازیها، رندرینگ و برنامههای هوش مصنوعی میپردازیم.
حافظه گرافیکی چیست (VRAM) و چه تفاوتی با حافظه سیستم دارد؟
مهمترین تفاوت کارت گرافیک با پردازنده مرکزی آن است که کارت گرافیک تعداد هستههای محاسباتی بسیار بیشتری دارد و این تعداد بالای هستهها به پهنای باند حافظه زیادی نیاز دارند تا بتوانند بدون معطلی به اطلاعات مورد نیازشان دسترسی داشته باشند.
به همین دلیل کارتهای گرافیک مجزا، حافظه اختصاصی خود را دارند که به آنها این امکان را میدهد تا دادههای مورد نیاز برای پردازش را در فضایی جدا از حافظه سیستم ذخیره کنند و برای دسترسی به آن به گذرگاه حافظه CPU وابسته نباشد.
حافظه گرافیکی یا VRAM به حافظه اختصاصی کارت گرافیک گفته میشود که وظیفه نگهداری دادههای تصویری را بر عهده دارد. در مقابل، حافظه سیستم یا RAM حافظهای است که CPU برای پردازش عمومی از آن استفاده میکند. تفاوت کلیدی این دو حافظه در نوع و کاربرد آنها است. VRAM برای ذخیره و پردازش دادههای تصویری طراحی شده و در نتیجه سرعت و بازدهی بیشتری در پردازشهای گرافیکی دارد.
تفاوت حافظه DDR و GDDR
حافظههای DDR و GDDR تفاوتهایی در ساختار و کاربرد دارند. حافظههای DDR یا Double Data Rate نوعی حافظه سیستم است که برای پردازشهای عمومی در سیستمهای کامپیوتری به کار میرود. در مقابل، GDDR یا Graphics Double Data Rate برای کارتهای گرافیک بهینهسازی شده است و پهنای باند بیشتری برای پردازش دادههای گرافیکی فراهم میکند. یکی از تفاوتهای عمده حافظههای DDR و GDDR آن است که عرض گذرگاه حافظه سیستم در پیکربندی دوکاناله به ۱۲۸ بیت محدود میشود. البته این موضوع فقط در پردازندههای دسکتاپ دیده میشود و شامل پردازندههای سرور و بعضی مدلهای ورک استیشن نیست. از سوی دیگر کارتهای گرافیک با عرض گذرگاه حافظه بسیار بیشتر ساخته میشوند و معمولا فقط کارتهای پایین رده با عرض باس حافظه 128 بیتی عرضه میشوند.
در همین رابطه بخوانید:
- بررسی تفاوت حافظههای GDDR و DDR
- کارت گرافیک مجزا در لپ تاپ چیست؟ چرا خرید لپ تاپ با کارت گرافیک مستقل آنقدرها هم مهم نیست؟
حافظه گرافیکی برای گیمینگ
در گذشته حافظه VRAM کارتهای گرافیک اهمیت کمتری داشت و کارتهای گرافیک ۴ تا ۸ گیگابایتی نیز نیازهای گرافیکی معمولی را پوشش میداد، اما اکنون اجرای بازیها با وضوح بالاتر، نیاز به VRAM بیشتر را برای تجربهای روان و بدون تأخیر الزامی کرده است. با افزایش وضوح تصویر از 1080p به 1440p یا 4K، مقدار پیکسلهایی که پردازنده گرافیکی باید پردازش کند به شکل تصاعدی بیشتر میشود و همین امر نیاز به VRAM بیشتری برای اجرای بازیهای سنگینتر و با افکتهای پیشرفته را ایجاد میکند.
در صورتی که مقدار VRAM مورد نیاز از حافظه کارت گرافیک بیشتر شود، در بیشتر مواقع با افت فریم و لگ و استاتر در بازی مواجه خواهید شد، زیرا کارت گرافیک حافظه کافی برای دسترسی به اطلاعات مورد نیاز باید به HDD یا SSD مراجعه کند. در چنین شرایطی میتوان تنظیمات گرافیکی را کاهش داد، از قابلیتهایی مثل DLSS یا FSR استفاده کرد یا حتی وضوح تصویر را پایین آورد، اما اینها راه حلهای موقتی هستند. با افزایش کیفیت بازیها و افزایش تمایل به بازیهای 4K، نیاز به VRAM بیشتر در آینده نیز افزایش خواهد یافت و چالش بیشتری را برای اجرای بازیها به همراه خواهد آورد.
عوامل موثر در مصرف حافظه گرافیکی در بازی چیست؟
میزان حافظه گرافیکی مورد نیاز در بازیها به چندین عامل بستگی دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشار میکنیم.
