حقایقی درباره SSD که هیچ کس به شما نمی‌گوید

درایوهای SSD به وفور در دسترس هستند اما در انتخاب یک SSD خوب نکاتی را باید رعایت کرد که غالباً خود سازندگان تمایلی به ذکر آنها ندارند. انتخاب یک SSD مناسب نیازمند توجه به نکات فنی و نوع حافظه و رابط ارتباطی و برند است. در نوشتار پیش رو به چند نکته و توصیه مهم در خرید یک SSD پرسرعت و بادوام می پردازیم.

فهرست مطالب این مقاله:

- بنچمارک ها قابل اعتماد نیستند
- بزرگ نمایی درباره عملکرد خواندن و نوشتن تصادفی
- SSDهای نوع TLC NAND ترسناک نیستند!
- SSDهای زیر 256 گیگابایت بهترین نیستند
- SSDهای DRAM Less گزینه خوبی نیستند
- RAID کردن SSD برای نگهداری اطلاعات حیاتی فکر خوبی نیست!
- اهمیت کنترلر SSD
- پشتیبانی از TRIM و Garbage Collection
- فناوری‌های بهبود دوام و کارایی
- به SSDها اعتمادی نیست!

مقدمه

SSDها در سال‌های اخیر جای هارد دیسک‌های مکانیکی را گرفته‌اند. برخلاف هارد دیسک‌ها که دارای قطعات مکانیکی بوده و حساس به لرزش و ضربه‌اند، SSDها از تراشه‌های حافظه NAND و قطعات غیرمتحرک بهره می‌برند. این طراحی باعث شده سرعت خواندن و نوشتن داده‌ها چندین برابر هارد دیسک‌ها باشد. علاوه بر سرعت، دوام و پایداری نیز از مزایای مهم SSD است.

فناوری‌هایی مانند TRIM و Garbage Collection و Over-Provisioning و کنترلرهای پیشرفته، طول عمر حافظه را افزایش می‌دهند و از کند شدن آنها در طول زمان جلوگیری می‌کنند. در نتیجه انتخاب یک SSD مناسب می‌تواند به معنای افزایش عمر مفید و کارایی سیستم شما باشد. به همین خاطر در ادامه به چند نکته جالب درباره SSDها خواهیم پرداخت که می‌تواند بسیار جالب باشد.

بنچمارک ها قابل اعتماد نیستند

اگر SSDها را بر اساس بنچمارک و سرعت اسمی مقایسه کنید، آنها را بسیار متفاوت خواهید یافت و ممکن است یک درایو چندین برابر دیگری سریعتر به نظر برسد و مجذوب آن شوید. هرچند بنچمارک‌ها بی ارزش نیستند، اما واقعیت این است که قابل اعتماد هم نیستند و اختلاف کارایی در عمل می تواند بسیار کمتر و حتی نامحسوس باشد.

بنچمارک ها معمولاً حداکثر یا میانگین کارایی لحظه ای (Peak) را نمایش می دهند که نمی تواند بازتاب دهنده کارایی واقعی باشد. سازندگان نیز تکنیک هایی را پیاده سازی می کنند که در استفاده کوتاه مدت و موقع نوشتن یا خواندن در حجم پایین، نتایج غیر واقعی ارائه می‌کند.

در بسیاری از SSDها از تکنیک هایی چون SLC Caching استفاده شده است که نوشتن و خواندن در حجم پایین با کارایی بالاتری انجام می شود و همین امر به کسب نتایج غیر واقعی می انجامد.

در همین رابطه بخوانید:

- سریع ترین حافظه های SSD

برای نمونه ممکن است در نوشتن یا خواندن یک فایل 500 مگابایتی، به دلیل استفاده از قسمت SLC عملکرد بسیار خوبی را شاهد باشید اما در نوشتن یک فایل بزرگ تر کارایی بسیار پایین تر باشد.

بنابراین اگر بنچمارک های یک SSD خیره کننده بود اما در عمل ضعیف ظاهر شد، هیچ تعجب نکنید. بهتر است به جای بنچمارک های مصنوعی (شبیه سازی)، به دنبال یافتن بررسی عملکرد در دنیای واقعی باشید.

بزرگ نمایی درباره عملکرد خواندن و نوشتن تصادفی

سازندگان درباره تاثیر ویژگی هایی چون تعداد دستور العمل های خواندن و نوشتن قابل اجرا در هر ثانیه (IOPS) یا همان عملکرد تصادفی، زیاده روی می کنند و تاثیر آن در استفاده واقعی اغلب مواقع نامحسوس است. با اینکه هرچه مقدار IOPS بالاتر باشد بهتر است و منکر این موضوع نیستیم، اما در عمل محسوس نیست، چراکه از یک حد به بعد برای اغلب کاربران بی استفاده است.

در حقیقت تنها زمانی IOPS بالا مفید واقع می شود که از SSD برای کارهای بسیار پیچیده و سنگین نظیر نگه داری دیتابیس (پایگاه داده) یا اجرای برنامه های با حجم نوشتن و خواندن بالا (و نه برنامه های معمولی) متعدد به صورت هم زمان استفاده شود، بنابراین خیلی به عملکرد تصادفی حساسیت نشان ندهید و همان عملکرد ترتیبی اهمیت بیشتری دارد.

SSDهای نوع TLC NAND ترسناک نیستند!

هرچند کارایی و دوام SSDهای نوع MLC NAND بهتر و بیشتر است، اما اس اس دی‌های نوع TLC نیز بد نیستند. مزیت بزرگ نوع TLC قیمت پایین تر است.

به دلیل تبلیغات و فقدان شناخت فنی در مورد SSDهای نوع TLC، نگرانی هایی چون دوام بسیار پایین مطرح می شود اما در حقیقت چنین نیست و آنها نیز به اندازه کافی دوام می آورند. اغلب SSDهای نوع TLC امروزی دوام بسیار بالایی داشته که با در نظر گرفتن قیمت پایین آنها، کاملاً مطلوب است.

با این حال اگر قصد خرید یک SSD نوع TLC را دارید، پیشنهاد می شود به سراغ محصولات جدید و بروز بروید که به کنترلر مخصوص تراشه های حافظه TLC NAND مجهز هستند و سراغ مدل های مربوط به 2 یا 3 سال قبل نروید.

در همین رابطه بخوانید:

- تفاوت SSD ساتا با M2 چیست؟ کدامیک برای خرید باارزش‌تر است؟

SSDهای زیر 256 گیگابایت بهترین نیستند

سازندگان SSD روز به روز تلاش می کنند ظرفیت تراشه های NAND را افزایش دهند تا در نتیجه آن برای ساخت SSDها به تعداد کمتری تراشه حافظه نیاز باشد. استفاده از تعداد کمتری تراشه حافظه به کاهش هزینه تمام شده کمک می کند و به نفع سازنده و مصرف کننده است اما معایب خود را دارد.

کاهش تعداد تراشه های حافظه (استفاده از تراشه های پرظرفیت) به کاهش تعداد کانال های ارتباطی کنترلر با تراشه های حافظه می انجامد و کنترلر از طریق رابط کم عرض تر با تراشه ها در ارتباط است که به کارایی ضعیف تر می انجامد. یکی دیگر از معایب استفاده از تراشه های چگالی تر، طول عمر کمتر است، زیرا از هر تراشه بیشتر استفاده می شود زودتر به مرگ خود نزدیک می شود.

تعداد تراشه های حافظه با عملکرد تصادفی رابطه مستقیم دارد. با توجه به کارایی و دوام بالاتر، بهتر است SSDهایی با ظرفیت بالاتر از 256 گیگابایت به ویژه در خرید نوع TLC تهیه کنید.

SSDهای DRAM Less گزینه خوبی نیستند

یکی از اجزای اصلی درایوهای SSD که در هزینه تمام شده آنها نقش قابل توجه ای دارد، حافظه رم (RAM) است. در بسیاری از محصولات ارزان قیمت خبری از تعبیه حافظه رم مجزا نیست و از تکنیک های جایگزین نظیر SLC Caching استفاده می شود.

عدم تعبیه حافظه رم به تنزل کارایی کلی SSD می انجامد و در مقایسه با SSDهای مجهز به حافظه رم، بسیار ضعیف عمل می کنند. پیشنهاد می‌شود SSDهای فاقد حافظه رم (DRAM Less) تهیه نکنید.

