انحصار گرایی کالا، خدمات، محصولات و به صورت کلی هر وجه زندگی بشر و نیازهای جامعه در هر سطحی مانع پیشرفت همه جانبه شده و در نهایت برای عمومیت جامعه منجر به اتفاقات مثبت نخواهد شد. یکی از موارد بارز و مشهود چنین اتفاقی در حوزه سفارش آنلاین غذا اتفاق افتاده که قصد داریم در ادامه به بررسی این موضوع بپردازیم.
شاید نمونه این واقعه را در صنعت خودروی کشور دیده باشیم که انحصار گرایی این صنعت پیشرفته را در کشور ما به مصرف‌کننده‌ای محض تبدیل کرده که حتی پس از 50 سال از تولید اولین خودرو در کشور هنوز توان تولید 100 درصدی یک محصول کاملاً ایرانی را ندارد.
در این حالت در حوزه استارت‌آپ‌های IT و کسب و کار نیز طی چند سال گذشته بحث انحصار پیش آمده و برخی شرکت‌ها تلاش دارند تا با روش‌هایی که ناقض رقابت سالم است، مانع از پیشرفت دیگر شرکت‌های همکار و هم رده شوند.
نمونه این اتفاق در حوزه سفارش آنلاین غذا بحث روز است که قصد داریم در این مطلب به آن بپردازیم. نسیم آنلاین در مقاله‌ای جالب به بحث انحصارگری توسط انسپ‌فود پرداخته است. در این مقاله تلاش شده تا جوانب قراردادهای اسنپ‌فود با رستوران‌ها مورد بررسی قرار گرفته و بررسی شود که این شرکت چطور با انحصار همه جانبه خود قصد بلعیدن کلیه بازار سفارش آنلاین غذای کشور را دارد.
داوود حشمتی روزنامه‌نگار در صفحه شخصی خود در توئیتر در یک رشته توییت به بررسی انحصارگرایی در میان استارتاپ‌ها پرداخته و می‌نویسد:
دیدم که استارتاپ چیلیوری تصمیم به شکایت از اسنپ فود به صورت قانونی گرفته و این راه را برای شکست انحصار اسنپ در پیش گرفته است. راهی که پیشتر هم الوپیک و تپسی با اسنپ طی کردند و همان زمان هم راجع به آن نوشتم.
نگرانی من از این است که انحصاری که اسنپ دنبال می‌کند، سرانجام همه کسب و کارهای اینترنتی را می‌بلعد و آنکه بیش از همه ضرر خواهد کرد ما و شما هستیم که مصرف‌کنندگان این محصولاتیم. چرا‌که تنها یک گزینه برای انتخاب داریم و آن گزینه هم در «انحصار» اسنپ است.
اما شاید از خودتان بپرسید که این انحصار چطور اتفاق می‌افتد و مردمی که آزادند غذای مورد نیاز خود را از هر فروشگاهی سفارش دهند چطور با انحصار در این حوزه روبرو می‌شوند.
علت این انحصار و شرایط آن را باید در قراردادهای اسنپ جستجو کرد. اسنپ در قراردادهایی که با رستوران ها می بندد آنها را وادار می کند که تنها از این شرکت استفاده کنند. در صورت عدم تبعیت رستوران‌ها از این توافق آنها یا از این سیستم حذف می‌شوند یا نحوه چینش آنها درصفحه و اپلیکیشن اسنپ عملادسترسی برای آنها بدون کاربرد خواهد بود.
در تمام دنیا قوانین بسیار سختگیرانه‌ای برای جلوگیری از انحصار در حوزه رقابت کسب و کار وجود دارد و نمونه آن اجبار دولت آمریکا به وزارت دفاع این کشور (پنتاگون) به عقد برخی قراردادهای خود با شرکت‌های کوچکتر برای رونق یافتن تجارت آنهاست.
به این معنا آنها حتی از انحصارگرایی در بزرگترین ارتش دنیا و اقتصاد دنیا جلوگیری میکنند. با یک هدف مشخص: نباید سرنوشت همه یکجا در کیسه یک شرکت یا فرد قرار بگیرد. به عکس آنها ما از تلگرام گرفته تا همین اپ‌های موبایلی با وجود داشتن قوانین خوب آن را اجرا نمی کنیم.
بند «الف» ماده 45 قانون تسهیل رقابت و منع انحصار، "وادار کردن اشخاص دیگر به استنکاف از معامله و یا محدود کردن معاملات آنها با رقیب" ممنوع کرده است.
طبق بند «ب» همین ماده " ارائه هدیه، جایزه، تخفیف یا امثال آن که موجب وارد شدن لطمه جدی به دیگران شود" ممنوع است. طبق بند «و» همین ماده تصریح دارد که "معامله با طرف مقابل با این شرط که طرف مذکور از انجام معامله با رقیب امتناع ورزد" غیر قانونی است!
اما در قراردادهای اسنپ‌فود ارائه پیشنهادهای جذاب به رستوران‌های برتر و با کیفیت‌تر و حتی بعضاً تضمین فروش و کاهش کمیسیون دریافتی تنها با شرط قطع همکاری با دیگر شرکت‌های فعال در حوزه سفارش آنلاین غذا انجام می‌شود. در این حالت رستوران‌ها نیز برای اینکه چند روز در فهرست برترین‌های سانپ‌فود قرار گیرند مجبور می‌شوند دست از هر همکاری دیگری با شرکت‌های ثالث کشیده و طبیعی است که پس از مدتی نیز این حالت به انتهای خود رسیده و تعداد مشتریان افولی واضح پیدا می‌کند.
در این حالت شاید این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که مشکل این موضوع غیر انحصار چیست؟ در واقع وابسته کردن رستوران‌ها به اسنپ و یا هر پلتفرم دیگری باید نقطه شروع اتفاقات بد بعدی باشد. در حالت عادی شما به عنوان مصرف کننده و رستوران به عنوان تولید کننده به هیچ عنوان نباید به هیچ پلتفرم تعلق 100 درصدی داشته باشد و همین مورد در میان مدت موجبات بروز مشکلات بسیار زیادی خواهد شد که کوچکتر شدن و از دست دادن رقبا و تن دادن به همه خواسته‌های شرکت واسط مانند اسنپ‌فود تنها وجه آشکار آن است و وجوه پنهان دیگری نیز در پس آن وجود دارد که به مرور اثرات خود را می‌گذراند.
این انحصار در برخی حوزه‌های دیگر نیز وارد شده که بارزترین آنها حمل و نقل مسافر درون شهری به صورت آنلاین است. در حالتی که در بسیاری از شهرها به دلیل انحصار گسترده، کاربران تنها یک گزینه برای انتخاب دارند.
از اینجا به بعد مالک همه کاربران انحصارگر بزرگ است. پس از آن قیمت‌گذار اصلی و کنترل کننده بازار آنها خواهند بود، نه تولید کنندگان کالا. اساساً برای همین هم قوانین تجارت را طوری می نویسند که مانع از «انحصار» در بازار شود.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت