iSteve
11-11-14, 14:52
به نام خدا،
سلام، در این فصل گرم تمام کارهای روزمره سخت تر شده، این فصل یکی از فصل های نه چندان جالب برای اورکلاکرهاست، چون برای خنک کردن قطعات مورد نظر باید انرژی و وقت بیشتری صرف کنند.
گذشته از اورکلاکرها، کاربران عادی هم وقتی میبینند مثلا cpuی خودشون داره روی دمای بالای 50 یا 60 درجه کار میکنه یه کم ناراحت میشن. بحث خنک کنندگی داخل کیس زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکنه که بدونیم هرچه قطعات کامپیوتر دمای پایین تری داشته باشه عمر و دوام و پایداری بسیار بیشتری پیدا میکنه، غیر از اینها مثلا یک cpu در دمای 20 درجه کارایی بسیار بالاتری نسبت به قرارگیری در دمای 60 درجه داره.
به طور کلی با کاهش دمای فضای داخل کیس و قطعاتمون میتونیم عمر مفید اونها رو بسیار بالاتر ببریم، فکرشو بکنید شما میتونید با کاهش 10 تا 20 درصدی دمای یک قطعه به طور مثال عمر مفیدش رو بین 5 تا 15 برابر افزایش بدین(این مثال در مورد خیلی از قطعات دور از واقعیت نیست)
در این تاپیک ابتدا به صورت خیلی کلی به چند روش معمول، برای خنک کردن قطعات و چیپست ها و cpu میپردازیم و بعد از اون به صورت دقیق تر روش های خنک کردن قطعات برای کاربران معمولی رو بررسی میکنیم. به دلیل اینکه بنده تخصصی در زمینه ی اورکلاک ندارم و موضوع و هدف تاپیک روش های خنک سازی برای کاربران عادی هست بنابراین به مباحث مربوط به خنک کردن قطعات برای کاربردهای خاص و اورکلاک رو به صورت خیلی خیلی گذرا نام میبریم.
انواع وسایل و روش های معمول برای خنک کردن چیپ، چیپست و پردازنده و سایر قطعات:
استفاده از هیت سینک، هیت سینک و فن، خمیر سیلیکون:
معمولا برای کاهش دمای چیپ های پل جنوبی در مادربوردهای قدیمی از یک قطعه هیت سینک آلومینیومی استفاده میشد که توسط گیره هایی به مادربورد محکم میشد. اما در چیپ های پل شمالی و یا چیپست های امروزی از این هیت سیتنک ها به همراه چسب یا خمیر سیلیکون استفاده میشه که باعث میشه دما رو از سطح چیپست بهتر منتقل کنه.
دمای cpuها و گاهی چیپست ها بیشتر از اونی میشه که یک هیت سیت سینک بتونه با استفاده از جریان هوای محیط خنکش کنه، بنابراین بر روی این سینک ها از یک فن هم استفاده میشه تا یک جریان هوای قوی روی سطح هیت سینک ایجاد کنه و دماش رو کاهش بده. کاملا مشخصه در زمانی که یک قطعه اونقدر داغ میشه که نیاز به فن و هیت سینک داره صددرصد نیاز به خمیر سیلیکون برای انتقال بهتر دما بین هیت سینک و چیپ یا پردازنده(پردازنده ی گرافیکی یا مرکزی) باید وجود داشته باشه.
از هیت سینک ها و ترکیبش با فن، برای کاهش دمای cpu، gpu، رم، چیپست و چیپ ها و ماسفت ها استفاده میشه.
در بخش های بعدی به طور مفصل به راه ها رو روش های کاهش دما با این وسایل میپردازیم.
وسایل و روش نیمه حرفه ای برای خنک کردن چیپست، پردازنده ی مرکزی و گرافیکی، رمها:
واترکولرها:
استفاده از این روش هزینه ی بیشتری لازم داره. وقتی که یک هیت سینک و فن و خمیر سیلیکون مرغوب نیاز ما رو برآورده نکرد باید به سراغ یک روش با کارایی بالاتر باشیم. واترکولرها در شریط عادی نمیتوانند دمای زیر صفر رو ارائه کنند اما کارایی بسیار خوبی دارند، کارایی یک واترکولر بستگی خیلی زیادی به جنس و مدلش داره برای همین در قیمت های بسیار متفاوت در بازار موجوده.
از واترکولرها میشه برای خنک کردن رم ها، cpu، کارت گرافیک ها، ماسفت ها و چیپست استفاده کرد.
Only the registered members can see the link
روش های خنک کردن قطعات برای کاربردهای خاص و اورکلاک:
تک(TEC):
بحث این قطعه پیچیده ست اما بهتر میدونم لینک منبع رو که فارسی هست در اختیار دوستان قرار بدم تا اینکه بخوام کپی برداری کنم، چون خودم برای اولین بار توسط همین مطلب با تک ها آشنا شدم: مطلب (Only the registered members can see the link)
نویسنده ی تاپیک: "تک، قطعه ی الکترونیکی می باشد که با عبور جریان DC، یک طرف گرما تولید می کند و طرف دیگر آن سرد می شود"
Only the registered members can see the link
cascade: نوعی خنک کننده ست که مانند موتور یخچال عمل میکنه و خنک کننده های تغییر فاز هم بهشون گفته میشه. cascadeها توسط نیروی الکتریسیته عمل خنک سازی رو انجام میدن.
Only the registered members can see the link
این روش کمتر مورد استفاده قرار میگیره ولی میتونید با cascadeها تا دمای منفی 100 درجه دست پیدا کنید(بستگی به موتور یخچالتون داره!!) تا به حال دیدم برای اورکلاک و کاهش دمای cpu و رم و کارت گرافیک و چیپست از این دستگاه استفاده شده. از این دستگاه برای انجام تست استفاده میشه و به خاطر مصرف برق زیادو... نمیشه به صورت همیشگی ازش استفاده کرد(مگه اینکه موتور یخچال رو روی اتومات بذاریدش تا دماش رو تنظیم کنه!!!!!(شوخی بود))
کانتینرها:
یک قطعه ی محبوب اورکلاکرها! این وسیله برای اکستریم اورکلاکرها مورد استفاده قرار میگیره و فقط برای انجام تست لحظه ای هست. به طور کلی از کانتینرها برای اورکلاک و خنک کردن cpu، کارت گرافیک، رم و چیپست استفاده میشه.
Only the registered members can see the link
داخل این کانتینرها مانند یک ظرف خالی هست که هرچی دوست داشته باشیم میریزیم! از آب سرد گرفته تا آب میوه و یخ و یخ خشک و...!
معمولا برای انجام اورکلاک های متوسط از یخ خشک یا اصطلاحا Dice، برای داخل کانتینر استفاده میشه. یخ خشک میتونه دمای کانتینر رو تا منفی 70درجه برسونه و از اون طرف کانتینر هم دمای cpu رو به شدت قورت میده! اگه فقط کمی بیشتر سه چهار ثانیه یخ خشک رو توی دست بگیرید، پوست دچار آسیب شدید و سوختگی میشه. یخ خشک رو به همراه الکل سفید داخل کانتینر میریزن که باعث میشه الکل نقش انتقال دهنده ی دمای یخ خشک به کانتینر رو انجام بده.
Only the registered members can see the link
اما برای اورکلاک حرفه ای و سنگین از نیتروژن مایع یا اصطلاحا LN2 در کانتینرها استفاده میشه که خطرش از یخ خشک بیشتره اما میتونه دمای کانتینر رو به کمتر منفی 190درجه سانتیگراد برسونه! این مایع برای کسانی که تجربه ی زیاد استفاده ازش رو نداشتن خطرناکه و میتونه سوختگی های بسیار شدید و اورژانسی رو روی پوست ایجاد کنه.
Only the registered members can see the link
نیتروژن مایع در ظرف ها و تانک های مخصوصی نگهداری میشه.
و اما آخرین راهکار برای اورکلاکرها برای رسیدن به دمای کمتر، استفاده از هلیوم مایع در کانتینر هست. هلیوم مایع میتونه دمای کانتینر رو به منفی 256درجه ی سانتیگراد برسونه! این دیگه آخرشه!
Only the registered members can see the link
بسیار خوب، چندتا روش خنک کردن قطعات رو مرور کردیم، اما هدف ما کاربران عادی برای کاربرد معمولی هست، بنابراین از این پس به معمولی ترین راه کاهش دما یعنی Air و کاهش دما به وسیله ی هوا، میپردازیم.
راه های پایین نگهداشتن دمای محیط قطعات (داخل کیس):
قبل از اینکه بخواهیم از وسایل خنک کننده استفاده کنیم باید دمای محیط و فضای قرارگیری قطعات مناسب باشه.
ابتدا سعی کنید کیس رو در سردترین مکان قرار دهید، که جریان هوای سرد در اطراف کیس برقرار باشه، تا زمانی که محیط دمای مناسبی نداشته باشه هیچ روشی نمیتونه کمک مفیدی بکنه.
باید از کیس هایی استفاده کنید که تهویه ی خوبی داشته باشه و یا اگه تهویه ی مناسبی نداره خودتون یه سیستم تهویه ی خوب واسش طراحی کنید. تهویه ی کیس باید به گونه ای باشه که هوا داخل کیس جریان داشته باشه و در هیچ نقطه ی گرمی، هوا راکد نباشه. برای اینکار باید تعدادی فن رو طوری روی بدنه ی کیس بذاریم که حجم ورودی و خروجی هوا، تا حد امکان برابر باشه و نباید مثلا از 3تا فن فقط به صورت دمنده به کار ببریم.
Only the registered members can see the link
هرچی دمای محیط و اطراف کیس بیشتر باشه، بهتره جریان هوای داخل کیس رو بیشتر کنیم. زمانی که تمام این موارد به خوبی رعایت بشه دیگه نیازی نیست درب کیس باز باشه، اینجوری کارایی خنک کنندگی بالاتر میره و دیگه گرد و غباری رو قطعات نمیشه تا عمرمفید رو کاهش بده.
با رعایت تمام موارد ذکر شده، حالا محیطی با دمای مناسب برای قطعات داریم اما این تمام ماجرا نیست! هنوز سخت افزارهایی مثل cpu و ... هنوزم دمای بالایی دارند و مهار کردن دمای زیادشون نیازمند فکر و خلاقیت بیشتریست!
ابتدا باید بدونیم کدوم قطعه هنوزم دمای زیادی داره، برای پی بردن به این موضوع میتونید از لمس کردن سخت افزارهای دارای اهمیت زیاد و نرم افزارهایی که برای همین منظور طراحی شدن استفاده کنید.
روش های خنک نگهداشتن چیپست مادربورد:
چیپ ها رو میشه با واترکولرها خنک کرد اما بودجه ی زیادی برای خرید یک ست کامل واترکولر نیاز داره. همینطور که عرض کردم فقط به روش های معمول برای کاربردهای عادی رو بررسی میکنیم.
در مادربوردهای قدیمی، معمولا چیپ های پل جنوبی به دلیل دمای بسیار اندک(تقریبا میشه گفت هیچ حرارتی تولید نمیکردند) به هیچ گونه خنک سازی نیاز نداشتند، اما اکنون میبینیم که نیاز به یک فن برای خنک کردن هیت سینک چیپست ها احساس میشه.
سازندگان مادربوردها همیشه هیت سینک های روی بورد رو طوری طراحی میکنند که توسط فن cpu خنک سازی شون انجام بشه، جالبه بدونید که فن روی هیت سینک cpu تنها وظیفه ی خنک کردن cpu رو به عهده نداره بلکه هیت سینک های روی مادربورد رو هم خنک میکنه! میپرسید چرا؟ به ادامه مطلب توجه کنید.
به نظر شما چرا فن استوک cpu به همیشه هوا رو به سمت مادربورد هدایت میکنه؟چرا هیچ وقت هوا رو از سمت هیت سینک و مادربورد به سمت خارج هدایت نمیکنه؟
Only the registered members can see the link
جهت شیارهای روی این مادربورد (Only the registered members can see the link) چرا با جهت های مختلف طراحی شده؟
دلیل اینها اینه که فن روی هیت سینک cpu هوا رو به سمت بین پره های روی هیت سینک منتقل میکنه و باعث وجود جریان هوا در اطراف هیت سینک های روی چیپست و در نهایت خنک تر کردن اونها میشه.
Only the registered members can see the link
اگه با وجود اینها هنوزم چیپست مادربورد شما خیلی داغ میکنه میتونید در کنار و یا روی اون یک فن نصب کنید، البته این کار گاهی اوقات محدودیت فضا داره و اگه از کیسی با تهویه ی عالی استفاده میکنید نیازی به این کار نیست. برای اینکه یک فن به هیت سینک اضافه کنید ابتدا باید به شیارهای روی هیت سینک توجه کنید و جهت جریان هوای فن رو در جهت شیارهای هیت سینک تنظیم کنید تا بالاترین کارایی رو در اختیار داشته باشید.
در نهایت اگه هیت سینک چیپست مادربورد شما اونقدر داغ هست که هیچ کدوم از اینها نمیتونستن به شما کمک بکنند، میتونید از خنک کننده های چیپست در کنار یک خمیر سیلیکون مرغوب استفاده کنید که کارایی خوبی دارند.
روش های پایین نگهداشتن دمای پردازنده ی گرافیکی/کارت گرافیک ها:
برای یک کاربر معمولی، نمیشه روی کارت گرافیک ها مانور خواصی داد و تغییرات زیادی در اونها بوجود آورد، مخصوصا اینکه کوچکترین تغییر در اونها باعث باطل شدن گارانتی میشه. اگه از کارت گرافیکی استفاده میکنید که فن نداره میتونید با استفاده از چسب یا هر وسیله ی دیگه ای که به خلاقیت شما برمیگرده یک فن روی اون نصب کنید و خمیر سیلیکون رو با یک نمونه ی بهتر تعویض کنید. در صورتی که دمای کارت گرافیک شما خیلی بالاست و دارای فن هست، تنها راه تعویض خنک کننده ی گرافیک و خمیر سیلیکون با یک نمونه ی بهتر و با کیفیت و کارایی بیشتر هست که خوشبختانه مدلهای مختلفی در بازار موجوده که بعضی از اونها سایلنت (بدون فن) و بعضی دیگه دارای فن های قدرتمندی هستند.
Only the registered members can see the link
خنک کردن پردازنده ی مرکزی (cpu):
یکی از پرحرارت ترین قطعات سخت افزاری همین cpuهست و همینطور از قطعه ای که دمای اون در کاراییش خیلی اثر میذاره. پراهمیت ترین سخت افزاری که باید دماش پایین باشه همین cpu هست که هرچقدر دمای کمتری داشته باشه طول عمرمفید بیشتری داره و پایدارتر هست و با سرعت عمل بیشتری کار میکنه. تصور کنید شما به تنهایی باید بار یک وانت رو خالی کنید، حالا زیر آفتاب تابستون و هوای بسیار گرم کارایی شما بیشتره یا زیر سایه و کنار یک کولر؟!
برای خنک کردن و پایین آوردن دمای cpu بعد از اینکه محیطی سرد رو فراهم کردیم باید هیت سینک رو تعویض کنیم و از فن هایی با دور بالاتر استفاده کنیم. خوشبختانه کولرهای cpu در بازار فراوان هستن و مدل های متنوعی در بازار پیدا میشه.
Only the registered members can see the link
همونقدر که یک کولر خوب در خنک کردن cpu تاثیر داره یک خمیرسیلیکون مرغوب هم میتونه تاثیر داشته باشه. با استفاده از خمیرسیلیکون های بسیار خوب، گاهی حدود 8یا 10 درجه نسبت به خمیرسیلیکون های متفرقه و ارزان قیمت، دما پایین تر میاد، این خمیرهای دما رو بسسیار عالی بین هیت سینک و cpu منتقل میکنند.
راه بعدی lap کردن cpu هست،میدونیم که بین سطح تماس هیت سینک و cpu همیشه فاصله های ریزی هست، ما این سطح رو با خمیرسیلیکون میپوشونیم تا حرارت بهتر منتقل بشه، حالا اگه این سطح ناصاف رو کاملا صاف کنیم هم خمیرسیلیکون کمتری نیاز هست و هم دما راحت تر منتقل میشه.