در همین رابطه بخوانید:

- راهنمای خرید SSD سامسونگ PRO ،EVO و QVO: بهترین اس اس دی سامسونگ کدام است؟

RAID کردن SSD برای نگهداری اطلاعات حیاتی فکر خوبی نیست!

با اینکه SSDها نسبت به هارد دیسک های مکانیکی بادوام تر هستند، اما شانس خرابی بیشتری دارند و هنگامی که در پیکربندی RAID 0 استفاده شوند، میزان ریسک خرابی داده ها 50 درصد افزایش می یابد.

پیشنهاد می شود تا جای ممکن برای اطلاعات حیاتی از SSDها؛ خصوصاً مدل های ارزان قیمت، تحت پیکربندی RAID 0 استفاده نکنید، چراکه در صورت خرابی یکی از آنها، تنها به نصف اطلاعات خود دسترسی خواهید داشت که عملاً بی استفاده خواهد بود.

در نظر داشته باشید شانس بازیابی اطلاعات از SSDهای معیوب بسیار کمتر از هارد دیسک ها است. همچنین فرایند بازیابی اطلاعات از درایوهای SSD بسیار پیچیده تر و پر هزینه تر خواهد بود.

اهمیت کنترلر SSD

کنترلر SSD نقش مغز این حافظه‌ها را ایفا می‌کند و به صورت مستقیم بر سرعت، دوام و پایداری عملکرد تأثیر می‌گذارد. حتی اگر حافظه NAND بکار رفته در یک SSD از کیفیت بالایی برخوردار باشد، یک کنترلر ضعیف می‌تواند باعث کاهش قابل توجه عملکرد شود.

تراشه کنترلر وظیفه مدیریت خواندن و نوشتن داده‌ها، تخصیص حافظه کش، مدیریت تراکم داده‌ها و عمر سلول‌ها را بر عهده دارد. کنترلرهای معروف و قابل اعتماد مانند Phison و Silicon Motion و Samsung Phoenix عملکرد پایدار و سرعت بالا را تضمین می‌کنند.

در مقابل SSDهای ارزان و متفرقه اغلب از کنترلرهای ضعیف استفاده می‌کنند که علاوه بر کاهش سرعت، احتمال بروز خطا و بالا رفتن مصرف انرژی را به همراه دارد. بنابراین هنگام خرید SSD، علاوه بر نوع حافظه NAND، به مدل و برند کنترلر نیز توجه ویژه داشته باشید.

پشتیبانی از TRIM و Garbage Collection

یکی از ویژگی‌های حیاتی برای دوام و کارایی بلندمدت SSDها، پشتیبانی از دستور TRIM و مکانیزم Garbage Collection است. TRIM به سیستم عامل اجازه می‌دهد سلول‌هایی که داده‌ها روی آن‌ها پاک شده‌اند را به SSD اطلاع دهد تا بتوانند برای نوشتن‌های جدید آماده شوند. بدون این قابلیت، نوشتن داده‌ها با سرعت بسیار پایین انجام می‌شود و عملکرد در طول زمان کاهش می‌یابد.

Garbage Collection نیز فرآیندی است که داده‌های نامعتبر را از بلوک‌های حافظه پاک می‌کند و فضای آزاد را برای نوشتن‌های بعدی آماده می‌سازد. این فناوری‌ها به‌ویژه در استفاده‌های سنگین و طولانی مدت اهمیت دارند تا SSD حتی پس از ماه‌ها یا سال‌ها استفاده، سرعت و کارایی خود را داشته باشد.

فناوری‌های بهبود دوام و کارایی

SSDهای پیشرفته علاوه بر کنترلر و نوع حافظه، از فناوری‌های دیگری برای افزایش دوام و کارایی بهره می‌برند. یکی از این فناوری‌ها Over-Provisioning است که بخش مشخصی از حافظه را به عنوان فضای اضافی اختصاص در نظر می‌گیرد تا سلول‌ها به طور یکنواخت مورد استفاده قرار گرفته و فرسایش حافظه کاهش یابد.

همچنین بسیاری از SSDها از End-to-End Data Protection استفاده می‌کنند که داده‌ها را از لحظه ارسال تا لحظه ذخیره‌سازی محافظت می‌کند و احتمال خطا یا از دست رفتن اطلاعات را به حداقل می‌رساند. این فناوری‌ها برای کاربران حرفه‌ای، گیمرها و افرادی که با حجم بالای داده سروکار دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد و تضمین می‌کند که SSDها نه تنها سریع، بلکه پایدار و قابل اعتماد باشند.

در همین رابطه بخوانید:

- دوام SSD بیشتر است یا HDD؟

به SSDها اعتمادی نیست!

در انتها باید گفت که SSDها فاقد اجزای مکانیکی هستند و نقطه ضعف های هارد دیسک های مکانیکی را ندارند، اما کمتر قابل اعتماد هستند. SSDها علی رغم دوام بیشتر در مقایسه با هارد دیسک ها، شانس بیشتری برای خرابی دارند. SSDها به دلیل پیچیدگی و ظرافت طراحی آنها، آسیب پذیر تر از هارد دیسک ها هستند و شانس خرابی ناگهانی آنها بیشتر است.

در صورتی که یک هارددیسک معیوب شود، شانس امکان بازیابی داده ها بسیار بالا است اما خرابی یک SSD می تواند به معنای از دست رفتن غیر قابل برگشت داده ها باشد. پیشنهاد می شود برای نگه داری اطلاعات مهم و حیاتی، دست کم بدون پشتیبان گیری منظم، از SSDها استفاده نکنید.

آنچه که بازیابی داده ها از درایوهای SSD را دشوار و تا حد زیادی ناممکن می کند، نبود هیچ گونه استاندارد واحدی در این صنعت است و هر سازنده های طراحی اختصاصی خود را پیاده سازی می کند. بنابراین بهتر است زیاد روی بازیابی داده ها از SSDها حساب نکنید.

جمع‌بندی

امروزه SSDها با بهبود سرعت، دوام و پایداری به گزینه اصلی کاربران تبدیل شده‌اند. در انتخاب SSD باید به مواردی مانند نوع تراشه حافظه مانند SLC, MLC, TLC, QLC و رابط ارتباطی نظیر SATA, PCIe NVMe و تراشه کنترلر و برند آن توجه کرد. همچنین ظرفیت مناسب و مدیریت هوشمند حافظه از جمله فاکتورهای مهم هستند.

با توجه و رعایت نکاتی که در این مطلب بدان پرداخته شد، می‌توانید یک SSD پر سرعت با طول عمر و کارایی مناسب داشته باشید تا از سرعت بالای آن لذت برده و تجربه‌ای روان و بدون تأخیر در کار با سیستم خود داشته باشید.

سوالات پرتکرار

آیا SSD جایگزین هارد دیسک می‌شود؟

بله، می‌توان به جای هارد دیسک از SSD استفاده کرد، اما در بسیاری از سیستم‌ها ترکیب SSD برای سیستم عامل و برنامه‌ها و هارد دیسک برای نگه‌داری فایل‌ها رایج است.

آیا SSDها دچار خرابی می‌شوند؟

هر حافظه‌ای طول عمر مشخصی دارد، اما SSDهای امروزی با فناوری‌های هوشمند کنترلر دوام بالایی دارند و خرابی زودهنگام نادر است.

تفاوت SSD SATA و NVMe چیست؟

رابط SATA قدیمی‌تر و کندتر است و حداکثر سرعت حدود 550 مگابایت بر ثانیه دارد. NVMe با رابط PCIe سرعت بسیار بیشتری دارد و برای کارهای حرفه‌ای و حجم بالای داده توصیه می‌شود.

بهترین ظرفیت SSD برای کاربران خانگی چقدر است؟

حداقل 250 گیگابایت توصیه می‌شود تا ویندوز، برنامه‌ها و داده‌های کاری به راحتی روی آن جای بگیرند. ظرفیت‌های 512 تا 1024 گیگابایت ارزش خرید بالاتری دارند.

آیا برند SSD مهم است؟

بله، برندهای معتبر مانند سامسونگ، MSI و کروشیال و وسترن دیجیتال تضمین سرعت، دوام و پشتیبانی بهتری را ارائه می‌دهند. خرید برندهای متفرقه و ناشناخته با ریسک بالایی همراه است.