سيستم هاي صوتيSurround چگونه كار مي‌كنند

[Trance]

سينماي امروز، بسيار متفاوت با سينماي 70 سال پيش است. تصوير واضح تر است، اكثر فيلم هاي رنگي هستند و از افكت هاي كامپيوتري استفاده مي‌شود. اما يكي از بزرگترين تغييرات در زمينه صدا رخ داده است.


در نمايش خانه‌هاي دهه 1930 ، كل سيستم صوتي يك بلندگوي مجزا يا مجموعه‌اي از بلندگوها بود كه پشت صحنه نمايش قرار مي‌گرفت.
امروزه تماشاگران فيلم و سينما انتظارات بيشتري دارند و توقع دارند صدا را از تمام جهات بشنوند.
در اين مقاله نگاهي به سيستم هاي داراي صداي محيطي مي‌اندازيم كه به سيستم استاندارد سينمايي مبدل شده است. همچنين نگاهي به سيستم هاي داراي صداي محيط خانگي مي‌اندازيم و امكان آغاز ساخت را به شما مي‌دهيم.

صداي محيطي چيست؟
روش هاي متعددي براي ساخت و ارائه يك سيستم ضبط صدا وجود دارد.ساده‌ترين روشي كه در فيلم هاي اوليه بكار مي‌رفت، مونوفونيك يا به عبارت ساده‌تر Mono ناميده مي‌شود.مونو، بدين معني است كه تمام صدا روي يك تراك صوتي يا كانال ضبط مي‌شود كه معمولاً روي يك بلندگو پخش مي‌گردد.
ضبط دو كاناله كه در آن صدا روي دو بلندگو در دو طرف شنونده پخش مي‌شود، اغلب Stereo ناميده مي‌شود.
صداي دو كاناله يا همان استريو ، فرمت استاندارد براي پخش كننده هاي استريوي خانگي، تلويزيون و راديوهاي FM مي‌باشد.
ساده ترين روش براي ضبط صدا به روش دو كاناله ( كه ضبط‌هاي دوگوشي نيز ناميده مي‌شود) با دو ميكروفون انجام مي‌گردد .در ضبط صدا به روش Surround ، اين ايده يك گام به جلوتر رفت و كانال‌هاي صوتي بيشتري را افزود. بطوري كه صدا از سه يا چند جهت به گوش مي‌رسد.
اگرچه واژه « صداي محيطي » از نظر فني ، به سيستم هاي چند كاناله خاص اطلاق مي‌شود كه توسط آزمايشگاه هاي Dolby طراحي شده اند اما معمولاً به عنوان واژه‌اي كلي براي سيستم‌هاي سينمايي و سيستم‌هاي صوتي چند كاناله سينماي خانگي بكار مي‌رود. در اين مقاله، ما آن را در اين حالت كلي بكار مي‌بريم.
در سيستم‌هاي ضبط Surround ، ميكروفون‌هاي خاصي وجود دارد كه صداي محيطي را ضبط مي‌كند. (با ضبط صدا در سه يا چند جهت)، اما اين روشي استاندارد براي توليد يك تراك صوتي نمي‌باشد. تقريباً تمام تراك‌هاي صوتي فيلم در يك استوديويي به نام Mixing Studio تركيب و ايجاد مي‌شوند.
گروهي كه مسئوليت اديت و ميكس صدا را بر عهده دارند، تراك‌هاي مختلف صدا‌هاي ضبط شده (گفتگوهايي ضبط شده ، افكت‌هاي صوتي ضبط شده و موسيقي فيلم ) را گرفته و سپس تصميم مي‌گيرند كه از كدام كانال يا كانال‌هاي صوتي استفاده كنند.
در ادامه مطالب بيشتري در خصوص چگونگي ايجاد صداي Surround ، مي‌آموزيم و در مي‌يابيم كه چگونه در سالن‌هاي نمايش از آنها استفاده مي‌شود.
صداهاي محيطي اوليه
در طول سال‌ها، رويكردهاي بسياري متفاوتي در قبال صداي محيطي وجود داشت. فيلمFantasia (1941) محصول والت ديسني، يكي از اولين فيلم‌هاي داراي صداي محيطي بود كه مخاطبين را در موسيقي كلاسيك غوطه‌ور مي‌ساخت.
ويليام گاريني، مهندس صوت والت ديسني هر بخش اركستر را به صورت مجزا ضبط كرد و آنها را براي توليد 4 تراك صوتي مجزا ، تركيب نمود كه به عنوان تراك‌هاي نوري روي يك حلقه فيلم مجزا ضبط شدند.اين 4 تراك ، از اسپيكرهاي مختلفي كه پيرامون سالن قرار گرفته بودند، پخش مي‌شدند. درهنگام نمايش فيلم در سالن ( مجهز به اين تکنولوژي ) ، به نظر مي‌رسيد كه موسيقي دور تالار مي‌گشت.