Only the registered members can see the link
شما با عمل lap کردن کف کولر و سطح cpu رو سیقلی و در بهترین حالت آیینه ای میکنید، اینجوری دما با سرعت بیشتری منتقل میشه.
البته تجربه ی کم و ناقص بنده نشون میده که همواره زمانی باید lap کرد که هم کف کولر و هم سطح cpu رو ما lap کنیم وگرنه اگه مثلا فقط cpu رو lap کنیم در حالی که کف کولر لپ نشده باشه، نتیجه ممکنه برعکس بشه و دما افزایش پیدا کنه.
Only the registered members can see the link
روی سطح cpuها و بعضی از gpuها (پردازنده ی گرافیکی) یک محافظ به نام IHS وجود داره که این IHS رو در تصویر بالا میتونید ببینید، در واقع IHS همون قطعه ای هست که ما سیقل میدیمش. تصویر زیر مربوط به یک cpuای هست که IHS رو از روش جدا کردند:
تمام IHSهای تمام cpuها از جنس مس ساخته شده اما برای اینکه مس فلز نرمی هست یک پوشش از آلومینیوم روی IHS کشیده شده. ولی زمانی که شما lap میکنید این لایه ی رو رو برمیدارید و به سطح مسی میرسید. مانند تصویر قبلی که میبینید سطح IHS مس هست.
عمل lap کردن رو میشه برروی کف هیت سینک های چیپست ها و کارت گرافیک ها انجام داد و البته تنها gpuهایی که دارای IHS هستند رو میشه lap کرد.
در تصویر بالا میبینید که IHS از روی cpu برداشته شده و میبینید که بین این دوتا از خمیر سیلیکون استفاده شده البته این مورد تنها در cpuهای نسل ivybridge و haswell صدق میکنه و در دیگر cpuها به جای خمیر سیلیکون، این دو قطعه با هم لحیم شده. در cpuهایی که IHS اونها با cpu لحیم شده باشه دما بسیار پایین تر هست و دیگه IHS رو نمیشه از cpu جدا کرد.
اما cpuهایی که از خمیر سیلیکون استفاده میکنند دمای بالاتری دارند و به صورت عادی از خمیرسیلیکون های نامرغوبی استفاده میکنند.
افرادی، ریسک خراب شدن cpu رو قبول میکنند و با ریسک و خطر زیاد میان IHS رو از cpu جدا میکنند و خمیر اون رو با یک نمونه ی با کیفیت تعویض میکنند، همین کار باعث میشه دما حدودا 10 درجه کمتر میشه. البته قبل از این کار به دو مورد باید توجه ویژه ای کرد، یکی اینکه تنها در cpu های سری haswell و ivybridge از خمیرسیلیکون استفاده شده و دوم اینکه این کار ریسک بسیار بالایی داره و ممکنه همزمان با جدا کردن IHS و تمیز کاری، cpu آسیب ببینه و...
راه دیگه ای که میشه با اون دمای cpu رو کاهش داد اضافه کردن یک فن در قسمت پشت کیس هست، در صورتی که پشت کیس شما (در قسمت پشت cpu) جای فن داره میتونید ازش استفاده کنید.
راه دیگه اینه که یک لوله طراحی کنید که هوای بیرون رو مستقیما از خارج کیس به روبه روی فن cpu هدایت کنه، اینجوری به جای اینکه فن cpu از هوای گرم داخل کیس استفاده کنه از هوای تازه بیرون استفاده کنه.
Only the registered members can see the link
راه دیگه ای که خیلی روش خوبیه، چسبوندن یک هیت سینک به پشت مادربورد، در قسمت پشت cpu هست. همیشه پشت مادربورد(در قسمت پشت cpu) داغ هست و این مشکل به دلیل تاثیر حرارت cpu روی سوکت cpu و گرم شدن مادربورده، اگه پشت مادربورد رو خنک کنیم سوکت خنک تر میشه و اگه سوکت خنک تر بشه، cpu هم خنک تر خواهد بود. ممکنه در ظاهر این روش زیاد تاثیر گذار نباشه اما گرم شدن هیت سینک نشون میده که داره کار خودشو به خوبی انجام میده!
این هیت سینک ها رو میتونید از روی چیپست های یه مادربورد خراب باز کنید و با چسب یا هر وسیله ی دیگه ای، پشت مادربورد، درست در قسمت پشت cpu نصب کنید.
سخن پایانی:
اما یکی از ساده ترین و بهترین کارهایی که میتونید در حق سیستم خودمون انجام بدیم تمیز نگهداشتن محیط داخل کیس هست. به طور کلی همیشه باید در تمام مراحل زندگی نظافت رو رعایت کنیم. بدون شک حتی اگه شما سیستم رو در سردترین جای ممکن بذارید و به تمام مواردی که ذکر شد عمل کنید ولی داخل کیس کثیف باشه هرگز به نتیجه ای نخواهیم رسید.
Only the registered members can see the link XCa7uGrFYAf--lXnEd0&t=1
(Only the registered members can see the link)
(Only the registered members can see the link)برای اینکه راه ورود گرد و غبار رو از راه فن ها ببیندید میتونید از محافظ های مخصوص استفاده کنید.
Only the registered members can see the link
خیلی از مطالب ذکر شده برای افراد بسیار مبتدی و متوسط بود، در حالی که دوستان همگی باتجربه هستند. پس بنده رو ببخشید.
با تشکر و احترام....
امیدورام مفید بوده باشه.
