به احتمال فراوان شما دوستان نیز در جریان خبر بررسی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی در مجلس شورای اسلامی و موافقت نمایندگان با مشمولیت طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی ذیل اصل 85 قانون اساسی، مطالبی را دیده یا شنیدهاید. اما اصل ۸۵ شدن طرح صیانت از کاربران فضای مجازی به چه معناست و چطور زمینه اجرای آن را فراهم میکند؟
اگر تا به امروز خبرهای جسته و گریختهای را در مورد جزئیات طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی، دیده و شنیده باشید، میدانید که طی جلسه صبح امروز مجلس شورای اسلامی، با اخذ 121 رأی موافق از نمایندگان حاضر، درخواست بررسی متن طرح صیانت در کمیسیون تخصصی مجلس تصویب شده است.
فهرست مطالب این مقاله:
- دلایل اصلی مخالفان طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی
- دلایل اصلی موافقان طرح صیانت از حقوق کاربران
- اصل 85 شدن طرح صیانت چیست؟
- اجرای طرح صیانت برای مدت 3 تا 5 سال
- آیا طرح صیانت به صورت آزمایشی در حال اجراست؟
- چالش‌های پیش روی اجرای طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی
- آیا اجرای آزمایشی طرحی با این حجم از تغییرات و ایرادات به صلاح است؟
اما اصل طرح صیانت چیست؟ قبل از هر توضیحی در نظر داشته باشید که جلسه امروز مجلس به منظور تصویب طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی برای اجرای این طرح پر حرف و حدیث نبوده است.
دلایل اصلی مخالفان طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی
در این جلسه مخالفان طرح صیانت از فضای مجازی آن را مغایر با بسیاری از اصول حرفهای کسب و کار دانسته و عمده تکیه آنها بر بندی بود که داشتن دفتر نمایندگی توسط خدماتدهندگان خارجی در خاک ایران را ضروری اعلام کرده است.
طبق این بند، هر شرکت خارجی برای ارائه خدمات در حوزه فضای مجازی در ایران، باید دفتر نمایندگی خدمات خود را افتتاح نماید. اما همانطور که میدانید این کار با توجه به فضای تحریمی دو جانبه و عدم امکان مراوده مالی و تجاری با بسیاری از کشورهای دنیا، طی فرجه 4 ماهه مطرح شده، عملاً غیرممکن است.
از طرفی این نمایندگان معتقدند با توجه به شرایط ویژه بحث‌های اقتصادی و اقلیمی در کشور، بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی ضرورت نداشته و می‌تواند آسیبهای گستردهای را به بدنه کسب و کارهای کوچک و خوداشتغالی وارد کند.
دلایل اصلی موافقان طرح صیانت از حقوق کاربران
از سوی دیگر موافقین طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی ضمن اذعان به اینکه بهتر بود طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی توسط دولت و طی لایحهای مورد بررسی قرار میگرفت، بر ناقص بودن و ایراد اشکالات بر آن صحه گذاشتند. اما علت موافقت آنها با طرح صیانت، کمک به ساماندهی فضای مجازی در کشور اعلام شد.
در همین رابطه بخوانید:
- اینترنت ملی چیست؟ آیا ملی شدن اینترنت در ایران پاسخگوی نیازهای کشور است؟
همچنین این نمایندگان معتقدند که بهتر است صحن علنی مجلس وقت خود را برای حل مشکلات اساسی مردم بگذارد و چنین مسائل تخصصی در کمیسیون‌ها مطرح و چکش‌کاری شود. البته برخی دلایل مانند برخورد سلیقه‌ای پلتفرم‌های خارجی مانند اینستاگرام با ارزش‌های ملی و دینی نیز از دلایل مطرح شده در بخش ایراد سخن موافقان طرح صیانت بود. به همین دلیل با ارجاع این طرح به کمیسیون‌های تخصصی و اجرای اصل 85 می‌توان تا حد زیادی شرایط را برای اجرای نهایی طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی پس از دوره آزمایشی، فراهم کرد.
اصل 85 شدن طرح صیانت چیست؟
جدای از نقد و بررسی نظرات موافقان و مخالفان طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی، با تصویب درخواست مطروحه امروز در مجلس، می‌توان طرح صیانت را مشمول اصل 85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دانست. اما اصل ۸۵ شدن طرح صیانت از فضای مجازی چیست؟
اگر وبسایت شورای نگهبان قانون اساسی درباره اصل 85 را بررسی کنید متن زیر عنوان شده که تا حد زیادی پاسخگوی ابهامات در مورد وضعیت طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی خواهد بود. این وبسایت در تشریح اصل 85 طرح صیانت از کاربران فضای مجازی می‌گوید:
سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. مجلس نمی‌تواند اختیار قانون‌گذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند,، ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجراء می‌شود و تصویب نهائی آنها با مجلس خواهد بود.
