با تاييديه 80Plus آشنا شويد

[K1LOU]

بازده منبع تغذيه زير ذره‌بين

برای مشاهده لیست منبع تغذیه‌هایی که موفق به دریافت گواهی 80 Plus شده اند، مي‌توانید به سایت www.80plus.org مراجعه کنید.


منبع تغديه يکي از قطعات مهم هر کامپيوتر است که برق متناوب شهري را به برق قابل استفاده توسط قطعات کامپيوتر تبديل مي​کند. راندمان یا بازده (Efficiency) یکی از ویژگی‌های قابل توجه و مهم منبع تغذيه است که معمولا مورد کم​توجهي قرار مي​گيرد. این ویژگی بیانگر مقدار انرژی است که هنگام استفاده از کامپیوتر هدر مي‌رود. اما مشکل اينجاست که کاربران بايد هزينه اين انرژي هدر رفته را در قبض برق خود پرداخت کنند، بنابراين به صرفه است که ميزان اين هدر رفت به حداقل برسد. گواهي 80 Plus براي رفع اين مشکل و شناسايي منبع تغديه‌هاي کارا با بازده بالا از انواع با بازده پايين آن‌ها است. همان‌طور که از نام استاندارد پيداست، تضمين مي​کند که منبع ​تغذيه در تمام شرايط عملياتي بازده بالاي 80 درصد خواهد داشت. با حرکت بيشتر توليدکنندگان به سمت توليد محصولات با بازده بالاي 80 درصد، طراحان اين گواهينامه تصميم گرفتند تا چهار دسته جديد با نام​هاي Platinum (پلاتين)،Gold (طلا)،Silver (نقره)، Bronze (برنز) در کنار گواهینامه اولیه طراحي کنند اما قبل از اين‌که به جزييات بيشتر اين گواهينامه بپردازيم، کمي در مورد مفهوم کلي بازده در وسايل الکتريکي صحبت مي‌کنيم.


بازده


راندمان يا بازده با حرف يوناني اتا (ŋ) نيز نمايش داده مي‌شود. بازده هر وسيله الکتريکي نسبت توان وروردي به توان خروجي آن است. براي منبع تغذيه، بازده به صورت نسبت توان الکتريکي مصرف شده توسط منبع تغذيه به توان الکتريکي که در اختيار قطعات کامپيوتر قرار گرفته، تعريف مي​شود.


به عنوان مثال، اگر قطعات داخلی سيستم شما، 300 وات توان الکتريکي مصرف مي​کنند و بازده منبع تغذيه آن 75 درصد است، اين سيستم 400 وات توان الکتريکي از برق شهري دریافت مي‌کند. 100 وات توان گم شده در اين ميان، به صورت گرما به محيط داده مي​شود. اگر به‌جاي اين منبع تغذيه از يک مدل با بازده 85 درصد استفاده شود، مصرف توان از برق شهري به 353 وات کاهش خواهد يافت. به اين ترتيب منبع تغذيه با بازده بالاتر، هزينه​هاي مصرف برق در سيستم شما را کاهش مي‌دهد.


منبع تغذیه همواره یک راندمان ثابت ندارد و بازده آن با توجه به بار کاري (Load) موجود روي آن تغيير مي​کند. زماني‌که منبع تغذيه با بار کاري 20 درصد کار مي​کند، بدان معناست در حال فراهم کردن توان به ميزان 20 درصد توان اسمي خود است. اگر نمودار راندمان بر حسب بار کاري يک منبع تغذيه رسم شود، يک منحني ناقوسی شکل به‌دست مي​آيد که بيشترين بازده آن براي زماني است که خروجي آن معادل50 درصد از توان تعیین شده روی لیبل آن باشد. تصوير شماره يک، نمودار بازده منبع تغذيه مدل TX750 از Coarsair را نشان مي​دهد. اين نمودار 2 منحني دارد که يکي مربوط به عمليات با برق شهري 230 ولت و ديگري براي کار با برق 115 ولت است.


اين نمودار 2 نکته بسيار مهم در رابطه با عملکرد يک منبع تغذيه را بازگو مي‌کند. نکته اول اين‌که بيشترين بازده يک منبع تغذيه مربوط به زماني است که با بار کاري حدود 50 درصد کار مي​کند، یعنی اگر توان خروجی آن 800 وات باشد، در حال فراهم کردن 400 وات توان برای قطعات است. به این خاطر همواره توصیه مي‌شود پاوری خریداری کنید که توان آن حدود دو برابر توان مصرفی معمول شما باشد. به عنوان مثال اگر سيستم شما در پرمصرف‌ترين شرايط خود، 300 وات توان الکتريکي مصرف کند، يک منبع تغذيه 600 واتي براي آن توصيه مي​شود. با این توضیح بهتر مي‌توانید علت پیشنهاد پاور‌های با توان بالا (‌600 وات و بالاتر‌) را درک کنید. تنها عيب این کار، قیمت بالای منبع تغذیه با توان بالاتر است اما در دراز مدت این کار حتي اقتصادي​تر به نظر مي‌رسد. با این کار، علاوه بر این‌که هزينه برق کم‌تري در قبض برق خود مي​پردازيد، کامپیوتر شما خنک‌تر کار مي‌کند و دست شما برای به‌روزرسانی قطعات در آینده بازتر خواهد بود. ضمن اين‌که مشکلات ناپایداری سیستم هنگام اجرای بازی‌های کامپیوتری سنگين و يا کار با نرم​افزارهاي سنگين نيز از بين خواهد رفت.


نکته دوم نيز اين است که منبع تغذیه هنگام اتصال به برق شهري230 ولت راندمان بالاتری خواهد داشت. راندمان گفته شده توسط شرکت سازنده يک منبع تغذيه همان راندمانی است که این منبع تغذیه با اتصال به شبکه برق 220 – 230 ولت ارايه مي‌دهد. بنابراین اگر کاربر در کشوری زندگی مي‌کند که دارای شبکه برق 115 – 110 ولت است، باید بداند که منبع تغذيه، با راندمانی کم‌تر از مقدار اعلام شده توسط شرکت سازنده کار خواهد کرد.


انواع گواهي​هاي 80 Plus


گواهي 80 Plus در پنج سطح استاندارد، برنز، نقره، طلا و پلاتين طراحي شده است. اين گواهي حداقل راندمان منبع تغذيه براي سه بار کاري 20 ، 50 و 100 درصد را اعلام مي​کند. تفاوت اين 5 سطح در تصوير شماره 2 نشان داده شده است. تفاوت بین این سطوح همان‌طور که در جدول بدان اشاره شده، در میزان راندمان به‌دست آمده تحت بار‌های اعمال شده است. ارقامي‌که در جدول ذکر شده‌اند در واقع حداقل مقداری است که یک منبع تغذيه باید در شرایط اعمال بار مورد نظر به‌دست آورد.


جدا از بازده، تمام سطوح گواهي 80 Plus​، به ضريب تصحيح توان((PFC حداقل 9/0(حداقل 95/0 براي گواهي سطح پلاتین) نياز دارند. در حال حاضر گواهي سطح پلاتين، تنها براي منبع تغذيه‌هاي به‌کارگرفته شده در مراکز اطلاعاتي ( Data Centers) به‌کار گرفته مي‌شود. اين نوع منبع تغذيه​ها تنها با برق شهري 230 ولت کار مي​کنند.


روش بررسی يک منبع​تغذيه در تاییدیه 80 Plus


تاییدیه 80 Plus توسط یک لابراتوار مستقل رهبری و اداره مي‌شود. تولیدکنندگانی که خواستار اخذ این تاییدیه برای محصولات خود هستند باید نمونه‌هایی از محصولات خود را برای آزمایش به این لابراتوار ارسال کنند. ضمن این‌که مبلغی نیز برای انجام آزمایش روی محصولات ارسالی باید پرداخت شود. این هزینه به آن‌ها اجازه می‌دهد تا از لوگوی 80 Plus استفاده کنند؛ مشروط بر این‌که نمونه‌ها مراحل تایید را با موفقیت پشت سر بگذارند.


لابراتوار 80 Plus تنها یک نمونه از هر محصول را مورد آزمایش قرار می‌دهد. با این حال به تولیدکننده‌ها توصیه مي‌شود که حداقل دو نمونه از یک محصول را به لابراتوار بفرستند. لازم به ذکر است که از نمونه دوم زمانی استفاده خواهد شد که نمونه اول دچار خرابی شود.


اما در ادامه نگاهي به شيوه تست منبع تغذيه توسط آزمايشگاه 80 Plus خواهيم انداخت و نقاط قوت و ضعف کار آن‌ها را بررسي مي​کنيم. روش کلي کار اين است که منبع تغذيه تحت يک بار (Load) مشخص قرار مي​گيرد و توان مصرف شده توسط منبع تغذيه از برق شهري اندازه​گيري مي‌شود. سپس راندمان با استفاده از فرمول ارايه شده در بخش قبل محاسبه مي​شود. اما روش تست 80 Plus دارای چند نکته قابل توجه نيز است:


1 - تجهیزات به‌کار رفته در لابراتوار 80 Plus از دقت و صحت بالایی در اندازه​گيري کميت​هاي مختلف برخوردار هستند. وات‌متر (دستگاه اندازه​گيري توان مصرفي) مورد استفاده در اين آزمايشگاه از حداقل دقت 5/0 درصد برخوردار است.


2 - در مدارک مربوط این‌طور آمده که اين آزمايشگاه مي​تواند منبع تغذيه را تحت ولتاژ 115 و یا 220 تست کند، اما معمولا تست​ها در 115 ولت انجام می‌شود. بنابراین راندمان​هاي به‌دست ​آمده، کم‌تر از مقدار واقعي راندمان هنگام کار با ولتاژ 230 ولت است. تنها استثنا در اين مورد به منبع تغذيه​هاي مورد استفاده براي مراکز اطلاعاتي بوده که تنها با ولتاژ 230 ولت کار مي​کنند و تست آنها نيز در همين ولتاژ انجام مي​شود.


3 - در آزمایشگاه 80 Plus منبع تغذیه‌هایی مورد تایید قرار مي‌گیرند که دارای ضریب تصحيح توان حداقل 9/0 باشند. البته براي کسب گواهي پلاتين، ضريب تصحيح توان بايد حداقل 95/0 باشد.


روش تست منبع تغذیه در آزمایشگاه 80 Plus دارای معایبی نیز است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:


1 - تست‌های برگزار شده در لابراتوار در داخل محفظه​اي با دمای ثابت 23 درجه سانتی‌گراد صورت مي​گيرند. واضح است که هیچ کامپیوتری در جهان در چنین دمای داخلی پایینی کار نمي‌کند. مشکل اساسی اینجاست که وقتی دما افزایش مي‌یابد، منبع تغذیه توان بیشتری را از شبکه برقی کشیده تا بتواند همان توان مشابه را در خروجی خود داشته باشد. بنابراین به​طور معمول راندمان با افزایش دما، کاهش مي‌یابد. دمای مناسب جهت اجرای این تست، در محدوده 45 تا 50 درجه سانتی‌گراد است. به همین دلیل توصیه مي‌شود که برای اندازه‌گیری راندمان دقیق‌تر، حتما منبع​تغذيه را در اتاقکی با قابلیت تنظیم دما قرار داد تا بتوان نتایج را در دوحالت محیط خنک و محیط گرم مورد محاسبه و ارزیابی قرار داد.


2 - منبع تغذیه تنها تحت سه بار عملياتي 50، 20 و 100 درصد تست و بررسی مي‌شود. اين بارهاي پردازشي به ترتیب با نام‌های Light (سبک)، Typical (معمولي) و Full (کامل) خوانده مي​شوند. از یک طرف مي‌توان به‌کارگیری این سه بار را برای به‌دست آوردن یک دید کلی نسبت به راندمان منبع تغذيه، کافی دانست . با اين حال از نقطه نظر ديگر، اين سه بار کاري را براي پي بردن به راندمان دقيق منبع تغذيه مي​تواند ناکافي باشد و شايد لازم باشد تست​ها در چندين باز کاري ديگر نيز انجام شوند.


3 - نام دقيق مدل و تجهيزات استفاده شده در اين آزمايشگاه اعلام نشده است.


4 - وجود تاییدیه 80 Plus روی یک محصول دلیل محکمي‌ برای بازده بالای 80 درصد آن نیست، چرا که برخی سازندگان اقدام به استفاده از برچسب 80 Plus برخی محصولات خود روی دیگر محصولات مشابه که توسط آزمایشگاه تست نشده‌اند، کرده‌اند. نمونه بارز این کار، دو منبع تغذیه OCZ400MXSP و OCZ400SXSاز OCZ است که ساختار کاملا مشابه داشته و تنها یکی از سیستم کابل‌کشی Modular استفاده مي‌کند. جالب این‌که OCZ تنها یکی از این مدل‌ها را برای دریافت تاییدیه، به آزمایشگاه 80 Plus فرستاده درحالی‌که روی هر دو مدل برچسب 80 Plus درج شده است. بر هیچکس پوشیده نیست که حتی دو مدل محصول کاملا مشابه نیز، عملکرد یکسانی نخواهند داشت و استفاده از تاییدیه یک محصول، روی محصول مشابه دیگر کار نادرستی است.


کاربران انتظار دارند که آزمایشگاه 80 Plus برای بالابردن اعتبار تاییدیه خود و همچنین راحت کردن خیال کاربران، اصلاحاتی در شیوه تست خود به عمل آورده تا موارد مذکور نیز در آن لحاظ شود.

نويد رفعتي
Navid@ICTNews.ir

منبع:http://www.asreertebat.com