مقایسه فنی RTX 5050 و RTX 3050؛ آیا کارت ارزان قیمت جدید انویدیا ارزش خرید و آپگرید دارد؟

انویدیا با معرفی کارت گرافیک RTX 5050 با معماری نسل جدید Blackwell، بار دیگر به بازار بازار کارت‌های پایین‌رده بازگشته است. اما آیا این ارتقاء نسبت به RTX 3050 نسل Ampere ارزش واقعی دارد؟ در این مقاله به صورت تخصصی به مقایسه فنی، بنچمارک‌های و عملکرد بازی‌ها خواهیم پرداخت تا مشخص کنیم RTX 5050 تا چه حد گزینه به‌صرفه و کارآمدی برای گیمرها و کاربران عادی است.

مقدمه: بازگشت سری xx50 به میدان رقابت

به نظر می‌رسد بازار کارت‌های اقتصادی دیگر برای انویدیا اهمیت گذشته را ندارد. این شرکت طی چند نسل گذشته، کارت‌های دسکتاپ سری XX50 را به صورت یک نسل در میان عرضه کرده است. این شرکت همچنین عرضه کارت‌های پایین‌رده تر را به طور کلی کنار گذاشته است به طوری که از عرضه آخرین کارت XX30 این شرکت یعنی GTX 1030، بیش از ۱۰ سال می‌گذرد.

حال پس از گذشت دو نسل، انویدیا با عرضه‌ی کارت گرافیک GeForce RTX 5050 در تیرماه ۱۴۰۴، مجدداً بازار پایین‌رده را هدف قرار داده است؛ آن‌هم در حالی که نسخه دسکتاپ RTX 4050 هیچ‌گاه به بازار نیامد. اکنون سوال کلیدی این است: آیا RTX 5050 با قیمت ۲۴۹ دلاری‌اش، ارتقاء ارزشمندی نسبت به RTX 3050 محسوب می‌شود یا باید به گزینه‌هایی مثل RTX 5060 یا حتی AMD RX 9060 XT فکر کرد؟

تحلیل معماری: Blackwell GB207 در برابر Ampere GA106

روی کاغذ، تراشه GB207 به کار رفته در RTX 5050 مشابه یک GA106 تقویت‌شده به‌نظر می‌رسد؛ اما در زیر کاپوت، معماری Blackwell تغییرات عمیقی شده است:

• SM Redesign: ساختار واحدهای Streaming Multiprocessor در Blackwell بهینه‌تر و ماژولارتر شده و کارایی بالاتری به ازای هر وات توان مصرفی را ارائه می‌دهد. در این نسل از هسته‌های شیدر انویدیا، شاهد استفاده از تکنیک بازآرایی اجرای شیدر یا SER هستیم. این فناوری که برای اولین بار در معماری Ada Lovelace معرفی شد، در Blackwell بهبود یافته است. این تکنیک با تغییر ترتیب اجرای دستورالعمل‌ها به افزایش راندمان پردازشی کمک می‌کند.
• Tensor Cores نسل پنجم: قابلیت‌های FP8 acceleration، DLSS 4.0 Frame Generation و Ray Reconstruction تنها در این نسل فعال است.
• RT Cores نسل چهارم: اگرچه تعداد هسته‌های رهگیری پرتو در RTX 5050 مشابه RTX 3050 و برابر با 20 عدد است، اما این هسته‌های جدید گذردهی (throughput) بالاتری در پردازش‌های مرتبط با رهگیری پرتو ارائه می‌دهند.

یکی دیگر از موارد مهم، استفاده از فرایند تولید ۵ نانومتری TSMC 4N است که نسبت به فرایند ۸ نانومتری سامسونگ که در ساخت سری RTX 3000 به کار رفته بود، نه تنها تراکم ترانزیستوری بیشتری دارد، بلکه راندمان مصرف انرژی بالاتری نیز ارائه می‌کند. همین عامل باعث شده با TDP یکسان، RTX 5050 توان محاسباتی بسیار بالاتری را فراهم کند.

