خبر بد دانشمندان درباره واکسن کرونا چینی و روسیه‌ای؛ برای همه کار نمی‌کند

احتمالاً می دانید هر دو روسیه و چین رویکرد به شدت شتاب زده‌ای را درباره به‌کارگیری همگانی واکسن‌های احتمالی برای ویروس کرونا در پیش گرفته‌اند که نگرانی‌هایی را درباره کارآمدی و ایمنی آنها به وجود آورده است. حالا دانشمندان نسبت به وجود یک نقص بزرگ در واکسن‌های کرونا ساخت چین و روسیه ابراز نگرانی کرده‌اند که باعث می شود برای همه کار نکند.

هر دو واکسن‌های ساخت روسیه و چین از یک ویروس سرماخوردگی بی خطر برای ایمن کردن بدن انسان در برابر ویروس کشنده کوید 19 استفاده می‌کنند. این ویروس ها به گونه‌ای مهندسی شده اند تا ژن بیان کننده یکی از پروتئین‌های حیاتی ویروس کرونا را به بدن انسان معرفی کنند تا آنتی بادی لازم علیه ویروس کرونا تولید شود و در برابر آن مصون شویم. مشکل آنجاست بخش بزرگی از مردم دنیا قبلاً به این ویروس مبتلا شده‌اند.

واکسن‌های کرونا روسیه و چین روسیه‌ای دو آدنوویروس نوع 5 (Ad5) بی خطر را وارد بدن انسان می‌کنند که در حالت معمول موجب بروز بیمارهای بی خطر چون سرماخوردگی بزرگ‌سالان می‌شوند. این ویروس‌ها به گونه‌ای مهندسی شده‌اند که ژن بیان کننده پروتئین اسپایک (Spike) ویروس کرونا را با خود به داخل سلول‌های بدن انسان می‌برند تا بدون ایجاد بیماری کرونا، پاسخ ایمنی لازم علیه اسپایک پروتئین ویروس کرونا را به وجود بیاورد.

اما پروفسور آنا دوربین از دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید بخش قابل توجه ای از مردم در گذشته در معرض ویروس Ad5 قرار گرفته‌اند و در برابر آن ایمن هستند، بنابراین واکسن‌های بر پایه Ad5 در همان ابتدای ورود به بدن نابود می‌شوند و دیگر قادر به ایجاد پاسخ ایمنی علیه ویروس کرونا نخواهند بود.

این دانشمند می‌گوید فکر نمی‌کند اثربخشی واکسن کرونا روسیه و چین 70 درصد باشد که برای ایجاد ایمنی گسترده ضروری است. با این حال این پژوهشگر دانشگاه هاپکینز می‌گوید حتی اگر اثر بخشی واکسن کرونا چین و روسیه 40 درصد باشد، بازهم بهتر از هیچ است.

در گذشته نیز از ویروس بی خطر Ad5 برای ساخت واکسن استفاده شده است، با این حال هیچ گاه این واکسن‌ها به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. در صورتی که این ویروس نتواند به طور گسترده وارد سلول‌های بدن انسان شود و آنها را آلوده کند، پاسخ ایمنی کافی علیه ویروس کرونا هم به وجود نخواهد آمد.

با در نظر گرفتن این واقعیت که واکسن‌های بر پایه ویروس Ad5 بر روی بسیاری از مردم جهان بی اثر هستند، دانشمندان به دنبال یافتن جایگزین برای آدنوویروس هستند. برای نمونه دانشمندان دانشگاه آکسفورد و شرکت داروسازی AstraZeneca واکسن کرونا ویروس خود را بر پایه یک آدنوویروس مختص به شامپانزه‌ها توسعه داده‌اند تا بر مشکل ایمنی قبلی فائق آیند. پژوهشگران شرکت داروسازی Johnson & Johnson هم از ویروس Ad26 برای توسعه واکسن استفاده می‌کنند که یک سویه نادر است و شانس مواجه قبلی دریافت کنندگان واکسن با آن پایین ارزیابی می‌شود.

هم زمان دانشمندان ایده دیگری درباره فائق آمدن بر مشکل واکسن‌های کرونا بر پایه Ad5 دارند. به گفته یک تیم از دانشگاه مک مستر کانادا، واکسن‌های استنشاقی ممکن است بتوانند ایمنی قبلی علیه ویروس Ad5 را دور بزنند. آنها بر روی توسعه یک واکسن استنشاقی بر پایه ویروس Ad5 کار می‌کنند.

در طرف دیگر دکتر Hildegund Ertl از انستیتو واکسن سازی وای استار فیلادلفیا می‌گوید احتمالاً این واکسن‌ها در افرادی که قبلاً به ویروس Ad5 مبتلا نشده‌اند پاسخ ایمنی خوبی ایجاد خواهد کرد. مشکل آنجاست که  در چین و آمریکا حدود 40 درصد از مردم علیه واکسن‌های بر پایه ویروس Ad5 ایمن هستند. این میزان در مردم آفریقا تا 80 درصد برآورد می‌شود.

تا امروز واکسن دانشگاه آکسفورد از بالاترین شانس برای موفقیت برخوردار است.