وضوح تصویر یا رزولوشن (Resolution)
اطلاعات مربوط به هر یک از پیکسلهای تصویر در حافظه GPU نگهداری میشود و به همین دلیل رزولوشن بالاتر، نیاز به VRAM بیشتری دارد. به عنوان مثال یک تصویر FHD حدود 2 میلیون پیکسل دارد در حالی که با افزایش رزولوشن به 4K، این عدد به 8 میلیون پیکسل میرسد. به همین دلیل است که وضوح تصویر یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده مقدار حافظه گرافیکی به شمار میرود. یکی از راههای کاهش حافظه مورد استفاده در رزولوشنهای بالاتر، استفاده از فناوریهای افزایش مقیاس مثل FSR از AMD، DLSS انویدیا و XeSS اینتل است. با استفاده از این تکنیکها، بازی با رزولوشن پایینتر پردازش شده و سپس به رزولوشن بالاتر تبدیل میشود.
تنظیمات گرافیکی
افکتها و تکنیکهای گرافیکی مورد استفاده در بازیها نیز نقش زیادی در میزان استفاده از حافظه گرافیکی دارد. تنظیمات بالاتر برای کیفیت بافتها، سایهها و جلوههای ویژه نیازمند حافظه گرافیکی بیشتری است. تعدادی از سنگین ترین افکتها از نظر مصرف حافظه گرافیکی در ادامه آورده شده است.
کیفیت بافت (Texture Quality): بافتهای بزرگ و با جزئیات بیشتر به VRAM بیشتری نیاز دارند تا ذخیره و پردازش شوند. تنظیمات Ultra یا High برای بافتها میتواند به تنهایی چندین گیگابایت از VRAM را مصرف کند.
تکنیکهای آنتی آلیاسینگ (Anti-Aliasing): تنظیمات AA برای از بین بردن گوشههای تیز اشیای موجود در تصویر استفاده میشود و معمولا حجم قابل توجهی از حافظه گرافیکی را اشغال میکند. در این بین روش TAA به دلیل استفاده از فریمهای گذشته در پردازش، بیشترین مصرف VRAM را دارد. البته با فراگیر شدن DLSS و FSR، نیاز به استفاده از تکنیکهای اختصاصی آنتی آلیاسینگ کاهش یافته است.
در همین رابطه بخوانید:
- فناوری DLSS (دی ال اس اس) انویدیا چیست و چگونه کار میکند؟
- تجربه عملی فناوری DLSS 3.5 انویدیا با لپتاپ MSI؛ افزایش شگفتانگیز نرخ فریم!
کیفیت سایه (Shadow Quality): سایههای با وضوح بالا نیاز به VRAM بیشتری دارند. تنظیمات Ultra برای سایهها و فاصلههای طولانی سایه میتواند به سرعت مصرف VRAM را افزایش دهد.
رهگیری پرتو (Ray Tracing): رهگیری پرتو بلادرنگ یکی از تکنیکهای جدید مورد استفاده در بازیها است که به سختافزار اختصاصی نیاز دارد. این تکنیک که نور و بازتابها را با دقت بالا محاسبه میکند، حجم قابل توجهی از حافظه کارت گرافیک را نیز اشغال میکند.
در همین رابطه بخوانید:
- قابلیت Ray Tracing چیست؟ هرآنچه باید در مورد فناوری رهگیری پرتو بدانید
نوع بازی
سبک بازی در حال اجرا نیز در مقدار حافظه مورد نیاز اثر گذار است. در این بین بازیهای جهان باز به دلیل آنکه نقشه بزرگی دارند و محدوده قابل دسترس توسط گیمر را محدود نمیکنند، معمولا حافظه گرافیکی بیشتری اشغال میکنند.
کارت گرافیک چند گیگ برای بازی مناسب است؟
در این بخش به بررسی این موضوع میپردازیم که چه مقدار حافظه گرافیکی برای بازی نیاز داریم و برای بازی در تنظیمات و رزولوشنهای مختلف لپ تاپ یا کارت گرافیکی چند گیگ نیاز داریم.
۴ تا ۶ گیگابایت: لپ تاپ ها و کارتهای گرافیک پایین رده
کارتهای گرافیکی با ۴ تا ۶ گیگابایت VRAM برای بازیهای امروزی در وضوح 1080p با تنظیمات پایین تا متوسط مناسب هستند، اما دیگر به عنوان گزینههای مناسب برای تنظیمات بالا یا بازیهای جدید محسوب نمیشوند.
در بازیهای مدرن، حتی در رزولوشن FHD هم این مقدار حافظه ویدئویی ممکن است در تنظیمات بالاتر باعث افت فریم و لگ شود. کارتهای ۴ و ۶ گیگی بیشتر برای بازیهای قدیمی و سبک مثل عناوین esports مناسباند و در بازیهای جدید، قادر به ارائه تجربهای روان و باکیفیت نیستند.
۸ گیگابایت: لپ تاپ های میانرده و کارتهای گرافیک متوسط به پایین
کارتهای دارای ۸ گیگابایت حافظه تا چند سال پیش استانداردی مناسب برای بازیهای 1080p با تنظیمات بالا و حتی 1440p با تنظیمات متوسط بودند، اما در بازیهای جدید با کیفیت بالا مانند The Last of Us Part 1 و Hogwarts Legacy، مشکلاتی در عملکرد این کارتها دیده میشود.
بهویژه در کارتهایی مثل RTX 3070 که حتی در وضوح FHD با رهگیری پرتو فعال دچار افت فریم قابل توجهی میشوند. بنابراین اگر قصد بازی در متوسط رو به پایین و بدون فعالسازی تنظیماتی مثل رهگیری پرتو را دارید، کارت های گرافیک 8 گیگی میتواند پاسخگوی نیاز شما باشد.
در همین رابطه بخوانید:
- بهبود 66 درصد عملکرد RTX 3070 با افزایش فیزیکی حافظه VRAM آن! [تماشا کنید]
۱۲ گیگابایت: لپ تاپ های گیمینگ بالارده و کارت های گرافیک میان رده
امروزه برای کارتهای گرافیک میان رده به بالا، داشتن حداقل ۱۲ گیگابایت VRAM توصیه میشود. این مقدار حافظه برای بازیهای با رزولوشن 1440p و حتی 4K با نرخ تازهسازی بالا مناسب است و توانایی اجرای بازیهای سنگینی مانند Cyberpunk 2077 و Alan Wake 2 را با کیفیت بالا فراهم میکند.
اگرچه ۱۲ گیگابایت هنوز برای کارتهای گرانقیمت و کاربرانی که به دنبال تجربهای بدون محدودیت در تنظیمات گرافیکی هستند، ایدهآل نیست، اما حداقل میزان حافظه مورد نیاز برای بازیهای مدرن به حساب میآید.
۱۶ گیگابایت یا بیشتر: لپ تاپ های گیمینگ و کارت های گرافیک بالارده
برای کاربرانی که قصد خرید کارت گرافیکی با قیمت بیش از ۷۰۰ تا ۸۰۰ دلار یا لپ تاپ های گیمینگ گران قیمت را دراند، ۱۶ گیگابایت VRAM گزینهای مطلوب و حتی ضروری به نظر میرسد. این مقدار حافظه گرافیکی اجازه میدهد تا بازیهای سنگین را در رزولوشنهای بالا با حداکثر تنظیمات اجرا کنید، بدون آنکه نگران محدودیتهای حافظه کارت گرافیک باشید.
در حالی که شرکتهای سازنده هنوز کارتهایی با ۱۲ گیگابایت VRAM عرضه میکنند، بسیاری از کاربران حرفهای معتقدند که ۱۶ گیگابایت باید به عنوان استاندارد جدید برای کارتهای میانرده و بالاتر در نظر گرفته شود.
حافظه گرافیکی مناسب برای طراحی و رندرینگ
حافظه گرافیکی نقش مهمی در اجرای نرمافزارهای گرافیکی و رندرینگ ایفا میکند. این حافظه کمک میکند تا کارت گرافیک بتواند دادههای تصویری را به سرعت پردازش کند و نمایش دهد. در نرمافزارهایی مانند فوتوشاپ و برنامههای رندرینگ، میزان دسترسی به VRAM کافی، به ویژه زمانی که از ابزارهای پیشرفته یا فایلهای حجیم استفاده میشود.
مقدار حافظه لازم برای اجرای برنامههای گرافیکی
برای کارهای ساده در فتوشاپ، ۲ گیگابایت VRAM کافی است، اما برای عملکرد بهتر و استفاده از قابلیتهای جدیدتر که از شتابدهی GPU پشتیبانی میکنند، داشتن حداقل ۴ گیگابایت توصیه میشود. این مقدار حاظه کارت گرافیک برای کارهای رایج گرافیکی و ویرایش عکس مناسب است و به بیشتر کاربران اجازه میدهد بدون مشکل کار کنند.
