وب 3 (Web 3.0) چیست؟ بررسی تاثیر اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم

پاسخ کوتاه:

وب 3 (Web 3.0) نسل آینده وب است که تمرکز آن بر تمرکززدایی، مالکیت داده توسط کاربران، استفاده از بلاک‌چین، هوش مصنوعی و تعامل هوشمندتر بین کاربران و سرویس‌هاست.

 

از وب ۳ یا نسل سوم اینترنت به عنوان انقلابی در اینترنت نام برده می‌شود. برخی متخصصان معتقدند آینده اینترنت با این فناوری گره خورده است. اما به واقع وب 3 چیست و چرا طی سال‌های گذشته تا این حد مورد توجه قرار گرفته است؟ وب 3 قرار است چه نوع فناوری را به تجربه تعاملات ارتباطی ما اضافه کند؟ اگر شما جز آن دسته از افرادی هستید که مفهوم وب نسل 3 برایشان جدید و ناشناخته است، با ما همراه شوید تا در ادامه به معرفی وب 3.0 بپردازیم.

فهرست مطالب این مقاله:

- وب ۳ (Web 3.0) چیست؟
- اهمیت وب نسل 3 چیست؟
- تفاوت های سه نسل وب؛ فرق وب نسل 3 با وب 1 و 2
- ویژگی‌ های اینترنت نسل سوم و مقایسه آن با وب ۲
- وب 3.0 چگونه کار می‌کند؟
- وب 3 چگونه دنیا را متحول می کند؟
- مزایای نسل سوم اینترنت
- معایب Web 3
- شرکت‌های فعال در حوزه وب 3.0

اینترنت زندگی انسان‌ها را به کلی تغییر داده و فرصت‌ها و چالش‌های فراوانی را به وجود آورده است. نسخه اولیه وب، بیشتر شبیه یک روزنامه بود که کاربران می‌توانستند محتوای تولید شده توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها را ببینند. با ظهور نسل دوم اینترنت فرصتی بی‌بدیل برای کاربران به وجود آمد تا بتوانند به تولید و انتشار محتوا بپردازند.

وب 3 نسل جدید اینترنت محسوب می‌شود که قرار است امنیت، سرعت، حریم خصوصی و کیفیت بالای خدمات اینترنتی را برای انسان‌ها فراهم کند. بنابراین بر آن شدیم در ادامه به معرفی و بررسی این پدیده نوظهور (اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم) بپردازیم.

وب ۳ (Web 3.0) چیست؟

در تعریف ساده وب 3.0 باید گفت که این فناوری نسل جدیدی از اینترنت یا همان شبکه گسترده جهانی بر پایه بلاکچین است و مفاهیم غیرمتمرکز بودن و اقتصاد مبتنی بر توکن را نیز شامل می‌شود. در واقع با پیاده‌سازی وب 3، اینترنت، کمتر به شرکت‌هایی مثل فیسبوک و گوگل وابسته بوده و بیشتر متکی به شبکه‌های غیرمتمرکز است.

اگر بخواهیم در یک جمله انگیزه اصلی از توسعه این فناوری را شرح دهیم باید گفت، «هدف اصلی از ایجاد Web 3 غیر متمرکز کردن اینترنت است که در حال حاضر تنها در انحصار چند شرکت بزرگ معدود قرار دارد». 

این روزها چند شرکت بزرگ، اینترنت را به نوعی انحصاری کرده و امتیاز ارائه خدمات مرتبط با آن را به خود اختصاص داده‌اند. اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم به فناوری بلاکچین و همچنین هوش مصنوعی تکیه می‌کند تا با بهره‌مندی از آنها، اینترنت را از انحصار شرکت‌های بزرگ فناوری خارج کرده و در اختیار مردم عادی قرار دهد.

تردیدی نیست که چنین ایده‌ای بسیار مفید بوده و این نوع از اینترنت می‌تواند یکی از ویژگی‌های شاخص ایده‌های آرمان‌شهرگرایی باشند که مفاهیم آزادی فناوری اطلاعات را دنبال می‌کنند.

اما متأسفانه فناوری‌های موردنیاز برای توسعه و پیشرفت وب 3.0 هنوز در ابتدای راه خود قرار دارند و برای تکامل باید مسیر زیادی را طی کنند. راه‌اندازی اینترنتی مانند Web 3 در آینده برای هر فردی که نگران تسلط شرکت‌های بزرگی مانند متا (فیسبوک)، آمازون، مایکروسافت و گوگل بر اینترنت و کنترل کاربران مطابق با خواسته خود هستند، نویددهنده آینده روشن و جذابی است.

اهمیت وب 3 چیست؟

در وب 1 و 2، مالکیت اطلاعات کاربران و محتوای تولید شده توسط آن‌ها با شرکت‌های بزرگ است. کاربران هیچ نقشی در توسعه پلتفرم ندارند. در وب 2 توسعه‌دهندگان پلتفرم‌ها می‌توانند اطلاعات مختلف را سانسور کنند یا جلوی فعالیت کاربران را به دلایل مختلف بگیرند.

اهمیت وب 3 در این است که می‌خواهد پلتفرم‌های وب غیرمتمرکز، امن، تحت حاکمیت کاربران و بدون سانسور را برای کاربران به ارمغان بیاورد.

تفاوت های سه نسل وب؛ فرق وب نسل 3 با وب 1 و 2

وب 1 یا Web 1.0 اولین نسخه اینترنتی بود که در اختیار عموم مردم قرار گرفت و باعث شد دیگر به سرویس‌های اینترنت قبلی مثل ARPANET توجه نشود. البته این نسخه از اینترنت در مقایسه با اینترنت فعلی، کاملاً ساده و ابتدایی بوده است.

در این دوره، اینترنت در حقیقت تنها مجموعه‌ای از صفحات فقط خواندنی (read-only) بود و هیچ تعامل واقعی در فضای آن دیده نمی‌شد. در ضمن در آن دوران اکثر وب‌سایت‌ها یا توسط اشخاص یا به دست شرکت‌های کوچک اداره می‌شدند و غول‌های اینترنتی که امروزه شاهد فعالیت گسترده آنها هستیم، اصلاً وجود نداشتند!

با پیدایش Web 2.0 در سال ۲۰۰۴ وضعیت تغییر کرد. در این دوران سایت‌ها تعاملی شده، شبکه‌های اجتماعی ایجاد و شرکت‌های بزرگ کنترل اینترنت را در دست گرفته و بر آنها مسلط شدند. البته بازهم افرادی بودند که وب‌سایت‌های شخصی داشتند؛ اما تعداد آن‌ها نسبت به دوران Web 1.0 بسیار کاهش یافته بود.

در آن زمان تعدادی از کسب‌وکارهایی که امروزه غول‌های فناوری محسوب می‌شوند، مانند گوگل و فیسبوک درست مانند وب‌سایت‌ها اداره می‌شدند. مردم قبل از سال ۲۰۰۴ حتی تصور نمی‌کردند چنین اتفاقات و قابلیت‌هایی تنها از طریق وب امکان‌پذیر باشد.

در همین رابطه بخوانید:

- چگونه هنگام استفاده از اینترنت وای فای های عمومی ایمن بمانیم؟
- افزایش سرعت اینترنت در کامپیوتر 

ویژگی‌ های اینترنت نسل سوم و مقایسه آن با وب ۲

آنچه وب نسل 3 را از نسخه‌های اینترنت قبل از خود متمایز می‌کند، غیرمتمرکز بودن آن است. البته این نسخه از اینترنت نیز مانند Web 2 تعاملی محسوب می‌شود. در حقیقت تکنولوژی وب ۳ نسخه‌ غیرمتمرکزشده Web 1.0 و Web 2.0 محسوب می‌شود. به همین خاطر به آن اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم گفته می‌شود.

شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری اطلاعات در آمریکا یعنی گوگل، آمازون، اپل، متا (فیسبوک) و مایکروسافت کنترل کمتری روی این نسخه از اینترنت دارند یا ممکن است حتی در آینده هیچ کنترلی روی آن نداشته باشند.

وب 3 چگونه کار می‌کند؟

همان‌طور که قبلاً گفتیم، فناوری اصلی مورد استفاده برای ایجاد Web 3 فناوری بلاکچین است که همان فناوری زیر بنایی رمزارز و رمز غیرقابل‌معاوضه یا توکن غیرقابل معاوضه (NFT) محسوب می‌شود. در برخی موارد واژه وب نسل 3 برای هر چیزی که با حوزه رمزنگاری در ارتباط است، استفاده می‌شود.

اپلیکیشن‌های غیر متمرکز یا به‌ اختصار dApps را می‌توان پروژه های وب 3 که روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شوند، توصیف کرد.

البته این روزها پروژه‌های وب 3 بسیار گسترده‌تر شده و dappsهای چندمنظوره نیز معرفی شده‌اند که علاوه بر شبکه اتریوم، قابلیت کار با شبکه‌های دیگر مانند Smart Chain، سولانا، کاردانو و ... را نیز دارند.

به بیان ساده‌تر ممکن است در آینده وب ۳ برای یاد کردن از هر فعالیتی که می‌تواند با بیت کوین و ارزهای مشابه آن انجام داد، استفاده شود. ظاهراً افرادی که می‌خواهند این نسخه از اینترنت را توسعه دهند، قصد دارند از حافظه‌های غیرمتمرکز برای ذخیره داده‌ها استفاده کنند.

بنابراین به‌جای این‌که داده‌ها مانند زمان کنونی در چند محل سرور ذخیره و نگهداری شوند، در سراسر فضای اینترنت توزیع می‌شود. نحوه انتقال داده‌ها در یک دفتر کل دیجیتالی که بلاکچین نام دارد، ثبت می‌شود. چنین فرآیندی جریان انتقال داده‌ها را بسیار شفاف و از هرگونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری می‌کند.

در همین رابطه بخوانید:

- اینترنت طبقاتی چیست؟
- اینترنت ملی چیست؟

وب 3 چگونه دنیا را متحول می کند؟

وب نسل 3 یک فناوری جدید بر پایه بلاک چین که مانع سوء استفاده از اطلاعات کاربران شده و با ویژگی‌های جذاب خود آینده اینترنت را متحول می‌کند. تمرکززدایی، توزیع‌شدگی، بهره‌گیری از هوش مصنوعی، مقابله با انحصارطلبی و تقسیم منافع در بین کاربران می‌تواند دنیای دیجیتال را متحول کند.

مزایای نسل سوم اینترنت

درباره مزایای Web 3 باید گفت که غیرمتمرکز شدن اینترنت می‌تواند برای بسیاری از افراد منفعت‌بخش باشد. زیرا در صورت رخ دادن چنین اتفاقی می‌توانید در هر مکانی به اینترنت دسترسی داشته باشید. حتی ممکن است چنین رویکردی دسترسی به اینترنت را برای یک‌سوم از جمعیت جهان که هرگز از اینترنت استفاده نکرده‌اند، امکان‌پذیر کند.

همچنین طبق وعده‌های داده‌شده با گسترش استفاده از چنین اینترنتی، می‌توان از قابلیت‌های هوش مصنوعی برای مقابله با سوء‌استفاده‌های ناشی از استفاده از بات‌ها یا مزارع کلیک بهره‌مند شد.

بنابراین دیگر نمی‌توان از ربات به جای انسان استفاده کرد یا دیگر نمی‌توان با ارائه آمار غیرواقعی از کلیک‌ها از تبلیغات کلیکی کسب درآمد نموده و افرادی را که می‌خواهند با این روش تبلیغ کنند، فریب داد.

افرادی که قصد توسعه فناوری های وب ۳ یا همان اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم را دارند، وعده داده‌اند با ترکیب شفافیت سیستم و هوش مصنوعی کنترل کامل اینترنت توسط شرکت‌هایی مثل گوگل و متا را بسیار دشوارتر می‌کنند تا این شرکت‌ها دیگر نتوانند مثل زمان کنونی کاملاً بر اینترنت مسلط باشند. در ضمن میزان دسترسی تمام افراد به این نسخه از اینترنت حداقل روی کاغذ یکسان است.

در همین رابطه بخوانید:

- اینترنت چیست؟
- بهترین و سریع ترین DNS ها

معایب Web 3

یکی از معایب Web 3، عدم امکان ناشناس باقی ماندن کاربران آن است. همان‌طور که گفتیم، این نسخه از اینترنت سیستم بسیار شفافی دارد و کاربرانش همیشه شناسایی می‌شوند. لازم به ذکر است که در نقل‌وانتقال رمزارزهایی مثل بیت کوین نیز نمی‌توان به‌صورت ناشناس عمل کرد. به بیان ساده در سیستم Web 3 هیچ چیز موقتی و پنهانی نیست و مسلماً بسیاری از کاربران وضوح و شفافیت کامل را دوست ندارند!

در واقع باید گفت عدم امکان ناشناس باقی ماندن از بزرگترین معایب نسل سوم اینترنت محسوب می‌شود.

البته Web 3 عیب بزرگ دیگری هم دارد که می‌توان گفت بزرگ‌ترین آن‌ها در تمام زمینه‌ها محسوب می‌شود و آن هم تئوری بودن ذات این فناوری است. در واقع این نسخه کاملاً ایده‌آل از اینترنت، در حال حاضر تنها روی کاغذ مطرح شده است.

اگرچه ایجاد اینترنتی کاملاً غیرمتمرکز که اصلاً تحت کنترل شرکت‌های بزرگی مثل گوگل و متا نباشد، ایده واقعاً جذابی است؛ اما همان‌طور که قبلاً گفتیم هنوز هیچ یک از فناوری‌های لازم برای توسعه وب 3.0، به‌صورت کامل و کافی توسعه داده نشده‌اند.

به‌عنوان‌مثال بلاکچین فناوری فوق‌العاده خوبی محسوب می‌شود اما روند پیشرفت و توسعه آن واقعاً ناامیدکننده است. در ضمن فناوری یادگیری ماشینی (ML) نیز هنوز به‌اندازه‌ای توسعه داده نشده که بتواند برای ایجاد شبکه‌های پیشرفته مورد استفاده قرار گیرد.

شرکت‌ها و خدمات پیشرو در زمینه وب 3.0

پس از آنکه در مراحل قبل به صورت مفصل در مورد وب 3.0 با هم صحبت کردیم حالا می‌توانیم چند شرکت، سرویس‌دهنده و خدمات مرتبط با وب 3.0 را با هم مرور کنیم. موارد عنوان شده در ادامه این مطلب از معروف ترین شرکت های ارائه دهنده خدمات Web 3.0 هستند که تلاش می‌کنند افق‌های بیشتری در این زمینه را توسعه داده و به آنها دست پیدا کنند.

Binance

بزرگترین صرافی رمزارز جهان که بستر بلاک‌چین قابل برنامه‌ریزی را فراهم می‌آورد. Binance از قطعات رمزنگاری شده (Tokens) برای پرداخت، تبادل و نگهداری ارزش استفاده می‌کند. بایننس همچنین یک کیف پول غیرمتمرکز به نام Trust Wallet را ارائه می‌دهد که به کاربران اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال خود را دریافت، ارسال و ذخیره کنند.