مشخصات فنی: تشابه ظاهری، تفاوت زیرپوستی

اگرچه RTX 5050 و RTX 3050 از نظر تعداد هسته‌های CUDA و حافظه‌ی ۸ گیگابایتی GDDR6 روی باس ۱۲۸ بیت مشابه‌اند، اما تغییرات نسل جدید به همین‌جا ختم نمی‌شود:

ویژگی	RTX 3050	RTX 5050
معماری پردازنده گرافیکی	Ampere	Blackwell
کد پردازنده گرافیکی	GA106	GB207
لیتوگرافی	8 نانومتر سامسونگ	5 نانومتر TSMC (4N)
هسته‌های CUDA	2560	2560
هسته‌های Tensor	80 (نسل سوم)	80 (نسل پنجم)
هسته‌های RT	20 (نسل دوم)	20 (نسل چهارم)
فرکانس پایه	1552 مگاهرتز	2310 مگاهرتز
فرکانس بوست	1777 مگاهرتز	2570 مگاهرتز
حجم حافظه	8 گیگابایت
نوع حافظه	GDDR6
رابط حافظه	128-bit
پهنای باند حافظه	224 گیگابایت بر ثانیه	320 گیگابایت بر ثانیه
حافظه نهان L2	2 مگابایت	32 مگابایت
توان مصرفی	130 وات
رابط PCIe	PCIe 4.0 x8	PCIe 5.0 x8
خروجی‌های تصویر	1x HDMI 2.1, 3x DP 1.4a	1x HDMI 2.1, 3x DP 2.1
قیمت پایه	$249

نگاهی گذرا به جدول ممکن است این تصور را ایجاد کند که دو کارت شباهت زیادی به هم دارند، به خصوص با توجه به تعداد یکسان هسته‌های CUDA. اما این یک برداشت سطحی است. افزایش عملکرد RTX 5050 از سه حوزه کلیدی ناشی می‌شود:

فرکانس کاری: بزرگترین و واضح‌ترین مزیت RTX 5050، افزایش چشمگیر فرکانس کاری آن است. فرکانس بوست این کارت (2570 مگاهرتز) حدود ۴۵٪ بالاتر از RTX 3050 (1777 مگاهرتز) است. این افزایش مستقیم، که به لطف لیتوگرافی پیشرفته‌تر TSMC ممکن شده، اصلی‌ترین عامل افزایش عملکرد خام RTX 5050 است.

پهنای باند حافظه: اگرچه هر دو کارت از حافظه GDDR6 و رابط ۱۲۸ بیتی استفاده می‌کنند، اما RTX 5050 از ماژول‌های حافظه سریع‌تری با سرعت 20 گیگابیت بر ثانیه بهره می‌برد، در حالی که RTX 3050 از ماژول‌های 14 گیگابیت بر ثانیه‌ای بهره می‌برد. این امر منجر به افزایش ۴۲ درصدی پهنای باند حافظه از ۲۲۴ به ۳۲۰ گیگابایت بر ثانیه شده که به تغذیه بهتر هسته‌های CUDA، به ویژه در رزولوشن‌های بالاتر، کمک شایانی می‌کند.   

حافظه نهان L2: معماری Blackwell جهش عظیمی در حجم حافظه نهان سطح دو (L2 Cache) به همراه دارد. افزایش Cache از ۲ مگابایت در GA106 به ۳۲ مگابایت در GB207، وابستگی پردازنده گرافیکی به دسترسی به VRAM را کاهش می‌دهد. این امر نرخ برخورد موفق (hit rate) حافظه کش را افزایش داده، تأخیر را کم می‌کند و عملکرد مؤثر حافظه را بهبود می‌بخشد که تأثیر مستقیمی بر کارایی کلی در بازی‌ها و برنامه‌ها دارد.