برای رندرینگ و کارهای سهبعدی، حداقل ۸ گیگابایت حافظه گرافیکی توصیه میشود. این میزان حافظه کمک میکند که پروژههای پیچیده و بافتهای سنگین به صورت موثر پردازش شوند. اگر نیاز به انجام رندرهای با رزولوشن بالا دارید یا در حوزه بازیسازی فعالیت میکنید، داشتن کارت گرافیکی با ۱۲ تا ۲۴ گیگابایت VRAM بهترین عملکرد را ارائه میدهد و از مشکلات ناشی از کمبود حافظه جلوگیری میکند.
حافظه گرافیکی برای هوش مصنوعی
مقدار حافظه لازم در کاربردهای هوش مصنوعی بستگی به پیچیدگی مدل و حجم دادههای مورد پردازش دارد. در بارهای کاری هوش مصنوعی، نیاز به VRAM میتواند از چند گیگابایت برای کارهای ساده تا چند صد گیگابایت برای مدلهای پیچیده مانند پردازش زبان طبیعی (NLP) یا تصاویر با وضوح بالا متفاوت باشد.
اهمیت حافظه کافی در هوش مصنوعی
داشتن VRAM کافی برای اجرای مدلهای هوش مصنوعی ضروری است، چرا که حافظه ناکافی منجر به کندی در پردازش، محدودیت در حجم دادههای ورودی و کاهش دقت مدل میشود. حافظه محدود نه تنها توانایی اجرای مدلهای پیچیده را محدود میکند، بلکه میتواند در طی فرآیند آموزش باعث محدودیت در تنظیم پارامترهای مدل و آموزش غیر بهینه مدل شود. بنابراین، برای دستیابی به نتایج بهتر در پروژههای هوش مصنوعی، به کارگیری کارت گرافیک با حافظه کافی ضروری است.
در همین رابطه بخوانید:
- معرفی بهترین GPU ها برای یادگیری ماشین؛ مهمترین ویژگیهای کارتهای گرافیک هوش مصنوعی چیست؟
مقدار حافظه لازم برای اجرا و آموزش مدلهای هوش مصنوعی
نیازمندیهای کلی VRAM برای اجرای مدلهای هوش مصنوعی به سه دسته تقسیم میشوند:
- حداقل حافظه گرافیکی لازم برای هوش مصنوعی: ۸ گیگابایت VRAM بهعنوان پایهای برای بسیاری از برنامههای یادگیری ماشین محسوب میشود، اما این مقدار برای مدلهای پیچیده یا دادههای بزرگ ناکافی خواهد شد.
- مقدار حافظه گرافیکی توصیه شده برای بیشتر کاربران: برای پروژههای جدی هوش مصنوعی، معمولاً VRAM بین ۱۲ تا ۲۴ گیگابایت نیاز است که انعطاف بیشتری در پردازش دادههای بزرگ و آموزش مدلها فراهم میکند.
- حافظه گرافیکی لازم برای پروژههای بزرگ و حرفهای هوش مصنوعی: برای مدلهای بزرگتر، مانند مدلهای پیچیده پردازش زبان طبیعی و کاربردهای مرتبط به پردازش ویدئو، معمولا ۴۸ گیگابایت VRAM یا بیشتر نیاز است.
البته توجه داشته باشید که اعداد گفته شده در این بخش تقریبی بوده و در آموزش مدلهای یادگیری عمیق، نیاز به حافظه به شدت به تعداد پارامترهای مدل و دقت محاسبات شما بستگی دارد. به عنوان مثال، مدلی با ۷ میلیارد پارامتر با دقت FP16، حدود ۱۴ گیگابایت حافظه گرافیکی نیاز دارد. مدلهای پیچیدهتر که تعداد پارامترهای بیشتری دارند، به همان نسبت به VRAM بیشتری نیاز خواهند داشت. به طور کلی، هر چه مدل پیچیدهتر باشد، نیاز به حافظه نیز بیشتر خواهد بود.
جمعبندی و پاسخ به پرسشهای پرتکرار
در این مقاله به بررسی اهمیت حافظه کارت گرافیک و تفاوت آن با حافظه سیستم پرداخته شد. در حالی که VRAM بهعنوان حافظه اختصاصی کارت گرافیک برای پردازش دادههای تصویری عمل میکند، حافظه سیستم یا RAM برای پردازشهای عمومی طراحی شده است.
با افزایش وضوح بازیها و تکنیکهای گرافیکی جدید، VRAM مناسب برای بازیهای سنگین نیز افزایش یافته است. همچنین با رشد محبوبیت لپتاپهای گیمینگ و گسترش کاربرد لپ تاپ در اجرای برنامه های گرافیکی و هوش مصنوعی، انتخاب مقدار حافظه گرافیکی مناسب برای لپ تاپ نیز بیشتر از گذشته شده است.
عوامل متعددی بر VRAM مورد نیاز برای بازی تأثیر میگذارند که از جمله آنها میتوان به رزولوشن تصویر، تنظیمات گرافیکی، و نوع بازی اشاره کرد. با افزایش رزولوشن از 1080p به 1440p و 4K، حجم دادههایی که پردازشگر گرافیکی باید مدیریت کند به شدت افزایش مییابد، و در نتیجه نیاز به حافظه برای اطمینان از اجرای روان بازیها بیشتر میشود. علاوهبر این، استفاده از افکتهای گرافیکی سنگین مانند سایههای با کیفیت بالا و رهگیری پرتو، به حجم بیشتری از حافظه گرافیکی نیاز دارد.
میزان VRAM مورد نیاز بسته به کاربردهای مختلف متفاوت است. برای بازیهای مدرن و نرمافزارهای گرافیکی، پیشنهاد میشود که حداقل ۸ گیگابایت حافظه گرافیکی در نظر گرفته شود، در حالی که برای پروژههای بزرگتر مانند رندرینگ و کاربردهای هوش مصنوعی، مقدار حافظه مورد نیاز میتواند به ۱۲ تا ۴۸ گیگابایت یا بیشتر برسد. توجه به این نکات به کاربران کمک میکند تا انتخاب بهتری در زمینه کارتهای گرافیکی و لپتاپهای گیمینگ داشته باشند و تجربهای بهتر و بدون اختلال را در زمینههای مختلف گرافیکی و محاسباتی تجربه کنند.
کارت گرافیک چند گیگ خوب است؟
حجم حافظه گرافیکی یا VRAM یک عامل مهم در تعیین عملکرد کارت گرافیک است، اما به تنهایی معیار اصلی نیست. برای بازیهای مدرن و برنامههای گرافیکی سنگین، حداقل ۸ گیگابایت VRAM پیشنهاد میشود، در حالی که برای استفادههای حرفهای و پردازشهای پیچیدهتر، ۱۲ گیگابایت و حتی بیشتر میتواند مناسبتر باشد. انتخاب مناسب بستگی به نوع استفاده و نیاز کاربر دارد.
کارت گرافیک مناسب برای برنامههای سنگین چند گیگ VRAM دارد؟
برای اجرای برنامههای سنگین و گرافیکی، مانند رندرینگ و طراحیهای پیچیده، توصیه میشود که حداقل ۸ گیگابایت VRAM داشته باشید. در پروژههای حرفهای و پیچیدهتر، داشتن ۱۲ تا ۲۴ گیگابایت VRAM میتواند به عملکرد بهتری منجر شود و از بروز مشکلات ناشی از کمبود حافظه جلوگیری کند.
چه مقدار حافظه گرافیکی برای لپ تاپ مناسب است؟
برای لپ تاپ ها، حداقل ۸ گیگابایت VRAM برای انجام کارهای گرافیکی و بازیهای مدرن با کیفیت متوسط مناسب است. با این حال، برای بازی در رزولوشن و کیفیت بالا یا کار با نرمافزارهای طراحی و رندرینگ سنگین، حداقل ۱۲ گیگابایت VRAM توصیه میشود.
گرافیک ۴ گیگابایت برای لپتاپ کافی است؟
کارتهای گرافیکی با ۴ گیگابایت VRAM برای بازیهای سبک و قدیمی یا عناوین esports مناسب هستند، اما در بازیهای جدید و سنگین، به ویژه در وضوحهای بالاتر از 1080p، این مقدار حافظه ممکن است کافی نباشد. به طور کلی، برای استفادههای حرفهای و بازیهای مدرن، ۴ گیگابایت حافظه گرافیکی توصیه نمیشود و برای تجربهای روان و بدون لگ، داشتن ۸ گیگابایت یا بیشتر VRAM لازم است.
حافظه گرافیکی مناسب برای طراحی و رندرینگ چقدر است؟
برای طراحی و رندرینگ، حداقل ۸ گیگابایت VRAM توصیه میشود، اما برای پروژههای پیچیده و سنگین، به ویژه در استفاده از بافتهای با کیفیت بالا و نرمافزارهای رندرینگ، ۱۲ تا ۲۴ گیگابایت VRAM میتواند به عملکرد بهتری منجر شود. این مقدار حافظه کمک میکند تا پردازشهای گرافیکی سریعتر و بدون افت کیفیت انجام شوند و از بروز مشکلات ناشی از کمبود حافظه جلوگیری کند.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت