حجم تجارت کسب و کارهای اینستاگرامی در ایران چقدر است؟

در هفته‌های اخیر صحبت‌های بسیاری در مورد آسیب‌ها و ضررهای جبران‌ناپذیر قطعی اینترنت به کسب و کارهای اینترنتی عنوان شده است. اخیراً خبرگزاری پیوست، گزارشی در مورد حجم تجارت اینستاگرامی ایران منتشر کرده است که در آن با رقم‌های گردش مالی سرسام‌آوری مانند 60 تا 65 میلیارد تومان در روز مواجه هستیم. در ادامه خلاصه‌ای از این گزارش را به همراه اظهارات رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در این مورد بررسی می‌کنیم.

همانطور که می‌دانید در چند سال اخیر کسب و کارهای اینترنتی و به خصوص تجارت در اینستاگرام با سرعت شدیدی افزایش یافته است و بسیاری از هموطنانمان بیشتر درآمد خود را از راه تبلیغات یا تجارت‌های اینستاگرامی کسب می‌کنند.

با توجه به اینکه هم‌اکنون حدود یک ماه از فیلترینگ اینستاگرام می‌گذرد، به راحتی می‌توان گفت این امر آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این‌گونه کسب و کارها وارد کرده است.

اما هرچند منابع مختلف سعی کرده‌اند میزانی کمی برای ضرر کسب و کارهای اینترنتی ارائه کنند، تاکنون اعداد و ارقام دقیقی از میزان این خسارات وارد شده به تجارت‌های اینستاگرامی منتشر نشده بود. با این وجود اخیراً آقای امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه‌ی تجارت الکترونیکی، اعلام کرد گردش مالی روزانه‌ی اینستاگرام به صورت میانگین بین 60 تا 65 میلیارد تومان برآورد شده است که این رقم معادل چیزی در حدود 25 تا 30 هزار میلیارد تومان در سال است.

در همین رابطه بخوانید:

- فوری: اینستاگرام در ایران فیلتر شد
- آیا اینستاگرام و واتساپ به صورت دائمی فیلتر می شوند؟ فیلترینگ دائمی اینستاگرام و واتساپ چه پیامدها و خساراتی دارد؟
- شرط رفع فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ چیست؟

به گزارش خبرگزاری پیوست، تاکنون رقم‌های مختلفی از میزان خسارت وارد شده به کسب و کارهای اینستاگرام پس از فیلترینگ این شبکه‌ی اجتماعی اعلام شده و این امر موجب اختلاف نظر میان بخش خصوصی و دولتی شده است.  

نت بلاکس چندی پیش مدعی شد آسیب اقتصادی ناشی از قطعی و اختلال اینترنت ایران در هر ساعت بالغ بر 1.5 میلیون دلار است. البته این آمار مربوط به خسارات وارده به کل فضای اقتصادی کشورمان است. از این رو علیرضا شاه‌میرزایی، معاون تجارت و خدمات وزارت صمت عنوان کرد:

آمارهای ارائه شده درباره تعداد آنهایی که زندگی‌شان به اینستاگرام گره خورده دروغ است و سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط ۳ درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران است.

بر اساس گزارش سال گذشته‌ی مرکز آمار ایران، حدود 11 میلیون نفر از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کسب درآمد می‌کنند و حدود 83 درصد از این افراد (9 میلیون نفر) درآمد خود را از اینستاگرام بدست می‌آورند.

گزارش سال پیش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی هم کل حجم تجارت الکترونیکی ایران را 1300 میلیارد تومان اعلام کرده بود و عنوان شده بود که از 400 هزار کسب و کار اینترنتی حدود 80 درصد آن‌ها مربوط به Instagram و Whatsapp است. البته در این گزارش هم به صورت دقیق به گردش مالی و حجم تجارت اینستاگرامی در ایران پرداخته نشده بود.

در همین رابطه بخوانید:

- سخنگوی دولت: اینستاگرام و واتساپ به دلیل رویکرد دوگانه فیلتر شدند
- جلسه شورای عالی فضای مجازی بدون واکنش به فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ!
- هزینه ۵ هزار میلیارد تومانی جایگزینی اینستاگرام با اپلیکیشن روبیکا

اخیراً امین کلاهدوزان در مورد خسارات ناشی از فیلتر شدن اینستاگرام بر کسب و کارهای اینترنتی بیان داشت:

در این بازه زمانی نقل قول‌ها و اعداد و ارقام متفاوتی از میزان خسارت ناشی از فیلترینگ اینستاگرام شنیده‌ایم. نظر کارشناسی مرکز این است که این اعداد صحیح و کارشناسی نیست. آمار رسمی کشور و گزارش مرکز تتا نشان می‌دهد کل حجم گردش مالی در تجارت الکترونیکی عددی معادل هزار و ۲۳۰ همت (هزار میلیارد تومان) است که بخشی از این گردش در شبکه‌های اجتماعی و عمدتا هم اینستاگرام است.

