افقي تازه در درمان سرطان

[Trance]

دكتر اميد فرخزاد، استاد ايراني دانشگاه «هاروارد» با همكاري يكي از استادان دانشگاه MIT آمريكا با ابداع نوعي نانوبمب ضد سرطاني هوشمند به روشي جديد براي درمان سرطان دست يافته كه ضمن نابودي موثر و هدفمند سلول‌هاي سرطاني‏‏‏ عوارض روش‌هاي متداول شيمي درماني را نيز در پي نخواهد داشت.

به گزارش سرويس فن‌آوري خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، اين گروه پژوهشي به سرپرستي اميد فرخزاد و رابرت لانگر در مرکز همکاري مشترک مؤسسه فن‌آوري ماساچوست(MIT) و دانشگاه هاروارد براي مطالعه در زمينه کاربردهاي آينده فن‌آوري‌نانو در سرطان با اضافه کردن يک ذرة کوانتومي و يک آپتامر RNA به داروي ضد سرطاني «دوکسوروبيسين» يک نانوذرة چندمنظوره را طراحي کرده‌اند که نه تنها در درمان سرطان کارايي دارد؛ بلکه، موجب مي‌شود تا بتوانيم از تومورهاي شيمي‌درماني‌شده نيز عکس‌برداري كنيم.

نتايج اين مطالعه در قالب مقاله‌اي در تازه‌ترين شماره مجله علمي Nano Letters منتشر شده است.

دكتر فرخزاد، استاد ايراني دانشگاه‌ «هاروارد» كه با همكاري استاد سابقش «استاد رابرت لنگر» در دانشگاه MIT (موسسه فن‌آوري ماساچوست) اين تحقيقات را رهبري مي‌كنند، چندي پيش از انتشار اين مقاله در گفت‌و‌گو با ايسنا با اشاره به اين كه اين طرح در حال حاضر در زمينه درمان سرطان پروستات دنبال مي‌شود، تاكيد كرد: در اين روش براي انتقال دارو به سلول‌هاي سرطاني از كره‌هايي به ابعاد حدود 150 نانومتر ــ كه حدود 500 تاي آنها قطري در حدود عرض يك تار مو دارند ــ استفاده مي‌شود. اين ريزكره‌ها كه ساختاري شبيه توپ فوتبال دارند با كنار هم قرار دادن چندين مولكول مختلف به وسيله يك پايه پليمري ايجاد شده‌اند كه هر يك از اين مولكول‌ها وظيفه خاصي بر عهده دارند.

به گفته اين پژوهشگر ايراني، عملكرد اختصاصي و هوشمندانه ريزكره‌ها باعث مي‌شود سلول‌هاي سالم در معرض دارو قرار نگيرند و در نتيجه عوارض شيمي درماني در اين روش وجود ندارد.

دكتر فرخزاد در عين حال تصريح كرد كه مزيت اين روش صرفا حذف عوارض شيمي درماني نيست بلكه آزمايش‌هاي انجام شده روي مدل‌هاي حيواني نشان مي‌دهد كه اين روش كه طي آن دارو به صورت كاملا هدفمند و طي چند هفته آزاد مي‌شود مي‌تواند به نحو كاملا موثري سرطان را نابود كند.

به گزارش ايسنا، پژوهشگران در اين طرح، ابتدا يک ذرة کوانتومي را در پوششي از جنس آپتامر RNA قرار دادند تا اين مجموعه بتواند آنتي‌ژن سطحي اختصاصي پروستات(PMSA) را شناسايي كند و اتصال محکمي با آن برقرار کند، سپس داروي ضد سرطاني «دوکسوروبيسين» را به اين مجموعه اضافه کردند. اين دارو نيز خود را در ساختار پرپيچ و تاب آپتامر RNA جاي مي‌دهد؛ البته محققان نشان داده‌اند که اين جاي‌گيري و تداخل دوکسوروبيسين، هيچ اثري بر فعاليت آپتامر و توانايي اتصال آن به PMSA ندارد.

يکي از ويژگي‌هاي شناخته‌شده ذرات کوانتومي، توانايي تابش نور در محدودة مشخص رنگي است. در اين مطالعه به‌ عنوان نمونه، محققان از يک ذرة کوانتومي با توانايي تابش نور در محدودة 470 تا 530 نانومتر استفاده کردند. دوکسوروبيسين نيز جدا از خاصيت ضد سرطاني خود به نحو مؤثري نور آبي را جذب مي‌كند ـ که حداکثر اين جذب در طول موج 480 نانومتر قرار دارد ـ سپس نور را در محدودة سبز تا نارنجي طيف مرئي(460 تا 520 نانومتر) منتشر مي‌كند. اين در حالي است که هنگامي ذره کوانتومي و مولکول «دوکسوروبيسين» به‌عنوان نمونه در اين مجموعه کنار هم قرار مي‌گيرند، فعاليت نوري اين دو با هم تداخل كرده، به ميزان زيادي هر گونه تابش نور از ديگري را مهار مي‌كند.

در واقع هنگامي که محققان مجموعة ذرة کوانتومي و آپتامر RNA و دوکسوروبيسين را در معرض سلول‌هاي سرطاني پروستات بيان‌کنندة PMSA قرار دادند، در اثر بروز پديدة مذكور، آنان تنها قادر به تشخيص حداقلي از نور بودند. اگر چه 90 دقيقه بعد، محققان سيگنال‌هاي نوري واضحي را هم از ذرة کوانتومي و هم از مولکول دوکسوروبيسين دريافت کردند که اين خود نشانگر آن است که مولکول دوکسوروبيسين از داخل اين مجموعه به درون سلول‌هاي سرطاني آزاد شده‌است.

به گفته استاد ايراني دانشگاه «هاروارد»، پيش‌بيني مي‌شود، طي سه، چهار سال آينده يا نهايتا تا هشت سال ديگر اين تكنيك به مرحله كاربرد برسد.

منبع:ایسنا