قابلیت‌های نرم‌افزاری: از DLSS 4.0 تا Multi-Frame Generation

در سال ۲۰۲۵، رقابت در بازار کارت‌های گرافیک اقتصادی، همان‌قدر که به مشخصات فنی و توان پردازشی خام وابسته‌ است، به قابلیت‌های نرم‌افزاری مانند Upscaling و Frame Generation نیز مرتبط است. در همین راستا، استفاده از هسته‌های تنسور نسل پنجم امکان اجرای جدیدترین قابلیت‌های نرم‌افزاری DLSS 4.0 را به RTX 5050 می‌دهد:

• Multi-Frame Generation: این ویژگی برجسته‌ترین نوآوری DLSS 4.0 است. این فناوری با استفاده از هوش مصنوعی، به ازای هر فریم که به صورت سنتی رندر می‌شود، تا سه فریم اضافی تولید می‌کند. این یک پیشرفت قابل توجه نسبت به DLSS 3 است که تنها یک فریم اضافی تولید می‌کرد. انویدیا ادعا می‌کند این قابلیت می‌تواند نرخ فریم را تا ۸ برابر افزایش دهد. البته توجه داشته باشید که فعال‌سازی این تکنیک می‌تواند تأخیر ورودی را به شکل قابل توجهی افزایش دهد و در بازی‌‌های اکشن و رقابتی چندان کاربردی نیست.
• مدل هوش مصنوعی ترنسفورمر: الگوریتم‌های DLSS Super Resolution و Ray Reconstruction اکنون بر پایه مدل شبکه عصبی ترنسفورمر، مشابه آنچه در مدل‌های زبانی بزرگ مانند ChatGPT استفاده می‌شود، بهره می‌برند. این امر کیفیت تصویر، پایداری تصویر (کاهش شبح‌زدگی و سوسو زدن) و جزئیات در حین حرکت را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد.   

در همین رابطه بخوانید:

- فناوری DLSS (دی ال اس اس) انویدیا چیست و چگونه کار می‌کند؟

نتایج بنچمارک‌های RTX 5050

با وجود آنکه بررسی‌های مستقل از عملکرد RTX 5050 هنوز به منتشر نشده‌اند، اما انویدیا ادعا می‌کند که با به کارگیری DLSS 4.، این کارت تا ۴ برابر سریع‌تر از RTX 3050 عمل می‌کند. بدیهی است که بنچمارک‌های رسمی شرکت‌های سازنده،، در بسیاری موارد معیار خوبی برای سنجش عملکرد محصول در کاربردهای واقعی نیست.

علاوه‌بر این، RTX 5050 در بنچمارک Furmark موفق به کسب امتیاز 1978 شده است که پیشرفتی نزدیک ۵۰ درصد را نسبت به RTX 3050 نشان می‌دهد.

بررسی ارزش خرید RTX 5050 در برابر رقبای زیر 350 دلار

هرچند RTX 5050 به عنوان جانشین RTX 3050 با قیمت مشابه عرضه شده است، اما محصولات دیگری از اینتل، AMD و حتی خود انویدیا با اختلاف قیمت زیر ۱۰۰ دلار با RTX 5050 وجود دارند که می‌توانند ارزش خرید بالاتری داشته باشند.

کارت گرافیک	قیمت (دلار)	حافظه ویدئویی	مزیت کلیدی
NVIDIA RTX 5050	249	8GB GDDR6	استفاده هسته‌های RT نسل جدید و پشتیبانی از DLSS 4.0
Intel Arc B580	249	12GB GDDR6	حجم VRAM بیشتر
NVIDIA RTX 5060	299	8GB GDDR7	حافظه GDDR7، قدرت خام بسیار بالاتر، DLSS 4.0
AMD RX 9060 XT	299/349	8GB/16GB GDDR6	قدرت خام بسیار بالاتر و امکان انتخاب VRAM بیشتر

RTX 5050 در برابر Intel Arc B580: هر دو این کارت‌ها با قیمت 249 دلار عرضه می‌شوند. یک سو، اکوسیستم نرم‌افزاری بالغ انویدیا و عملکرد بهتر آن در رهگیری پرتو قرار دارد و از سوی دیگر، مزیت سخت‌افزاری محصول اینتل با ۱۲ گیگابایت VRAM و توان خام پردازشی بالاتر را می‌بینیم. برای گیمرهایی که عناوین مدرن و نیازمند به VRAM بالا مانند The Last of Us Part I را بازی می‌کنند، B580 ممکن است تجربه روان‌تری ارائه دهد. اما برای کسانی که به دنبال تجربه بازی‌هایی با پیاده‌سازی سنگین RT مانند Cyberpunk 2077 و Alan Wake 2 هستند، RTX 5050 تنها انتخاب ممکن است.

RTX 5050 در برابر RTX 5060: تنها با پرداخت ۵۰ دلار بیشتر، RTX 5060 حدود ۵۰٪ هسته CUDA بیشتر و حافظه سریع‌تر GDDR7 را ارائه می‌دهد. همین موضوع سوالاتی را پیرامون استراتژی بازاریابی انویدیا ایجاد می‌کند چراکه با وجود اختلاف قیمت ۲۰ درصدی، خرید RTX 5050 به جای RTX 5060 به هیچ وجه توجیه‌‌پذیر نیست. مگر آنکه قیمت RTX 5060 در بازار بیشتر از قیمت مرجع انویدیا باشد یا اینکه شاهد کاهش قیمت RTX 5050 در آینده باشیم.

RTX 5050 در برابر AMD RX 9060 XT: کارت گرافیک RX 9060 XT در دو نسخه ۸ و ۱۶ گیگابایت عرضه می‌شود. نسخه ۸ گیگابایت این محصول با قیمت ۲۹۹ دلار عرضه می‌شود که مثل RTX 5060، اختلاف قیمتی ۵۰ دلاری با RTX 5050 دارد. این در حالی است که از نظر توان پردازشی، RX 9060 XT با کارت‌های سری RTX 5060 Ti مقایسه می‌شود.

در همین رابطه بخوانید:

- هر آنچه باید درباره معماری RDNA 4 AMD و کارت‌های گرافیک سری Radeon RX 9000 بدانید؛ قابلیت‌ها، زمان عرضه، قیمت و شرایط
- فناوری FSR 4 تماماً مبتنی بر هوش مصنوعی خواهد بود؛ بالاترین نرخ فریم با صرف کم‌ترین انرژی

علاوه‌بر این، فناوری FSR 4.0 که به شکل اختصاصی برای کارت‌های RX 9000 معرفی شده است، فاصله را با DLSS به حداقل رسانده است. بنابراین با استدلال مشابه RTX 5060، پرداخت 50 دلار بیشتر برای خرید RX 9060 XT منطقی‌تر به نظر می‌رسد.

جمع‌بندی نهایی: آیا RTX 5050 ارزش خرید دارد؟

کارت گرافیک RTX 5050 با بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌های انویدیا مثل هسته‌های تنسور نسل پنجم، هسته‌های RT نسل چهارم، DLSS 4.0 و DLSS Multi Frame Generation می‌تواند انتخاب مناسبی برای گیمینگ 1080p یا 1440p باشد. این کارت همچنین با انکودر NVEC و پشتیبانی از فرمت AV1 می‌تواند به عنوان گزینه‌ای ارزان‌قیمت برای استریم نیز در نظر گرفته شود.

با تمام این اوصاف، RTX 5050 در بازاری به شدت رقابتی عرضه می‌شود که در آن، برادر بزرگترش یعنی RTX 5060 و همچنین RX 900 XT از AMD، ارزش خرید بسیار بالاتری ارائه می‌کنند. اما از قدیم گفته‌اند که «محصول بد» وجود ندارد و تنها «قیمت بد» داریم. بنابراین انویدیا می‌تواند با کاهش قیمت ۳۰ تا ۵۰ دلاری، RTX 5050 را به گزینه‌ای ایده‌آل برای سیستم‌های اقتصادی و گیمرهای با بودجه محدود تبدیل کند.