براي نمايش فيلم Fantasia به صورت صداي محيطي ، يك سالن بايد تجهيزات اضافي براي پخش تراك صوتي و همچنين يك مجموعه اسپيكر گران قيمت داشته باشد.در آن زمان به دليل گران بودن تجهيزات ، سيستم صداي محيطي به طور كامل اجرا و همه گير نشد و تا اواخر دهه 1950، بسياري از فيلم‌هاي هاليود با قالب‌هاي چند كاناله ساده‌تري كد گذاري مي‌شدند.
مجموعه سالن‌هاي مختلف و متعدد ، شامل Cinerama و Cinemascope در اين عصر ظهور كردند. اما اكثر آنها از فناوري‌هاي صداي stereophonic يا theater stereo استفاده مي‌كردند.
صداي stereophonic
صداي استريوفونيك از 4 (‌ يا بيشتر ) تراك صوتي (‌تراک مغناطيسي آنالوگ) در لبه‌هاي فيلم استفاده مي‌كرد.
تراك‌هاي مغناطيسي نمي‌توانند صداهايي به وضوح تراك‌هاي صوتي نوري توليد نمايند اما فضاي بسيار كمتري را در فيلم اشغال مي‌كنند. فرمت استاندارد فيلم ، فضاي كافي براي بيش از دو تراك نوري را نداشت، اما در عوض امکان قرار دادن 6 تراك مغناطيسي در اطراف فيلم ، امکان‌پذير ممكن بود.
سيستم 4 كاناله رايج ، شامل يك كانال براي اسپيكر سمت چپ ، يك كانال براي فعال كردن اسپيكر سمت راست، يك كانال براي اسپيكر مركزي و يك كانال براي فعال كردن اسپيكرهاي محيطي در كناره‌ها و عقب سالن بود.
در اين فيلم‌ها اكثر صداها روي كانال‌هاي جلويي( Front ) به شكلي ضبط مي‌شوند كه به نظر مي‌رسد كلمات به جلوي صفحه مي‌آيند. وقتي يك بازيگر در طرف چپ صفحه صحبت مي‌كند ،صداي گفتگو از اسپيكر سمت چپ و وقتي در سمت راست صحبت مي‌كند، صدا از اسپيكر سمت راست به گوش مي‌رسد. اكثر گفتگوها نيز به سمت اسپيكرهاي مركزي هدايت مي‌شوند كه به هدايت يا متمركز كردن صداها روي صفحه نمايش كمك مي‌كنند. تراك ( يا تراك‌هاي) عقبي معمولاً براي «افكت‌هاي صوتي» از قبيل صداهاي پيش زمينه محيط يا صدايي كه از خارج صفحه مي‌آيد استفاده مي‌شوند.
در سال‌هاي دهه 1970 آزمايشگاه‌هاي دالبي يك فرمت جديد صوتي را براساس همين پيكربندي مطرح نمود. در ادامه خواهيم ديد كه چه چيزي اين سيستم را به استاندارداي جديد براي صداي نمايش مبدل ساخته است.
Dolby Stereo
مانند استريوفونيك، دالبي استريو ( اصلي ) نيز سه كانال جلويي و يك كانال صداي محيطي داشت. اما به جاي استفاده از تراك‌هاي مغناطيسي به استفاده از فناوري تراك نوري براي توليد صدايي واضح‌تر بازگشت. دالبي استريو فرمتي چند كاناله براي پخش صدا است كه در سال 1976 توسط آزمايشگاه دالبي براي استفاده در سينماها ساخته شد كه بر پايه صداي استريوي اورجينال آنالوگ(ابداع شده در 1930) است كه در اين تكنولوژي دو كانل اضافي صوتي بصورت مخفي اضافه شده كه در بر گيرنده اطلاعات صوتي است جهت بكار انداختن يك بلندگوي مركزي و همچنين بلندگوهاي چندگانه اي كه روي ديوار عقب سينما قرار مي‌گرفت.
اين كار توسط يك پردازنده جهت ايجاد فضاي واقعي‌تر انجام مي‌شد و همچنين اين توانايي را نيز داشت كه صداي ضبط شده بر لبه فيلم هاي سلولزي كه بصورت اپتيكال و مونو بود را بصورت فضاي واقعي فيلم شبيه سازي كند.دالبي استريو ، همچنين براي افزايش کيفيت صدا از يك فرآيند كاهش نويز پيشرفته نيز استفاده مي‌كرد.
كيفيت صداي ارتقا يافته دالبي استريو ، فيلم سازان را به سمت استفاده بيشتر از صداي محيطي وادار ساخت. فيلم «جنگ ستارگان» اثر جورج لوكاس، يكي از اولين فيلم‌هايي بود كه در آن براي ارتقاي كيفيت صداي صحنه‌ جنگ‌هاي فضاي، از دالبي استريو استفاده شده بود.
عوامل اين فيلم ، با افزايش تدريجي صداي جنگنده‌ها از كانال‌هاي جلويي به كانال عقبي، كاري ‌كردند كه گويا جنگنده‌ها بر فراز سر بيننده پرواز مي‌كنند.
فيلم‌هاي بعدي از مدل «جنگ ستارگان» پيروي كردند و از صداهاي محيطي براي ايجاد افكت‌هاي جالب و همچنين پر كردن صداي پس زمينه استفاده كردند.
در نسخه‌هاي بعدي سيستم صداي محيطي ، در سالن‌هاي نمايش از يكسري ساب ووفر براي پخش صداهاي فركانس بسيار پايين استفاده شد. بسياري از فيلم سازان از ساب ووفر براي ايجاد يك صدا غرش قدرتمند در سالن استفاده مي‌كنند تا هنگام انفجار يا زمين لرزه ، بيننده به خود بلرزد، در سال 1982، دالبي، نسخه Dolly Surround را به دنياي ارائه کرد كه نسخه اي از دالبي استريو (‌ به شكل يك فرمت سه كاناله) براي سيستم‌هاي خانگي مي‌باشد. Dolly Surround حال و هواي سالن‌هاي نمايش مجهز به صداي دالبي‌استريو را به خانه آورد .
در اين فرمت ، اسپيكرها همانند روش سالن‌‌هاي نمايش نصب مي‌شوند با اين تفاوت كه اين نسخه از سيستم دالبي خانگي ، فقط 3 كانال دارد: اسپيكر چپ، اسپيكر راست و اسپيكر عقب.در سال 1987 دالبي ، نسخه Dolby Pro Logic را معرفي كرد كه يك كانال اضافي براي يک اسپيكر مركزي جلويي داشت.
دالبي پرولوجيك نام فرمت خاصي از صدا نيست ولي جهت معرفي يك تكنولوژي خاص بكار مي‌رود كه روي خيلي از وسايل صوتي در كنار ساير اسامي درج مي‌شود و بيان كننده اين مسئله است كه دستگاه مذكور توان بهبود كيفيت صدا هنگام پخش تراك هاي صوتي حاوي اطلاعات دالبي سوراند(استاندارد قديمي‌تر) را داراست و همچنين داراي اين قابليت است كه صداي استريوي آنالوگ معمولي را بصورت چند كانالي شبيه سازي كند.
ابداع واقعي دالبي استريو اينست كه چگونه اطلاعات صوتي در داخل فضايي كوچك فيلم جا مي‌شوند.وقتي مهندسين دالبي كار بر روي فرمت جديد را آغاز كردند، فهميدند كه تنها مي‌توانند دو تراك نوري را در فضاي موجود جا دهند. به منظور فراهم كردن 4 كانال صوتي مجزا، آنها سيستم پردازش 4-2-4(4-2-4 processing system ) ويژه‌اي را طراحي كردند. در اين سيستم ، 4 كانال اطلاعات صوتي در 2 تراك كدگذاري مي‌شوند.
DOLBY DIGITAL-AC3
صداي سينما با ابداع فرمت دالبي ديجيتال توسط آزمايشگاه دالبي در 1980 وارد دنياي ديجيتال شد.نخستين فيلمي كه به اين طرق نمايش داده شد بتمن در سال 1992 بود.
دالبي ديجيتال داراي 6 كانال صوتي واقعي و كاملا مجزا است كه هريك داراي اطلاعات صوتي خاص خود و بصورت كاملا ديجيتال است كه داراي 5 كانال اصلي و 1 كانال داراي اطلاعات فركانس باس است كه يك ساب ووفر اكتيو را تغذيه مي‌كندکه به 5.1 معروفند بطوريکه 1به معناي استفاده از ساب ووفر است.
گاهي اوقات اين فرمت بصورت AC-3 نمايش داده مي‌شود كه به معناي نسل سوم کدگذاری ديجيتال صوت مي‌باشد.
اين فرمت در 1993 توسط اكثر كشورها به‌ عنوان استاندارد جهت استفاده در تلويزيون هاي ديجيتال انتخاب شد و به دنبال ساخته شدن فيلم‌هايي نظير دروغ‌هاي حقيقي سرانجام در 1995 بعنوان فرمت صوت فيلم‌هاي DVD انتخاب شد.
فرمت DOLBY DIGITAL SURROUND-EX
نسل بعدي صداي ديجيتال است كه بر پايه فرمت دالبي ديجيتال 5.1 مي‌باشد كه مشتركا توسط آزمايشگاه دالبي و كمپاني لوكاس فيلم توسعه داده شد و عبارت است از اضافه شدن يك كانال صوتي كه بصورت تركيب ماتريسي سوراندهاي چپ و راست عقب عمل مي‌كند و در عقب و در بين آنها قرار مي‌گيرد و بصورت 6.1 مي‌شود كه نسخه خانگي آن بصورت اختياري روي آمپلي‌فايرهاي بسيار حرفه‌اي داراي استاندارد THX موجود است.

يک توضيح : THX اين علامت كه روي تعداد كمي از دستگاه‌ها و يا فيلم‌ها قرار داده شده و خيلي‌ها به اشتباه آن‌را يك فرمت جديد صوت مي‌دانند توسط كمپاني لوكاس فيلم ابداع شد و در واقع استانداردي است كه در مورد كيفيت صدا بحث مي كند.
آقاي هولمن پي برد در سينماهاي مختلف و نيز در استوديو هاي توليد از وسايل مختلفي استفاده مي‌شود كه موجب تغيير صدا مي‌گردد و با صداي اورجينال تفاوت دارد بنابراين اين استاندارد كيفيت را پايه گذاري نمود. اين استاندارد تضمين مي‌كند كليه وسايل و يا نرم‌افزار هايي كه داراي اين نشان هستند داراي بالاترين كيفيت و مطابق صداي اصلي مي‌باشند. در اين استاندارد بطور مستقيم نحوه ساخت و سازماندهي محصولات بيان شده است.
فرمت DTS Sound
Digital Theatre System يا همان DTS نيز يك فرمت ديجيتال جديدتر است كه از سال 1995 شروع شد و بعنوان رقيبي براي دالبي 5.1 مطرح مي‌باشد و تنها تفاوت آن در ضريب فشرده كردن صداست كه در اين فرمت بر خلاف دالبي كه به صورت ثابت نرخ آن 12:1 است به صورت متغير بين 1:1 تا 40:1 است .اين فرمت اولين بار در سينماي خانگي در سال 1996 و در فيلم پارك ژوراسيك به كار رفت.
صداي ديجيتال روي يك اصل بسيار متفاوت با سيستم‌هاي صوتي آنالوگ كار مي‌كند.
در ضبط آنالوگ، صدا به عنوان موج كد گذاري مي‌شود، در ضبط ديجيتال صدا به عنوان مجموعه اي از 0 و ‌1 ها كد گذاري مي‌شود، درست مثل برنامه كامپيوتر. با اين روش مي‌توان اطلاعات بيشتري را در يك فضاي محدود كدگذاري کرد.
ديکودر علاوه بر مجزا ساختن سيگنال‌هاي مختلف ، اطلاعات صوتي را از فيلترهاي مختلف و بخش‌هاي كاهش دهند عبور مي‌دهد تا سطوح صدا را متعادل كرده و صداهاي زايد را كاهش دهد.ديکودر Pro logic (پرولوجيك) از بخش‌هاي اداره كننده فعال براي كنترل دقيق‌تر اين فرآيند مي‌باشد.
فرمت DTS-ES
آخرين نسخه Digital Theatre System است كه تحت ليسانس دالبي ساخته شد و دقيقا مانند دالبي SURROUND-EX يك كانال سوراند عقب به آن اضافه شد و بصورت 6.1 درآمد.
فرمت SDDS
فرمت SDDS يا به عبارت کامل‌تر Sony Dynamic Digital Sound نيز يك فرمت صوت است كه توسط سوني ابداع شد و تنها در سينماهاي بسيار پيشرفته يافت مي‌شود و بعيد است نسخه خانگي آن بتواند مانند دالبي فراگير شود.
در اين يك سيستم توسط هشت كانال صوتي (7.1) ، صدايي بي اندازه صاف شفاف و بسيار دلنشين توليد مي‌شود. كانال‌هاي آن عبارتند از چپ ، مركز/چپ ، مركز ، مركز/راست ، راست ، سوراند عقب/چپ ، سوراند عقب/راست و ساب ووفر !!!
سخن پاياني
صداي محيطي براي طرفداران سينما در هر جاي دنيا، به بخش ضروري سينما مبدل شده است و براي فيلمسازان نيز كنار هم چيدن صدا ها و ترکيب آن به يکي از مراحل حساس و حياتي فرايند توليد فيلم تبديل شده است.
صداي محيطي سالن‌هاي نمايش و سيستم هاي صوتي تصويري خانگي را بگونه‌اي توسعه داده که مخاطب را در بطن و جريان فيلم قرار مي دهد. كاري كه هيچ سيستم ديگري نمي‌تواند انجام دهد.






رایانه خبر


برای مشاهده این لینک/عکس می بایست عضو شوید ! برای عضویت اینجا کلیک کنید