هرچند به علت عدم ثبت کسب‌وکارهای بستر اینستاگرام، عدد کاملاً دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد، اما با روش‌های داده‌کاوی و نیز تحلیل داده‌های بانک مرکزی می‌توان تخمینی از گردش گردش مالی کسب‌وکارهای اینترنتی به دست آورد که در سال عددی بین ۲۵ تا ۳۰ همت است؛ این عدد یعنی حدود دو و نیم درصد از کل حجم کل تجارت الکترونیکی کشور. البته این موضوع به معنی نادیده گرفتن کسب‌وکارهای خرد و متوسطی که در آن بستر فعالیت می‌کنند نیست. چون هم تعداد قابل توجهی از هموطنان ما از این طریق امرار معاش می‌کنند و هم هر یک از این کسب‌وکارها ظرفیت رشد و توسعه را در خود دارند.

وی در ادامه صبحت‌های خود از گردش مالی روزانه بین 60 تا 65 میلیارد تومان در اینستاگرام صحبت کرد و اظهار داشت:

رویکرد مرکز در این موضوع ترسیم تصویر واقعی و درست‌ بر اساس آمار رسمی و قابل بررسی است. اعداد و ارقام در حال حاضر مبین گردش مالی میانگین روزانه ۶۰ تا ۶۵ میلیارد تومانی در فضای اینستاگرامی است. با حرکت از سمت داده‌های اقتصاد کلان و تولید ناخالص ملی هم به همین ابعاد گردش اقتصادی می‌رسیم.

هرچند ممکن است این اعداد تفاوت‌هایی با هم داشته باشند که به واسطه تفاوت روش بررسی است ولی عنوان کردن اعدادی مانند روزانه هزار میلیارد تومان خسارت حتی نزدیک به واقعیت هم نیست؛ اما همین‌جا همان‌طور که قبلاً نیز از تشکل‌ها درخواست کردیم و تعامل داشتیم، از کارشناسانی که مدعی اعداد بالاتری هستند می‌خواهیم که مستندات خود و روش محاسبات‌شان را با ما اشتراک بگذرانند تا با کمک هم بررسی کنیم و به راهکار درستی برسیم.

در همین رابطه بخوانید:

- وزیر ارتباطات: برداشتن محدودیت‌ اینستاگرام با این وزارتخانه نیست
- بررسی تاثیر قطعی اینترنت بر کسب‌ و کارها و زندگی روزمره کاربران
- وزیر کشور: قطعی اینترنت تا زمان پایان ناآرامی‌ها ادامه دارد

رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در پاسخ به سوالی در مورد راهکار رفع مشکل کسب و کارهای اینستاگرامی در شرایط فعلی پاسخ داد:

اول تشویق و نه الزام کسب‌وکارها به استفاده از بسترهای مطمئن و پایدار؛ که البته شامل تشویق کسب‌وکارها به استفاده از پلتفرم‌های داخلی هم می‌شود. تجربه‌های قبلی هم به ما نشان داده است برخی از پلتفرم‌های خارجی نه تنها در چارچوب‌های قانونی کشور ما فعالیت نمی‌کنند حتی به چارچوب‌های اعلامی خودشان نیز در قبال ایران عمل نکرده‌اند.

وی در این مورد تشریح کرد:

فارغ از اتفاقات اخیر، این بسترها شاید برای مراحل اولیه و تست و راه‌اندازی یک کسب‌وکار مناسب باشند، اما نه امکانات کامل برای تجارت الکترونیکی را دارند و نه می‌توانند زیربنای طولانی‌مدت فعالیت کسب‌وکارها باشند.

در سال‌های قبل بسیاری از کسب‌وکارهای موجود و بالغ از فضای شبکه‌های اجتماعی به عنوان فضای مکمل و فضای برندینگ و تبلیغات استفاده کرده و زیرساخت اصلی تجاری خود را روی فروشگاه‌های حرفه‌ای بنا کرده‌اند. بر اساس این تجربه است که از کسب‌وکارها دعوت می‌کنیم یا روی پلتفرم‌های داخلی بیایند یا برای خودشان درگاه و وب‌سایت مستقل فروش راه‌اندازی کنند. ما در حال حاضر چند مارکت‌پلیس خوب در کشور داریم که البته ظرفیت بخش خصوصی می‌تواند به سرعت این ظرفیت را افزایش کمّی و کیفی بدهد.

در نهایت نیز باید در نظر داشت همانطور که گفته شده ارقام بسیاری در رابطه با میزان خسارت وارده به کسب و کارهای اینستاگرامی وارد فضاهای مجازی شده است و برخی منابع رقم‌های خسارتی بالغ بر 80 هزار میلیارد تومان را هم برآورد کرده‌اند. برای مطالعه‌ی گزارش کامل خبرگزاری پیوست می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.

نظر شما در مورد اعداد و ارقام بیان شده مربوط به خسارت‌های اختلال و قطعی اینترنت به کسب و کارهای اینترنتی و به خصوص تجارت اینستاگرامی چیست؟