Crypto.Com

سریع‌ترین برنامه رمزارز جهان با بیش از 50 میلیون کاربر. Crypto.Com فروش 250 رمزارز را با Cronos به عنوان رمزارز رسمی خود انجام می‌دهد. شعار این وبسایت «fortune favors the brave» است که بهترین ترجمه در فارسی برای آن می‌شود «فرصت‌ها افراد شجاع را می‌پسندند».

Braintrust

شبکه مستقل متخصصان Web 3.0 که شرکت‌های برتر جهان را با کارکنان ماهر و تأیید شده در ارتباط می‌گذارد. Braintrust از توکن‌های رمزنگاری شده خود به نام BTRST Token به عنوان هدایای انگیزشی و ذی‌ارزش در شبکه استفاده می‌کند.  Braintrust بیش از 700 هزار عضو جامعه در سراسر جهان دارد.

Ripple

یک راهکار رمزارزی است که با استفاده از روش‌های نوآورانه برای جابجایی دارایی‌ها، صرفه جوئی در توان مصرفی، شفافیت برای جابجایی دارایی‌ها و سرعت انتقال بالا را وعده می‌دهد. Ripple از XRP، یک رمزارز مستقل در شبکه Ripple، استفاده می‌کند.

OpenSea

یک بازار آنلاین پیشرو در زمینه جمع آوری رمزارز و قطعات غیرقابل تبادل (NFTs) است. OpenSea به کاربران اجازه می‌دهد تا NFTs خود را در زمینه‌های مختلف مانند هنر، بازی، واقعیت مجازی و غیره خرید، فروش و تبادل کنند.

Ethereum

اتریوم یک بستر قابل برنامه‌ریزی برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) که از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) بهره می‌برند. Ethereum از یک شبکه‌ی بلاک‌چین استفاده می‌کند که به کاربران اجازه می‌دهد تا از قطعات رمزنگاری شده (Tokens) برای پرداخت، تبادل و نگهداری ارزش استفاده کنند.

IPFS

یک سامانه فایل غیرمتمرکز که به کاربران اجازه می‌دهد تا فایل‌های خود را در گره‌های مختلف شبکه ذخیره و بازیابی کنند. IPFS از نظام نامگذاری همروند (CID) استفاده می‌کند که هویت فایل را براساس محتوای آن تعیین می‌کند.

Metamask

یک کیف پول غیرمتمرکز و مرورگر گسترده است که به کاربران اجازه می‌دهد تا به شبکه‌های بلاک‌چین مانند Ethereum دسترسی پیدا کنند و با DApp‌ها تعامل داشته باشند. Metamask همچنین یک پروتکل تبادل رمزارز (Token Swap) را فراهم می‌آورد که به کاربران اجازه می‌دهد تا قطعات رمزنگاری شده را با نرخ بهینه و با هزینه کمتر تبادل کنند.

Uniswap

یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) که بر روی Ethereum ساخته شده و به کاربران اجازه می‌دهد تا قطعات رمزنگاری شده را بدون نیاز به حساب کاربری، نظارت یا واسط تبادل کنند. Uniswap از الگوریتم صرافی خودپاسخ (Constant Product) استفاده می‌کند.

---

جمع‌بندی

به هر حال اینترنت آزادتر ایده جذابی محسوب می‌شود و حتی اگر Web 3 هم عملی نشود، بدون شک فناوری‌های مشابه دیگری در آینده معرفی خواهند شد. این فناوری تا چند ده سال دیگر به صورت کامل در سراسر دنیا و تمامی ساختارها گسترده خواهد شد و به ما نشان می‌دهد که علاوه بر تعامل با اینترنت، می‌توان کارهای بیشتری نیز به آن سپرد.

نکته بسیار مهم در مورد وب 3 آن است که این ایده راه درازی تا تحقق کامل در پیش دارد و مسلماً در این راه، ایده‌های جدیدتری به آن افزوده خواهند شد که می‌توانند دامنه کاربری و کاربردی آن را از چیزی که این روزها تصور می‌شود ارتقا داده و به سطوح بالاتری برسانند.

در همین رابطه بخوانید:

- بهترین مرورگرهای اینترنت دنیا
- دارک وب چیست؟

سوالات متداول

در ادامه این مطلب به بررسی و پاسخ به برخی سوالات پرتکرار پیرامون مبحث Web 3 و آینده اینترنت می‌پردازیم.

اهمیت وب 3 چیست ؟

اهمیت وب 3 در این است که برخلاف Web 1 و Web 2 می‌خواهد پلتفرم‌های وب غیرمتمرکز، امن، تحت حاکمیت کاربران و بدون سانسور را برای کاربران به ارمغان بیاورد.

نقش وب 3 در آینده اینترنت چیست؟

وب 3.0 نسل جدید اینترنت و به عبارتی اینترنت آینده است که با پیاده سازی آن قرار است امنیت، سرعت، حریم خصوصی و کیفیت بالای خدمات اینترنتی را برای جامعه انسانی فراهم می‌کند.

رابطه متاورس و وب 3 چیست ؟

متاورس، دنیای مجازی است که در آن کاربران می‌توانند بسیاری از فعالیت‌های دنیای واقعی را از راه دور، با هزینه کمتر و با همان حس واقعی تجربه کنند. با این توضیح، می‌توان گفت متاورس می‌تواند بخشی از وب نسل 3 باشد چرا که تمامی ویژگی‌های مهم برای نسل سوم وب را در خود دارد.

شبکه‌‌های وب 3 امروزه در مفهوم گسترده‌تری برای خرید و فروش ارز های دیجیتالی نیز کاربرد دارند و یکی از دلیل‌‌های استفاده از این شبکه، امنیت بالای این شبکه‌‌ها و قابلیت اعتماد بالای آن ها هستند.

وب 3 چگونه دنیا را متحول می کند؟

وب نسل 3 یک فناوری جدید بر پایه بلاک چین که مانع سوء استفاده از اطلاعات کاربران شده و با ویژگی‌های جذاب خود آینده اینترنت را متحول می‌کند. تمرکززدایی، توزیع‌شدگی، بهره‌گیری از هوش مصنوعی، مقابله با انحصارطلبی و تقسیم منافع در بین کاربران می‌تواند دنیای دیجیتال را متحول کند.

وب 3 چگونه کار می کند؟

فناوری اصلی مورد استفاده برای ایجاد Web 3 فناوری بلاکچین است که همان فناوری زیر بنایی رمزارز و رمز غیرقابل‌معاوضه یا توکن غیرقابل معاوضه (NFT) محسوب می‌شود. در برخی موارد واژه وب نسل 3 برای هر چیزی که با حوزه رمزنگاری در ارتباط است، استفاده می‌شود. اپلیکیشن‌های غیر متمرکز یا به‌ اختصار dapps نمونه هایی از وب 3.0 هستند که روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شوند.

چگونه روی نسل بعدی اینترنت سرمایه‌گذاری کنیم

بی شک آینده سرمایه‌گذاری در وب نسل 3 بسیار روشن است. در وب 3.0 هیچ بانک و ارگان دولتی دخیل نیست و از همین رو دولت نمی‌‌تواند حساب افراد را کنترل کند و این یکی از ویژگی ‌ها ممتاز این‌ گونه از شبکه ‌ها می ‌شود.

یکی از مباحث مطرح در شبکه‌‌های غیر متمرکز  و اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم، پلتفرم‌‌ها هستند. کاربران می‌توانند با سرمایه‌گذاری بر روی پلتفرم‌هایی مانند اتریوم علاوه بر کسب سود سرشار از قابلیت‌های نامحدود این پلتفرم‌ها بهره ببرند.