گزيده مطالب


1. خاورشناسان معتقدند كه خط عربى بر دو قسم است: خط كوفى كه ماخوذ از نوعى خط سريانى است كه به خط اسطرنجيلى معروف است، و خط حجازى يا نسخ كه از خط نبطى گرفته شده است.

2. مسلمانان قرآن را تا اواخر قرن چهارم با خط كوفى مى‏نوشتند و سپس نگارش قرآن با خط نسخ معمول گرديد.

3. مدتى پس از توحيد مصاحف، به جهت اختلاط ميان عرب‏ها و اقوام غيرعرب، فصاحت عربى، دستخوش تغييراتى شد و به همين جهت ضرورت نشانه‏گذارى در مصاحف احساس گرديد.

4. اعراب گذارى قرآن با نقطه، اولين بار به‏دست ابوالاسود دوئلى شاگرد على بن ابى طالب(ع) صورت گرفت. انگيزه اقدام او را به صورت‏هاى مختلفى نقل كرده‏اند.

5. تعيين حركات به‏دست ابوالاسود براى كلمات چنين بود: يك نقطه در بالاى حرف، علامت فتحه در زير حرف، علامت كسره، ميان حرف، علامت ضمه و دو نقطه علامت‏سكون.

6. اعجام به معناى رفع ابهام از چيز مبهم است و در اصطلاح رسم الخط قرآن براى نقطه‏گذارى حروف به كار مى‏رود; زيرا حروف مشابه يكديگر، با نقطه‏گذارى از حالت ابهام در مى‏آيند.

7. در زمان خلافت عبدالملك به درخواست‏حجاج بن يوسف ثقفى فرماندار عراق، يحيى‏بن يعمر و نصر بن عاصم اقدام به «اعجام‏» و نقطه‏گذارى حروف متشابه قرآن نمودند.

8. كارى را كه ابوالاسود دوئلى با نقطه گذارى در اعراب و حركات شروع كرده‏بود، خليل بن احمد فراهيدى در قرن دوم به صورت نشانه‏هايى از حروف كوچك درآورد.

9. رسم الخط عثمانى كه امروز متداول است، داراى اشتباهات فراوانى است كه بعضى آن را بالغ بر هفت‏هزار دانسته‏اند.

10. اگر رسم الخط قرآن جزئى از شعاير دين محسوب گردد و يا به عنوان ميراث فرهنگى به حساب آيد، تحفظ و تعصب بر آن لازم است; يعنى بايد از تغيير آن خوددارى كرد.
پرسش

1. كاتبان وحى را نام برده، ابزار نويسندگى در عهد پيامبر را ذكر كنيد.

2. كاتبان وحى، به چه صورت آيات را در سوره‏ها، ثبت مى‏نمودند؟

3. نظر علامه طباطبائى را در مورد توقيفى نبودن ترتيب بعضى از آيات توضيح دهيد.

4. على(ع) چرا اقدام به جمع‏آورى مصحف نمود و مصحف او چه خصوصياتى داشت؟

5. موارد استعمال و كاربرد واژه «جمع قرآن‏» را نام برده، بگوييد در كدام مورد اختلاف نظر وجود دارد؟

6. سه دليل براى جمع‏آورى قرآن پس از رحلت، ذكر كنيد.

7. كيفيت جمع دوم، به‏دست زيد بن ثابت به چه صورت بود؟

8. پنج مورد از دلايل معتقدان به جمع قرآن پيش از رحلت را ذكر نموده، مختصرا به آن پاسخ دهيد.

9. كار زيد جمع صحف بود يا مصحف؟ به چه دليل؟

10. ويژگى‏هاى مصحف ابى بن كعب و عبدالله بن مسعود را به اختصار ذكر كنيد.

11. در يك تقسيم‏بندى كلى، سوره‏هاى قرآن به چه دسته‏هايى تقسيم شده‏اند؟

12. يكى كردن قراءات (توحيد مصاحف) با چه انگيزه و هدفى، به ابتكار چه‏كسى، در زمان چه خليفه‏اى و در چه سالى آغاز شد؟

13. اعضاى گروه توحيد مصاحف چه كسانى بودند؟

14. چه كسى در مقابل توحيد مصاحف، موضع گرفت؟ چرا؟

15. مراحل كار به‏دست گروه توحيد مصاحف را مختصرا بيان كنيد.

16. مصاحف عثمانى چند عدد بود و به چه مناطقى ارسال گرديد؟

17. آيا ترتيب سوره‏ها توقيفى است؟ چرا؟

18. موضعگيرى امامان شيعه را در برابر جمع‏آورى قرآن از سوى خلفا توضيح دهيد.

19. اعراب و اعجام قرآن را تعريف نموده، بيان كنيد چه كسانى مبتكر آن بوده‏اند؟

20. به نظر شما تغيير رسم الخط و تصحيح اشتباهات و اشكالات آن جايز است؟ يا خير؟