همچنین مجلس شورای اسلامی می‌تواند تصویب دائمی اساسنامه سازمان ها، شرکت ها، موسسات دولتی یا وابسته به دولت را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های ذیربط واگذار کند و یا اجازه تصویب آنها به دولت بدهد.
در این صورت مصوبات دولت نباید با اصول و احکام مذهب رسمی کشور و یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر به ترتیب مذکور در اصل نود و ششم با شورای نگهبان است.
علاوه بر این مصوبات دولت نباید مخالف قوانین و مقررات عمومی کشور باشد و به منظور بررسی و اعلام عدم مغایرت آنها با قوانین مزبور باید ضمن ابلاغ برای اجراء به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی برسد.
اجرای طرح صیانت برای مدت 3 تا 5 سال
در توضیح ساده درباره اصل ۸۵ طرح صیانت چیست؟ با توجه به متن فوق باید گفت، این اصل بیشتر برای امور اضطراری و مهم مصداق دارد. در واقع در صورتی که طرحی از سوی مجلس مشمول اجرای اصل ۸۵ طرح صیانت از فضای مجازی شود می‌تواند به صورت آزمایشی و طی دوره مشخص (که بنابر نظر یکی از نمایندگان بین 3 تا 5 سال خواهد بود) در کشور اجرا شود.
در خلال یا پس از پایان این دوره که در ابتدا توسط مجلس مشخص می‌شود، وکلای ملت باید نسبت به رفع نواقص احتمالی، اقدام نماید.
در همین خصوص سیدنظام الدین موسوی، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس، در مصاحبهای با خبرگزاری خانه ملت، تأکید کرد:
براساس تصمیم مجلس طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی قرار است در کمیسیون مشترکی متشکل از تعدادی از نمایندگان همه کمیسیون های مرتبط با موضوع و نه تنها یک کمیسیون بررسی و در صورت نیاز اصلاحاتی روی آن انجام شود.
برای تصویب نهایی جزئیات طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی نیاز به بیش از دو سوم آرای اعضای کمیسیون مشترک است و براساس قانون، طرح صیانت طبق اصل ۸۵ در کمیسیون مشترک بررسی می شود به صورت آزمایشی قابلیت اجرایی دارد و مهلت آزمایشی آن نیز در صحن مجلس مشخص می شود و بازه زمانی آن توسط نمایندگان و با رأی آن ها معین خواهد شد و پس از سیر این مراحل شورای نگهبان آن را مورد بررسی قرار خواهد داد و در نهایت شکل اجرایی و قانونی به خود خواهد گرفت.
موسوی در ادامه صحبت‌های خود به این نکته نیز اشاره کرد که قرار نیست یک کمیسیون خاص در مورد فضای مجازی تصمیم‌گیری کند، بلکه می‌توان برای بررسی طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی، از نخبگان و منتخبان از همه کمیسیون‌ها نیز دعوت به عمل آورد.
آیا طرح صیانت به صورت آزمایشی در حال اجراست؟
پس از محدود شدن اینترنت در روزهای اخیر و فیلترینگ دو شبکه اجتماعی پرطرفدار اینستاگرام و واتساپ زمزمه‌هایی مبنی بر اجرای طرح صیانت مطرح شد. از لابلای صحبت‌های مسئولین می‌توان دریافت که رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی منوط به رعایت مفاد طرح صیانت است.
وزیر ارتباطات در روزهای اول اعمال محدودیت‌های جدید بر روی برخی پلتفرم‌ها اعلام کرد که این محدودیت‌ها بر اساس درخواست مراجع امنیتی بوده و با تشخیص آنها قابل رفع است. وزیر ارتباطات همچنین توصیه کرد که «مردم کسب و کار خودشان را بر محیطی که پایبند قانون جمهوری اسلامی ایران نیست، برنامه‌ریزی نکنند.»
همچنین شورای عالی فضای مجازی نیز طی این مدت تشکیل جلسه داده اما به موضوع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی نپرداخته است و همین امر اجرای چراغ خاموش طرح صیانت را بیش از پیش قوت بخشیده است.
مهدی باقری، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای هم با تاکید بر اینکه درباره استمرار محدودیت‌های اعمالی در دسترسی به اینستاگرام و واتساپ فعلاً تصمیم‌گیری نشده است، گفت: «از نظر من چنانچه اینستاگرام و واتساپ قرارداد و تفاهم نامه‌ای امضا کنند و شروط جمهوری اسلامی ایران را بپذیرند و متعهد به پذیرش مسئولیت شوند، منعی برای فعالیت آنها وجود نخواهد داشت.»