:11()::11()::11():
سلام، در این فصل گرم تمام کارهای روزمره سخت تر شده، این فصل یکی از فصل های نه چندان جالب برای اورکلاکرهاست، چون برای خنک کردن قطعات مورد نظر باید انرژی و وقت بیشتری صرف کنند.
گذشته از اورکلاکرها، کاربران عادی هم وقتی میبینند مثلا cpuی خودشون داره روی دمای بالای 50 یا 60 درجه کار میکنه یه کم ناراحت میشن. بحث خنک کنندگی داخل کیس زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکنه که بدونیم هرچه قطعات کامپیوتر دمای پایین تری داشته باشه عمر و دوام و پایداری بسیار بیشتری پیدا میکنه، غیر از اینها مثلا یک cpu در دمای 20 درجه کارایی بسیار بالاتری نسبت به قرارگیری در دمای 60 درجه داره.
به طور کلی با کاهش دمای فضای داخل کیس و قطعاتمون میتونیم عمر مفید اونها رو بسیار بالاتر ببریم، فکرشو بکنید شما میتونید با کاهش 10 تا 20 درصدی دمای یک قطعه به طور مثال عمر مفیدش رو بین 5 تا 15 برابر افزایش بدین(این مثال در مورد خیلی از قطعات دور از واقعیت نیست)
در این تاپیک ابتدا به صورت خیلی کلی به چند روش معمول، برای خنک کردن قطعات و چیپست ها و cpu میپردازیم و بعد از اون به صورت دقیق تر روش های خنک کردن قطعات برای کاربران معمولی رو بررسی میکنیم. به دلیل اینکه بنده تخصصی در زمینه ی اورکلاک ندارم و موضوع و هدف تاپیک روش های خنک سازی برای کاربران عادی هست بنابراین به مباحث مربوط به خنک کردن قطعات برای کاربردهای خاص و اورکلاک رو به صورت خیلی خیلی گذرا نام میبریم.
انواع وسایل و روش های معمول برای خنک کردن چیپ، چیپست و پردازنده و سایر قطعات:
استفاده از هیت سینک، هیت سینک و فن، خمیر سیلیکون:
معمولا برای کاهش دمای چیپ های پل جنوبی در مادربوردهای قدیمی از یک قطعه هیت سینک آلومینیومی استفاده میشد که توسط گیره هایی به مادربورد محکم میشد. اما در چیپ های پل شمالی و یا چیپست های امروزی از این هیت سیتنک ها به همراه چسب یا خمیر سیلیکون استفاده میشه که باعث میشه دما رو از سطح چیپست بهتر منتقل کنه.
دمای cpuها و گاهی چیپست ها بیشتر از اونی میشه که یک هیت سیت سینک بتونه با استفاده از جریان هوای محیط خنکش کنه، بنابراین بر روی این سینک ها از یک فن هم استفاده میشه تا یک جریان هوای قوی روی سطح هیت سینک ایجاد کنه و دماش رو کاهش بده. کاملا مشخصه در زمانی که یک قطعه اونقدر داغ میشه که نیاز به فن و هیت سینک داره صددرصد نیاز به خمیر سیلیکون برای انتقال بهتر دما بین هیت سینک و چیپ یا پردازنده(پردازنده ی گرافیکی یا مرکزی) باید وجود داشته باشه.
از هیت سینک ها و ترکیبش با فن، برای کاهش دمای cpu، gpu، رم، چیپست و چیپ ها و ماسفت ها استفاده میشه.
در بخش های بعدی به طور مفصل به راه ها رو روش های کاهش دما با این وسایل میپردازیم.
وسایل و روش نیمه حرفه ای برای خنک کردن چیپست، پردازنده ی مرکزی و گرافیکی، رمها:
واترکولرها:
استفاده از این روش هزینه ی بیشتری لازم داره. وقتی که یک هیت سینک و فن و خمیر سیلیکون مرغوب نیاز ما رو برآورده نکرد باید به سراغ یک روش با کارایی بالاتر باشیم. واترکولرها در شریط عادی نمیتوانند دمای زیر صفر رو ارائه کنند اما کارایی بسیار خوبی دارند، کارایی یک واترکولر بستگی خیلی زیادی به جنس و مدلش داره برای همین در قیمت های بسیار متفاوت در بازار موجوده.
از واترکولرها میشه برای خنک کردن رم ها، cpu، کارت گرافیک ها، ماسفت ها و چیپست استفاده کرد.
Only the registered members can see the link
روش های خنک کردن قطعات برای کاربردهای خاص و اورکلاک:
تک(TEC):
بحث این قطعه پیچیده ست اما بهتر میدونم لینک منبع رو که فارسی هست در اختیار دوستان قرار بدم تا اینکه بخوام کپی برداری کنم، چون خودم برای اولین بار توسط همین مطلب با تک ها آشنا شدم: مطلب (Only the registered members can see the link)
نویسنده ی تاپیک: "تک، قطعه ی الکترونیکی می باشد که با عبور جریان DC، یک طرف گرما تولید می کند و طرف دیگر آن سرد می شود"
Only the registered members can see the link
cascade: نوعی خنک کننده ست که مانند موتور یخچال عمل میکنه و خنک کننده های تغییر فاز هم بهشون گفته میشه. cascadeها توسط نیروی الکتریسیته عمل خنک سازی رو انجام میدن.
Only the registered members can see the link
این روش کمتر مورد استفاده قرار میگیره ولی میتونید با cascadeها تا دمای منفی 100 درجه دست پیدا کنید(بستگی به موتور یخچالتون داره!!) تا به حال دیدم برای اورکلاک و کاهش دمای cpu و رم و کارت گرافیک و چیپست از این دستگاه استفاده شده. از این دستگاه برای انجام تست استفاده میشه و به خاطر مصرف برق زیادو... نمیشه به صورت همیشگی ازش استفاده کرد(مگه اینکه موتور یخچال رو روی اتومات بذاریدش تا دماش رو تنظیم کنه!!!!!(شوخی بود))
کانتینرها:
یک قطعه ی محبوب اورکلاکرها! این وسیله برای اکستریم اورکلاکرها مورد استفاده قرار میگیره و فقط برای انجام تست لحظه ای هست. به طور کلی از کانتینرها برای اورکلاک و خنک کردن cpu، کارت گرافیک، رم و چیپست استفاده میشه.
Only the registered members can see the link
داخل این کانتینرها مانند یک ظرف خالی هست که هرچی دوست داشته باشیم میریزیم! از آب سرد گرفته تا آب میوه و یخ و یخ خشک و...!
معمولا برای انجام اورکلاک های متوسط از یخ خشک یا اصطلاحا Dice، برای داخل کانتینر استفاده میشه. یخ خشک میتونه دمای کانتینر رو تا منفی 70درجه برسونه و از اون طرف کانتینر هم دمای cpu رو به شدت قورت میده! اگه فقط کمی بیشتر سه چهار ثانیه یخ خشک رو توی دست بگیرید، پوست دچار آسیب شدید و سوختگی میشه. یخ خشک رو به همراه الکل سفید داخل کانتینر میریزن که باعث میشه الکل نقش انتقال دهنده ی دمای یخ خشک به کانتینر رو انجام بده.
Only the registered members can see the link
اما برای اورکلاک حرفه ای و سنگین از نیتروژن مایع یا اصطلاحا LN2 در کانتینرها استفاده میشه که خطرش از یخ خشک بیشتره اما میتونه دمای کانتینر رو به کمتر منفی 190درجه سانتیگراد برسونه! این مایع برای کسانی که تجربه ی زیاد استفاده ازش رو نداشتن خطرناکه و میتونه سوختگی های بسیار شدید و اورژانسی رو روی پوست ایجاد کنه.
Only the registered members can see the link
نیتروژن مایع در ظرف ها و تانک های مخصوصی نگهداری میشه.
و اما آخرین راهکار برای اورکلاکرها برای رسیدن به دمای کمتر، استفاده از هلیوم مایع در کانتینر هست. هلیوم مایع میتونه دمای کانتینر رو به منفی 256درجه ی سانتیگراد برسونه! این دیگه آخرشه!
Only the registered members can see the link
بسیار خوب، چندتا روش خنک کردن قطعات رو مرور کردیم، اما هدف ما کاربران عادی برای کاربرد معمولی هست، بنابراین از این پس به معمولی ترین راه کاهش دما یعنی Air و کاهش دما به وسیله ی هوا، میپردازیم.
راه های پایین نگهداشتن دمای محیط قطعات (داخل کیس):
قبل از اینکه بخواهیم از وسایل خنک کننده استفاده کنیم باید دمای محیط و فضای قرارگیری قطعات مناسب باشه.
ابتدا سعی کنید کیس رو در سردترین مکان قرار دهید، که جریان هوای سرد در اطراف کیس برقرار باشه، تا زمانی که محیط دمای مناسبی نداشته باشه هیچ روشی نمیتونه کمک مفیدی بکنه.
باید از کیس هایی استفاده کنید که تهویه ی خوبی داشته باشه و یا اگه تهویه ی مناسبی نداره خودتون یه سیستم تهویه ی خوب واسش طراحی کنید. تهویه ی کیس باید به گونه ای باشه که هوا داخل کیس جریان داشته باشه و در هیچ نقطه ی گرمی، هوا راکد نباشه. برای اینکار باید تعدادی فن رو طوری روی بدنه ی کیس بذاریم که حجم ورودی و خروجی هوا، تا حد امکان برابر باشه و نباید مثلا از 3تا فن فقط به صورت دمنده به کار ببریم.
Only the registered members can see the link
هرچی دمای محیط و اطراف کیس بیشتر باشه، بهتره جریان هوای داخل کیس رو بیشتر کنیم. زمانی که تمام این موارد به خوبی رعایت بشه دیگه نیازی نیست درب کیس باز باشه، اینجوری کارایی خنک کنندگی بالاتر میره و دیگه گرد و غباری رو قطعات نمیشه تا عمرمفید رو کاهش بده.
با رعایت تمام موارد ذکر شده، حالا محیطی با دمای مناسب برای قطعات داریم اما این تمام ماجرا نیست! هنوز سخت افزارهایی مثل cpu و ... هنوزم دمای بالایی دارند و مهار کردن دمای زیادشون نیازمند فکر و خلاقیت بیشتریست!
ابتدا باید بدونیم کدوم قطعه هنوزم دمای زیادی داره، برای پی بردن به این موضوع میتونید از لمس کردن سخت افزارهای دارای اهمیت زیاد و نرم افزارهایی که برای همین منظور طراحی شدن استفاده کنید.
روش های خنک نگهداشتن چیپست مادربورد:
چیپ ها رو میشه با واترکولرها خنک کرد اما بودجه ی زیادی برای خرید یک ست کامل واترکولر نیاز داره. همینطور که عرض کردم فقط به روش های معمول برای کاربردهای عادی رو بررسی میکنیم.
در مادربوردهای قدیمی، معمولا چیپ های پل جنوبی به دلیل دمای بسیار اندک(تقریبا میشه گفت هیچ حرارتی تولید نمیکردند) به هیچ گونه خنک سازی نیاز نداشتند، اما اکنون میبینیم که نیاز به یک فن برای خنک کردن هیت سینک چیپست ها احساس میشه.
سازندگان مادربوردها همیشه هیت سینک های روی بورد رو طوری طراحی میکنند که توسط فن cpu خنک سازی شون انجام بشه، جالبه بدونید که فن روی هیت سینک cpu تنها وظیفه ی خنک کردن cpu رو به عهده نداره بلکه هیت سینک های روی مادربورد رو هم خنک میکنه! میپرسید چرا؟ به ادامه مطلب توجه کنید.
به نظر شما چرا فن استوک cpu به همیشه هوا رو به سمت مادربورد هدایت میکنه؟چرا هیچ وقت هوا رو از سمت هیت سینک و مادربورد به سمت خارج هدایت نمیکنه؟
Only the registered members can see the link
جهت شیارهای روی این مادربورد (Only the registered members can see the link) چرا با جهت های مختلف طراحی شده؟
دلیل اینها اینه که فن روی هیت سینک cpu هوا رو به سمت بین پره های روی هیت سینک منتقل میکنه و باعث وجود جریان هوا در اطراف هیت سینک های روی چیپست و در نهایت خنک تر کردن اونها میشه.
Only the registered members can see the link
اگه با وجود اینها هنوزم چیپست مادربورد شما خیلی داغ میکنه میتونید در کنار و یا روی اون یک فن نصب کنید، البته این کار گاهی اوقات محدودیت فضا داره و اگه از کیسی با تهویه ی عالی استفاده میکنید نیازی به این کار نیست. برای اینکه یک فن به هیت سینک اضافه کنید ابتدا باید به شیارهای روی هیت سینک توجه کنید و جهت جریان هوای فن رو در جهت شیارهای هیت سینک تنظیم کنید تا بالاترین کارایی رو در اختیار داشته باشید.
در نهایت اگه هیت سینک چیپست مادربورد شما اونقدر داغ هست که هیچ کدوم از اینها نمیتونستن به شما کمک بکنند، میتونید از خنک کننده های چیپست در کنار یک خمیر سیلیکون مرغوب استفاده کنید که کارایی خوبی دارند.
روش های پایین نگهداشتن دمای پردازنده ی گرافیکی/کارت گرافیک ها:
برای یک کاربر معمولی، نمیشه روی کارت گرافیک ها مانور خواصی داد و تغییرات زیادی در اونها بوجود آورد، مخصوصا اینکه کوچکترین تغییر در اونها باعث باطل شدن گارانتی میشه. اگه از کارت گرافیکی استفاده میکنید که فن نداره میتونید با استفاده از چسب یا هر وسیله ی دیگه ای که به خلاقیت شما برمیگرده یک فن روی اون نصب کنید و خمیر سیلیکون رو با یک نمونه ی بهتر تعویض کنید. در صورتی که دمای کارت گرافیک شما خیلی بالاست و دارای فن هست، تنها راه تعویض خنک کننده ی گرافیک و خمیر سیلیکون با یک نمونه ی بهتر و با کیفیت و کارایی بیشتر هست که خوشبختانه مدلهای مختلفی در بازار موجوده که بعضی از اونها سایلنت (بدون فن) و بعضی دیگه دارای فن های قدرتمندی هستند.
Only the registered members can see the link
خنک کردن پردازنده ی مرکزی (cpu):
یکی از پرحرارت ترین قطعات سخت افزاری همین cpuهست و همینطور از قطعه ای که دمای اون در کاراییش خیلی اثر میذاره. پراهمیت ترین سخت افزاری که باید دماش پایین باشه همین cpu هست که هرچقدر دمای کمتری داشته باشه طول عمرمفید بیشتری داره و پایدارتر هست و با سرعت عمل بیشتری کار میکنه. تصور کنید شما به تنهایی باید بار یک وانت رو خالی کنید، حالا زیر آفتاب تابستون و هوای بسیار گرم کارایی شما بیشتره یا زیر سایه و کنار یک کولر؟!
برای خنک کردن و پایین آوردن دمای cpu بعد از اینکه محیطی سرد رو فراهم کردیم باید هیت سینک رو تعویض کنیم و از فن هایی با دور بالاتر استفاده کنیم. خوشبختانه کولرهای cpu در بازار فراوان هستن و مدل های متنوعی در بازار پیدا میشه.
Only the registered members can see the link
همونقدر که یک کولر خوب در خنک کردن cpu تاثیر داره یک خمیرسیلیکون مرغوب هم میتونه تاثیر داشته باشه. با استفاده از خمیرسیلیکون های بسیار خوب، گاهی حدود 8یا 10 درجه نسبت به خمیرسیلیکون های متفرقه و ارزان قیمت، دما پایین تر میاد، این خمیرهای دما رو بسسیار عالی بین هیت سینک و cpu منتقل میکنند.
راه بعدی lap کردن cpu هست،میدونیم که بین سطح تماس هیت سینک و cpu همیشه فاصله های ریزی هست، ما این سطح رو با خمیرسیلیکون میپوشونیم تا حرارت بهتر منتقل بشه، حالا اگه این سطح ناصاف رو کاملا صاف کنیم هم خمیرسیلیکون کمتری نیاز هست و هم دما راحت تر منتقل میشه.
Only the registered members can see the link
شما با عمل lap کردن کف کولر و سطح cpu رو سیقلی و در بهترین حالت آیینه ای میکنید، اینجوری دما با سرعت بیشتری منتقل میشه.
البته تجربه ی کم و ناقص بنده نشون میده که همواره زمانی باید lap کرد که هم کف کولر و هم سطح cpu رو ما lap کنیم وگرنه اگه مثلا فقط cpu رو lap کنیم در حالی که کف کولر لپ نشده باشه، نتیجه ممکنه برعکس بشه و دما افزایش پیدا کنه.
Only the registered members can see the link
روی سطح cpuها و بعضی از gpuها (پردازنده ی گرافیکی) یک محافظ به نام IHS وجود داره که این IHS رو در تصویر بالا میتونید ببینید، در واقع IHS همون قطعه ای هست که ما سیقل میدیمش. تصویر زیر مربوط به یک cpuای هست که IHS رو از روش جدا کردند:
تمام IHSهای تمام cpuها از جنس مس ساخته شده اما برای اینکه مس فلز نرمی هست یک پوشش از آلومینیوم روی IHS کشیده شده. ولی زمانی که شما lap میکنید این لایه ی رو رو برمیدارید و به سطح مسی میرسید. مانند تصویر قبلی که میبینید سطح IHS مس هست.
عمل lap کردن رو میشه برروی کف هیت سینک های چیپست ها و کارت گرافیک ها انجام داد و البته تنها gpuهایی که دارای IHS هستند رو میشه lap کرد.
در تصویر بالا میبینید که IHS از روی cpu برداشته شده و میبینید که بین این دوتا از خمیر سیلیکون استفاده شده البته این مورد تنها در cpuهای نسل ivybridge و haswell صدق میکنه و در دیگر cpuها به جای خمیر سیلیکون، این دو قطعه با هم لحیم شده. در cpuهایی که IHS اونها با cpu لحیم شده باشه دما بسیار پایین تر هست و دیگه IHS رو نمیشه از cpu جدا کرد.
اما cpuهایی که از خمیر سیلیکون استفاده میکنند دمای بالاتری دارند و به صورت عادی از خمیرسیلیکون های نامرغوبی استفاده میکنند.
افرادی، ریسک خراب شدن cpu رو قبول میکنند و با ریسک و خطر زیاد میان IHS رو از cpu جدا میکنند و خمیر اون رو با یک نمونه ی با کیفیت تعویض میکنند، همین کار باعث میشه دما حدودا 10 درجه کمتر میشه. البته قبل از این کار به دو مورد باید توجه ویژه ای کرد، یکی اینکه تنها در cpu های سری haswell و ivybridge از خمیرسیلیکون استفاده شده و دوم اینکه این کار ریسک بسیار بالایی داره و ممکنه همزمان با جدا کردن IHS و تمیز کاری، cpu آسیب ببینه و...
راه دیگه ای که میشه با اون دمای cpu رو کاهش داد اضافه کردن یک فن در قسمت پشت کیس هست، در صورتی که پشت کیس شما (در قسمت پشت cpu) جای فن داره میتونید ازش استفاده کنید.
راه دیگه اینه که یک لوله طراحی کنید که هوای بیرون رو مستقیما از خارج کیس به روبه روی فن cpu هدایت کنه، اینجوری به جای اینکه فن cpu از هوای گرم داخل کیس استفاده کنه از هوای تازه بیرون استفاده کنه.
Only the registered members can see the link
راه دیگه ای که خیلی روش خوبیه، چسبوندن یک هیت سینک به پشت مادربورد، در قسمت پشت cpu هست. همیشه پشت مادربورد(در قسمت پشت cpu) داغ هست و این مشکل به دلیل تاثیر حرارت cpu روی سوکت cpu و گرم شدن مادربورده، اگه پشت مادربورد رو خنک کنیم سوکت خنک تر میشه و اگه سوکت خنک تر بشه، cpu هم خنک تر خواهد بود. ممکنه در ظاهر این روش زیاد تاثیر گذار نباشه اما گرم شدن هیت سینک نشون میده که داره کار خودشو به خوبی انجام میده!
این هیت سینک ها رو میتونید از روی چیپست های یه مادربورد خراب باز کنید و با چسب یا هر وسیله ی دیگه ای، پشت مادربورد، درست در قسمت پشت cpu نصب کنید.
سخن پایانی:
اما یکی از ساده ترین و بهترین کارهایی که میتونید در حق سیستم خودمون انجام بدیم تمیز نگهداشتن محیط داخل کیس هست. به طور کلی همیشه باید در تمام مراحل زندگی نظافت رو رعایت کنیم. بدون شک حتی اگه شما سیستم رو در سردترین جای ممکن بذارید و به تمام مواردی که ذکر شد عمل کنید ولی داخل کیس کثیف باشه هرگز به نتیجه ای نخواهیم رسید.
Only the registered members can see the link XCa7uGrFYAf--lXnEd0&t=1
(Only the registered members can see the link)
(Only the registered members can see the link)برای اینکه راه ورود گرد و غبار رو از راه فن ها ببیندید میتونید از محافظ های مخصوص استفاده کنید.
Only the registered members can see the link
خیلی از مطالب ذکر شده برای افراد بسیار مبتدی و متوسط بود، در حالی که دوستان همگی باتجربه هستند. پس بنده رو ببخشید.
با تشکر و احترام....
امیدورام مفید بوده باشه.
:11()::11()::11():