معرفی موتور جستجوی ایرانی اسناد علمی با نام «علم نت»؛ دسترسی به بیش از ۴ میلیون متادیتا

اگر بخواهید مقاله‌ای را در اینترنت جستجو کرده، مشابه آن را یافته و یا بررسی کنید که پیش از شما فردی یا گروهی روی آن کار کرده‌اند یا خیر بهترین راه این است که از موتورهای جستجو استفاده کنید.

در این راه برای جستجو در بین مقالات خارجی ابزارهای بسیار کاربردی و قدرتمندی مانند گوگل اسکولار وجود دارد که شما را در تحقق هدف یافتن نمونه مشابه یاری می‌کنند؛ اما برای مقالات داخلی چطور؟

استفاده از پایگاه داده‌های مقالات علمی مانند Civilica و ... یکی از راه‌هایی است که در این مورد پیشنهاد می‌شود ولی باید در نظر داشت که این سایت‌ها موتور جستجوی مقالات و رساله‌های فارسی نیستند و نمی‌توان به صورت بسیار گسترده و با نمایه نویسنده و رویکرد تکیه بر کلیدواژه‌ها از آنها استفاده کرد.

در همین زمینه گروهی از محققان موتور جستجویی ایرانی برای جستجوی مقالات، رسالات و پژوهش‌های منتشر شده داخل کشور را طراحی کرده‌اند که می‌تواند خلاء بزرگی که در این زمینه وجود دارد را مرتفع کند.

در همین زمینه ایسنا مصاحبه‌ای را با مهدی نیکنام،بنیانگذار «علم‌نت» ترتیب داده تا بتوانیم بیش از پیش با یکی از قدرتمندترین ابزارهای داخلی در این رابطه که شاید بتوان آن را برای اولین بار یک موتور جستجوی علمی واقعی ایرانی نامید آشنا شویم.

نیکنام برای معرفی سرویس تیم تحت رهبری خود می‌گوید:

محصولی که ما طراحی کردیم، یک موتور جستجو با کاربرد برای جستجوی اسناد علمی فارسی است. در خارج از کشور سامانه‌هایی مانند «Google Scholar» و «Microsoft Academic» برای دسترسی به اسناد لاتین ایجاد شده است، ولی در داخل کشور هیچ سامانه‌ای برای جستجوی اسناد علمی فارسی نداریم.

بنیانگذار علم نت در مورد میزان اطلاعات موجود و ایندکس شده در این پایگاه جستجو اعلام کرد:

در حال حاضر چهار میلیون و ۵۰۰ هزار متادیتا از طریق این موتور جستجو قابل جستجو است که و این اطلاعات شامل کتاب، مقاله کنفرانس، مقاله نشریات و پایان‌نامه است.

نکته جالبی که در گفتگو با نیکنام وجود دارد این است که او به صراحت در مورد ایده‌گیری از طرح گوگل برای جستجو در مقالات می‌گوید و معتقد است هدف آنها بومی‌سازی این طرح و افزودن قابلیت‌هایی جدیدی است که گوگل در حال حاضر آنها را ارائه نمی‌کند:

وقتی کاربری اقدام به جستجو می‌کند، به کاربر اعلام می‌شود که با این کلیدواژه واردشده در سال‌های گذشته چه میزان تحقیق انجام شده است. این داده برای پژوهشگران بسیار مهم است. علاوه بر آن، این موتور امکان معرفی محققان حوزه‌های تحقیقاتی به سایر پژوهشگران را فراهم می‌کند تا از این طریق دانشجویان و پژوهشگران با محققان حوزه‌های مورد نظر خود آشنا شوند.

یکی از مهمترین چالش‌ها برای محققین و به خصوص دانشگاهیان این است که روی زمانی محدودی که دارند مدیریت خوبی را پیاده‌سازی کنند؛ علم‌نت توانایی این را دارد که حتی «رزومه علمی و پژوهشی اختصاصی» را در اختیار این محققان قرار داده که بر اساس اطلاعات پژوهش‌های خود آنها تنظیم و طراحی شده است.

با عضویت رایگان پژوهشگران در سامانه این موتور و ارائه اطلاعات تماس آن‌ها، امکان ایجاد ارتباط میان محققان فراهم خواهد شد. در حال حاضر رزومه ۵ هزار پژوهشگر در این موتور ثبت شده است و امیدواریم با پیشرفت و توسعه این موتور و تکمیل شدن رزومه‌ها، بتوانیم راهی برای برقراری ارتباط بیشتر میان محققان و پژوهشگران با یکدیگر فراهم کنیم.

وی با تاکید بر اینکه این موتور جستجو در همه حوزه‌های اسناد علمی فارسی قابل دسترس است، اظهار کرد:

ما فرآیند ورود اطلاعات را نداریم، بلکه از اطلاعات سایت‌هایی که اقدام به بارگذاری اسناد علمی مانند پایان‌نامه‌ها و مقالات پژوهشی می‌کنند، استفاده شده است. از آنجایی که بر اساس قانون هر نشریه پژوهشی باید یک سایت رسمی داشته باشند، ما تاکنون حدود ۳ هزار سایت مستقل نشریات را شناسایی کردیم و از طریق این موتور امکان دسترسی به محتوای این سایت‌ها فراهم شده است.

این طرح را باید در زمره پروژه‌های جویشگر ملی دانست ولی نیکنام معتقد است که با تغییرات ایجاد شده در دولت، زمینه‌های اجرای فاز دوم آن فراهم نشده و به نوعی روندی ایستا در پیشرفت آن رسیده‌ایم.

نکته مهمی که نیکنام به آن اشاره کرده این است که این جویشگر تنها سرویس معتمد ایرانی بوده که در زمان قطعی اینترنت به محققان ایران سرویس‌های پایدار ارائه نموده است:

در برهه‌ای که اینترنت دچار اختلال و قطع شد، یکی از نیازها، جستجوی اسناد علمی از طریق گوگل بود و از آنجایی که دسترسی به گوگل مشکل بود، در آن زمان تعداد کاربران ما به شدت افزایش یافت و نشان داد که این موتور جستجوگر قادر به تامین نیازهای علمی محققان است.

نیکنام در ادامه مدعی شده که با وصل شدن اینترنت بین‌الملل کسب و کار و میزان مراجعات به این سرویس کاهش نیافته است، چرا که این سامانه محققان مورد نیاز خود را شناسایی کرده و با ارتباطی که هر دو به آن نیاز دارند، میزان مراجعات روز به روز بیشتر خواهد شد و در حال حاضر روزانه بیش از 15 هزار بازدید از سوی محققان در این سامانه به ثبت می‌رسد.