اما سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیر عامل در جدیدترین اظهار نظر خود در خصوص محدودیت‌های اینترنتی اعلام کرده که فیلتر اینستاگرام و واتساپ با مصوبه شورای امنیت کشور انجام شده و تا این شرکت‌ها تعهد ندهند که قوانین داخلی کشور ما را رعایت میکنند این مصوبه قابل تداوم است. شرط رئیس سازمان پدافند غیر عامل را می‌توان در قالب یکی از مفاد طرح صیانت ارزیابی کرد.
در همین رابطه بخوانید:
- بررسی تاثیر قطعی اینترنت بر کسب و کارها و زندگی روزمره کاربران
پس از آن هم رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس اظهار داشته که اگر در حوزه فضای مجازی سفت بگیریم خارجی‌ها با ما همکاری خواهند کرد. مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در خصوص ورود کاربران خارجی به پیام‌رسان‌های داخلی گفت که «آنها فوق‌العاده به شما محتاج هستند یا نه؟ محتاج هستند. پس آنها هم می‌آیند سراغ شما، اگر سفت گرفتید آنها هم می‌آیند اما اگر شما از اول ترسیدید شما می‌روید در زمین آنها».
حسین نوش آبادی نماینده ورامین در مجلس هم گفته «بنده عضو کمیسیون مشترک صیانت از فضای مجازی هستم و هدف این کمیسیون رشد و ارتقای پیام رسان‌های داخلی است که هم اکنون بعضی از نشانه‌های پیشرفت آن مشاهده می‌شود و جلسات تکمیلی آن ادامه پیدا خواهد کرد.»
آنطور که پیداست شرط ادامه فعالیت‌های پلتفرم‌های فیلتر شده در کشور رعایت مفاد طرح صیانت است. با این حال اجرای طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی چه تاثیراتی را خواهد داشت.
چالش‌های پیش روی اجرای طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی
اما اجرای چراغ خاموش طرح صیانت در روزهای اخیر مشکلات فراوانی را در پی داشته است. خسارت‌ها اقتصادی و تعطیلی کسب و کارها یکی از مهم‌ترین ابعاد فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی است.
بر اساس اعلام وبسایت NetBlocks تنها یک ساعت قطعی اینترنت در ایران (اینترنت ثابت، همراه و ...) خسارتی بیش از 1.5 میلیون دلار به اقتصاد و مردم وارد میکند.
در همین رابطه انجمن تجارت الکترونیک تهران با انتشار بیانیه‌ای در پی محدودیت‌های اینترنتی اخیر، ضمن ابراز نگرانی از بابت آینده صنعت تجارت الکترونیک کشور اعلام کرد: قطع دسترسی به اینستاگرام بیشتر از 400 هزار کسب و کار را با خطر نابودی مواجه ساخته و امرار معاش بیشتر از 1 میلیون نفر را با مشکلاتی جدی همراه کرده است.
همچنین اجرای طرح صیانت می‌تواند بسیاری از کسب و کارها را ورشکسته کند. بر اساس اعلام سازمان نصر تهران، حدود ۴۷ درصد این شرکت‌ها در هفته‌های گذشته بیشتر از ۵۰ درصد کاهش فروش داشته‌اند. همچنین بیش از ۴۱ درصد شرکت‌ها بین ۲۵ تا ۵۰ درصد کاهش درآمد داشته‌اند.
علاوه بر این قطع سرویس گوگل باعث ایجاد اختلال در کانال‌های فروش به میزان حدود ۷۷ درصد شرکت‌ها شده است. تقریبا ۷۰ درصد عملیات جاری شرکت‌ها به دلیل اختلال در دورکاری کارکنان صدمه دیده است.
گزارش تپسل هم موید کاهش فروش شرکتهای تبلیغاتی است. بنابر گزارش تپسل، در دو دوران قطعی اینترنت کمپین‌های تبلیغاتی تا 53 درصد و تبلیغ دهندگان تا 31 درصد کاهش پیدا کرده‌اند.
تپسل همچنین با اشاره به کاهش 95 درصدی هزینه کرد تبلیغ‌دهندگان گوگل ادز اعلام میکند فیلترینگ گوگل و گوگل ادز منجر به کاهش 65 درصدی هزینه کرد در کمپین‌های گوگل ادز تا پیش از فیلترینگ کامل شده است که این میزان با فیلترینگ کامل، به کاهش 95 درصدی هزینه کرد تبلیغ دهندگان گوگل ادز منجر شد.
موج تعطیلی‌ها و تعدیل‌ها به کسب و کارهای دیجیتال مارکتینگ و محتوا هم رسیده است. حمیدرضا امیری وحید، بنیانگذار ترندشو اعلام کرده که در مهرماه رقمی نزدیک به 10 میلیارد تومان برای قراردادهای جام جهانی لغو شد و بین 500 تا یک میلیارد تومان به حساب شرکت‌هایی که قرار بود برای آنها کار کنیم، برگرداندیم.
مهدی ظهیری بنیانگذار لندین: لندین در یک ماه اخیر بین 300 تا 400 میلیون تومان ضرر کرده است و براساس پیش‌بینی‌های ما کسب‌وکارهایی که براساس سرویس‌های ما تبلیغات می‌کردند و روی لندینگ پیج خود ترافیک می‌بردند بین 600 تا یک میلیارد و 200 میلیون تومان ضرر کرده‌اند.
ظاهراً فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی بر روی درآمد اپراتورهای اینترنتی هم تاثیر گذاشته است. گزارش فعالیت ماهانه همراه اول نشان می‌دهد درآمد (مهر ماه) این شرکت از سرویس‌های مختلف مانند مکالمه و اینترنت مشترکین خطوط دائمی و اعتباری نسبت به شهریورماه حدود 743 میلیارد تومان کاهش داشته است.
اجرای طرح صیانت بر در آمد شرکت پست هم تاثیر گذاشته است. محمود لیائی مدیرعامل شرکت ملی پست و معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد: پس از اختلال‌های اخیر در پلتفرم‌های اینستاگرام و واتساپ، در آمد شرکت پست یک سوم کاهش یافته است.
در همین رابطه بخوانید:
- اینترنت چیست؟ حقایق ترسناک و مخفی اینترنت را بدانید!
گیمرها هم از اجرای چراغ خاموش طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی بی نصیب نمانده‌اند. در همین رابطه ابوالفضل صادق، رئیس کمیسیون نرم افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای ضمن اشاره به محروم شدن گیمرهای ایرانی از تنها سرگرمی‌شان و ایجاد اختلال در سرور‌های داخلی بازی‌ها گفت که تصمیمات دستوری و هیجانی راه به جایی نخواهد برد. برای توسعه یک بازی چند سال زمان صرف می‌شود و همین بازی اگر بیشتر از یک روز سرورش قطع باشد نابود می‌شود، چون اعتماد کاربران به بازی از دست می‌رود و خیلی ساده آن را پاک میکند.
طرح صیانت بر روابط تجاری با کشورهای دیگر هم تاثیر گذاشته است. علی شریعتی عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق می‌گوید ما که کارمان تجارت است و می‌خواهیم با مشتریان خارجی‌مان در ارتباط باشیم، با مشکل مواجه شده‌ایم چراکه به هر حال نمی‌توانیم به مشتریان‌مان بگوییم سروش و بله نصب کنند.
همچنین صنعت گردشگری هم اجرای طرح صیانت آسیب می‌بیند. بیش از 80 درصد مردم پیش از سفر به جستجوی اطلاعات مقصد سفر خود و بررسی قیمت‌های مختلف تور، بلیت و هتل در فضای اینترنت می‌پردازند، این ظرفیت مورد توجه بسیاری از فعالان حوزه گردشگری است و هزینه‌های زیادی را برای جستجوهای اینترنتی انجام می‌دهند که با مسدود شدن جستجوگر گوگل بسیاری از جستجوها از بین رفت و تقاضای سفر نیز کاهش پیدا کرد.
آیا اجرای آزمایشی طرحی با این حجم از تغییرات و ایرادات به صلاح است؟
به هر حال و همانطور که از اوضاع طرح مذکور مشخص است، طرح ارائه شده به مجلس شورای اسلامی که بنابر نظر حسن محمدیاری، نماینده مردم طوالش در مجلس تا به امروز بیش از 70 درصد دچار تغییر شده، نمی‌تواند طرح جالبی باشد و این ایرادات به آن وارد است. از طرفی اخذ تصمیمات چنین کلان نیازمند نظرات کارشناسی بسیار گسترده و واقعی است تا بتوان نتیجه مطلوب را گرفت.
در انتها باید به این موضوع اشاره کنیم که تا به امروز دولت فعلی مخالفت خود با طرح صیانت را اعلام کرده است. همچنین کارزاری که تا روز گذشته تعداد امضا کنندگان آن نزدیک به نیم میلیون نفر می‌شود نیز مخالفت خود با اجرای طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی (هر چند به صورت آزمایشی) را نشان داده است. ضمناً 48 کسب و کار پرطرفدار ایرانی که ظاهراً تصور می‌شود با بسته شدن فضای تبادل اطلاعات معمول با دنیای خارج میتوانند منفعت بیشتری کسب کنند نیز مخالفتشان را طی بیانیه‌ای اعلام کرده‌اند.
می‌توانید متن منتشر شده از سوی خبرگزاری فارس منتسب به متن اصلی طرح صیانت را در این لینک دریافت و مطالعه کنید.
نظر شما دوستان در مورد ابعاد طرح صیانت به زبان ساده چیست؟
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت