R EZ A
12-12-09, 22:40
بررسي قابليتهاي اورکلاک کارت گرافيکي رادئون HD 5970
حواستان را جمع کنيد
يک ماه پيش، AMD سريعترين کارت گرافيکي خود تا به امروز با نام رادئون HD 5970 را به علاقهمندان بازيهاي کامپيوتري عرضه کرد. اين کارت متشکل از دو چيپ Cypress XT يا همان رادئون HD 5870 با 2 گيگابايت حافظه گرافيکي است. اين دو چيپ در فرکانسهاي عملياتي پايينتر از فرکانس عملياتي کارتهاي HD 5870 عمل ميکنند. ضمن اينکه فرکانس حافظه کارتهاي HD 5970 از فرکانس حافظه کارتهاي HD 5870 پايينتر است. AMD در زمان عرضه کارت رادئون HD 5970 ادعا کرده بود که کارتهاي HD 5970 را به راحتي تا فرکانسهاي عملياتي کارتهاي HD 5870 ميتوان اورکلاک کرد. اما اطلاعات موجود نشان ميدهد که رسيدن به اين فرکانسها براي اين کارت به سادگي امکان پذير نبوده و بعضي کاربران در اين راه دچار مشکل ميشوند. متخصصان سايت معروف Anandtech، اخيرا با بررسي دقيق کارت رادئون HD 5970 مشکل اورکلاک اين کارت تا فرکانسهاي عملياتي کارت HD 5870 را موشکافي کردند. ما در اينجا جزييات و نتايج اين بررسي را در اختيار شما قرار خواهيم داد. اما در ابتدا مختصري از خصوصيات فني کارتهاي HD 5970 را شرح ميدهيم.
کارت گرافيکي رادئون HD 5970: سريعترين کارت گرافيکي تا به امروز
شکل 1 نمايي از کارت گرافيگي رادئون HD 5970 را نشان ميدهد که خنککننده آن جدا شده است. همانطور که ميبينيد دو پردازنده گرافيکي روي اين کارت قرار گرفته است. اين پردازندهها، رادئون HD 5870 بوده که هر کدام به 1600 سايه زن يکپارچه، 80 واحد پردازش بافتي(TMU) و 32 واحد ROP مجهز هستند. هر پردازنده گرافيکي HD 5870 توسط يک رابط حافظه 256 بيتي به يک گيگابايت حافظه GDDR5 متصل است.
اين دو تراشه HD 5870 توسط يک پل PCIe Express ساخت PLX با يکديگر مرتبط ميشوند و کارت گرافيکي رادئون HD 5970 را شکل ميدهند. فرکانسهاي عملياتي پردازنده و حافظه براي کارتهاي HD 5870 به ترتيب 850 و 1200 مگاهرتز است. اما AMD براي عملکرد مطمئن کارتهاي HD 5890 فرکانس عمليات هسته و حافظه اين کارت را به ترتيب 725 و 1000 مگاهرتز قرار داده است.
کارتهاي HD 5970 به تنهايي قادرند بيش از 294 وات توان الکتريکي مصرف کنند. بنابراين ميتوان الکتريکي کافي را به آنها وارد کرد. به همين دليل هر کدام از اين کارتها، يک اتصالگر برق 6 پين و يک اتصالگر برق 8 پين PCIe نيز روي خود دارند.
Only the registered members can see the link Only the registered members can see the link
بروز مشکل
طبق ادعاي AMD هر کارت رادئون HD 5970 را ميتوان تا فرکانسهاي عملياتي يک کارت HD 5870 اورکلاک کرد. اما هم اکنون صاحبان اين کارتها به اين نتيجه رسيدند که رسيدن به اين فرکانسها با مشکلاتي همراه است. علت اين محدوديت نيز طبق گفتههاي AMD، خنک شدن نامناسب کارت بوده و بايد سرعت چرخش فن را بهصورت دستي افزايش داد.
براي بررسي دقيق اين موضوع سراغ شکل شماره 1 ميرويم. در اين شکل، ماژولهاي رگولاتور ولتاژ با خطوط قرمز مشخص شدهاند. 3 ماژول رگولاتور ولتاژ، بين دو پردازنده و 6تاي ديگر در سمت راست کارت قرار گرفتهاند. هنوز اطلاعاتي مبني بر اينکه هر کدام از اين رگولاتورها به چه قسمتي متصل شدهاند موجود نيست ولي به نظر ميرسد هر پردازنده گرافيکي به 3 رگولاتور ولتاژ، حافظههاي هر پردازنده به يک رگولاتور ولتاژ و پل PCIe نيز به يک رگولاتور ولتاژ متصل شده است.
بعد از اورکلاک کارت HD 5970 به فرکانسهاي 1200/850 مگاهرتز، پايداري و دماي عملياتي کارت در چندين بازي و نرمافزار مختلف تست شده نتايج اين تستها در جدول آورده شده است. به لطف نسخه جديد نرمافزار Everest Ultimate، اين امکان وجود دارد که دماي پردازندههاي گرافيکي و ماژولهاي رگولاتور ولتاژ متصل به آنها، جداگانه ثبت شود.
با اجراي تست مصنوعي FurMark در حالت اورکلاک، حتي با قرار دادن سرعت خنککننده کارت روي 100 درصد دماي رگولاتورهاي ولتاژ به سرعت بالا رفته بهطوريکه سيستم محافظت در مقابل جريان اضافي (Overcurrent Protection) به سرعت وارد عمل شده و فرکانس عملياتي پردازنده را به زير 850 مگاهرتز رسانده تا دماي آن کاهش يابد. کلاينت Distributed.net نيز براي شرايط اورکلاک شده کارت مشکل ساز شد، بهطوريکه براي عملکرد صحيح کارت اورکلاک شده هنگام اجراي اين نرمافزار بايد سرعت چرخش فن را روي 70 درصد تنظيم کرد. در غير اين صورت دماي رگولاتورهاي ولتاژ از حد مجاز خارج شده و مدار محافظت در مقابل جريان اضافي فعال ميشود. هردوي اين نرمافزارها، بار پردازشي کارت را روي 100 درصد قرار داده که سبب افزايش گرماي توليد شده توسط کارت ميشود اما اگر به جدول توجه کنيد ميبينيد که در تمامي حالتها، دماي پردازنده گرافيکي حتي به 100درجه سانتيگراد هم نميرسد و ماژولهاي رگولاتور ولتاژ هستند که به دماهاي عملياتي بالا ميرسند.
نگراني شماره 1
افزايش سرعت چرخش فن اگرچه سبب بهبود خنک کردن کارت HD 5970 ميشود ولي صداي عملياتي کارت را تا حد قابل توجهي افزايش ميدهد. تصوير شماره 3 صداي عملياتي کارت در سرعت چرخشهاي مختلف فن را نشان ميدهد.
صداي موجود در يک اتاق معمولي کار حدود 45 دسي بل است. سرعت چرخش کارت HD 5970 در عملکرد عادي خود حتي در بار پردازشي حداکثر به ندرت از 60 درصد حداکثر سرعت خود تجاوز ميکند افزايش اين سرعت به 70 و 100 درصد، همانطور که ميبينيد صداي عملياتي کارت را تا حد قابل توجهي افزايش ميدهد. صداي 70 دسي بل براي يک کارت گرافيکي بلند به حساب ميآيد. قراردادن فن در حداکثر سرعت خود اين ميزان صدا را تا 75 دسي بل نيز بالا ميبرد که بسيار بلند است.
نگراني شماره 2
دماهاي ثبت شده در جدول، اطلاعات بسيار جالبي در مورد نحوه خنک شدن ماژولهاي رگولاتور ولتاژ نشان ميدهند. وقتي کارت تحت بار پردازشي است، رگولاتور ولتاژ متصل به پردازنده گرافيکي اول حدود 25 درجه سانتيگراد گرمتر از رگولاتور ولتاژ متصل به پردازنده گرافيکي دوم است اين در حالي است که پردازنده گرافيکي اول، پردازنده گرمتر نبوده و پردازنده دوم هميشه چند درجهاي از آن گرمتر است.
براي توضيح اين اتفاق به شکل 2 بر ميگرديم. اين شکل خنککننده يک کارت رادئون HD 5970 را نمايش ميدهد. در سمت راست خنک کننده دو شيار براي مکش هوا توسط فن تعبيه شده است اين هوا پس از خنک کردن کارت از سمت چپ کارت که در پانل پشتي کيس قرار ميگيرد خارج ميشود از آنجاييکه سمت راست کارت به فن نزديکتر بوده و هواي تازه با آن در تماس است، طبيعي است که بهتر خنک شود بنابراين پردازنده گرافيکي قرار گرفته در سمت راست را ميتوان پردازنده گرافيکي شماره 1 دانست که دماي عملياتي پايينتر دارد.
براي ماژولهاي رگولاتور ولتاژ نيز ميتوان چنين نتيجهگيري را داشت. رگولاتورهايي که پردازنده گرافيکي شماره 2 را تغذيه ميکنند، دماي عملياتي کمتري دارند بنابراين محل قرارگيري آنها در سمت راست کارت و درست زير فن است. رگولاتورهاي پل PCIe و حافظهها نيز در اين قسمت قرار گرفتهاند سه رگولاتور قرار گرفته در بالاي کارت نيز مسوول تغذيه پردازنده گرافيکي شماره 1 هستند که به دليل خنک کنندگي ضعيفتر در آن ناحيه، دماي عملياتي بالاتري دارند.
بنابراين، اگرچه رگولاتورهاي ولتاژ پردازنده گرافيکي دوم، بهخوبي توسط فن خنک ميشوند ولي رگولاتورهاي ولتاژ پردازنده اول از وضعيت خنک کنندگي خيلي خوبي برخوردار نيستند در واقع طراحي سيستم خنککننده کارت رادئون HD 5970 بهگونهاي بوده که ماژولهاي رگولاتور ولتاژ آن، خنککنندگي يکساني را دريافت نميکنند. جالب اينکه تمام کارتهاي رادئون HD 5970 از طراحي يکساني در خنک کننده خود بهره ميبرند و اين مشکل را با خود به همراه دارند.
اما جدول به خوبي نشان ميدهد که HD 5970 اورکلاک شده تنها هنگام کار با نرمافزارهاي سنگين GPGPU به مشکل دماي عملياتي بر ميخورد، در دو بازي کرايسيس و استاکر کارت بدون هيچ مشکلي در فرکانسهاي عملياتي رادئون HD 5870 کار ميکند. کلاينت Distribution.net جزو همين نرمافزارهاي GPGPU که براي HD 5970 در شرايط عملياتي 1200/850 مگاهرتز مشکل ساز ميشود. اينگونه نرمافزارها واحدهاي SIMD را تحت فشار زيادي قرار ميدهند به طوريکه دماي عملياتي کارت به شدت بالا ميرود اين در حالي است که حتي سنگينترين بازيها نيز هيچ گاه کارت گرافيکي را تا اين حد تحت فشار قرار نميدهند.
علاوه بر اصلاح سيستم خنککننده کارت HD 5970 يک روش ديگر نيز براي حل مشکلات مذکور وجود داشته و آن استفاده از نرمافزارهاي اورکلاکينگ با قابليت تنظيم ولتاژ پردازنده گرافيکي است. حتي با 1/0 ولت کاهش در ولتاژ اين پردازنده گرافيکي، دماي عملياتي آن کاهش زيادي را به خود ميبينيد بهطوريکه عملکرد آن در فرکانس 850 مگاهرتز در هر شرايطي تضمين ميشود.
حواستان را جمع کنيد
يک ماه پيش، AMD سريعترين کارت گرافيکي خود تا به امروز با نام رادئون HD 5970 را به علاقهمندان بازيهاي کامپيوتري عرضه کرد. اين کارت متشکل از دو چيپ Cypress XT يا همان رادئون HD 5870 با 2 گيگابايت حافظه گرافيکي است. اين دو چيپ در فرکانسهاي عملياتي پايينتر از فرکانس عملياتي کارتهاي HD 5870 عمل ميکنند. ضمن اينکه فرکانس حافظه کارتهاي HD 5970 از فرکانس حافظه کارتهاي HD 5870 پايينتر است. AMD در زمان عرضه کارت رادئون HD 5970 ادعا کرده بود که کارتهاي HD 5970 را به راحتي تا فرکانسهاي عملياتي کارتهاي HD 5870 ميتوان اورکلاک کرد. اما اطلاعات موجود نشان ميدهد که رسيدن به اين فرکانسها براي اين کارت به سادگي امکان پذير نبوده و بعضي کاربران در اين راه دچار مشکل ميشوند. متخصصان سايت معروف Anandtech، اخيرا با بررسي دقيق کارت رادئون HD 5970 مشکل اورکلاک اين کارت تا فرکانسهاي عملياتي کارت HD 5870 را موشکافي کردند. ما در اينجا جزييات و نتايج اين بررسي را در اختيار شما قرار خواهيم داد. اما در ابتدا مختصري از خصوصيات فني کارتهاي HD 5970 را شرح ميدهيم.
کارت گرافيکي رادئون HD 5970: سريعترين کارت گرافيکي تا به امروز
شکل 1 نمايي از کارت گرافيگي رادئون HD 5970 را نشان ميدهد که خنککننده آن جدا شده است. همانطور که ميبينيد دو پردازنده گرافيکي روي اين کارت قرار گرفته است. اين پردازندهها، رادئون HD 5870 بوده که هر کدام به 1600 سايه زن يکپارچه، 80 واحد پردازش بافتي(TMU) و 32 واحد ROP مجهز هستند. هر پردازنده گرافيکي HD 5870 توسط يک رابط حافظه 256 بيتي به يک گيگابايت حافظه GDDR5 متصل است.
اين دو تراشه HD 5870 توسط يک پل PCIe Express ساخت PLX با يکديگر مرتبط ميشوند و کارت گرافيکي رادئون HD 5970 را شکل ميدهند. فرکانسهاي عملياتي پردازنده و حافظه براي کارتهاي HD 5870 به ترتيب 850 و 1200 مگاهرتز است. اما AMD براي عملکرد مطمئن کارتهاي HD 5890 فرکانس عمليات هسته و حافظه اين کارت را به ترتيب 725 و 1000 مگاهرتز قرار داده است.
کارتهاي HD 5970 به تنهايي قادرند بيش از 294 وات توان الکتريکي مصرف کنند. بنابراين ميتوان الکتريکي کافي را به آنها وارد کرد. به همين دليل هر کدام از اين کارتها، يک اتصالگر برق 6 پين و يک اتصالگر برق 8 پين PCIe نيز روي خود دارند.
Only the registered members can see the link Only the registered members can see the link
بروز مشکل
طبق ادعاي AMD هر کارت رادئون HD 5970 را ميتوان تا فرکانسهاي عملياتي يک کارت HD 5870 اورکلاک کرد. اما هم اکنون صاحبان اين کارتها به اين نتيجه رسيدند که رسيدن به اين فرکانسها با مشکلاتي همراه است. علت اين محدوديت نيز طبق گفتههاي AMD، خنک شدن نامناسب کارت بوده و بايد سرعت چرخش فن را بهصورت دستي افزايش داد.
براي بررسي دقيق اين موضوع سراغ شکل شماره 1 ميرويم. در اين شکل، ماژولهاي رگولاتور ولتاژ با خطوط قرمز مشخص شدهاند. 3 ماژول رگولاتور ولتاژ، بين دو پردازنده و 6تاي ديگر در سمت راست کارت قرار گرفتهاند. هنوز اطلاعاتي مبني بر اينکه هر کدام از اين رگولاتورها به چه قسمتي متصل شدهاند موجود نيست ولي به نظر ميرسد هر پردازنده گرافيکي به 3 رگولاتور ولتاژ، حافظههاي هر پردازنده به يک رگولاتور ولتاژ و پل PCIe نيز به يک رگولاتور ولتاژ متصل شده است.
بعد از اورکلاک کارت HD 5970 به فرکانسهاي 1200/850 مگاهرتز، پايداري و دماي عملياتي کارت در چندين بازي و نرمافزار مختلف تست شده نتايج اين تستها در جدول آورده شده است. به لطف نسخه جديد نرمافزار Everest Ultimate، اين امکان وجود دارد که دماي پردازندههاي گرافيکي و ماژولهاي رگولاتور ولتاژ متصل به آنها، جداگانه ثبت شود.
با اجراي تست مصنوعي FurMark در حالت اورکلاک، حتي با قرار دادن سرعت خنککننده کارت روي 100 درصد دماي رگولاتورهاي ولتاژ به سرعت بالا رفته بهطوريکه سيستم محافظت در مقابل جريان اضافي (Overcurrent Protection) به سرعت وارد عمل شده و فرکانس عملياتي پردازنده را به زير 850 مگاهرتز رسانده تا دماي آن کاهش يابد. کلاينت Distributed.net نيز براي شرايط اورکلاک شده کارت مشکل ساز شد، بهطوريکه براي عملکرد صحيح کارت اورکلاک شده هنگام اجراي اين نرمافزار بايد سرعت چرخش فن را روي 70 درصد تنظيم کرد. در غير اين صورت دماي رگولاتورهاي ولتاژ از حد مجاز خارج شده و مدار محافظت در مقابل جريان اضافي فعال ميشود. هردوي اين نرمافزارها، بار پردازشي کارت را روي 100 درصد قرار داده که سبب افزايش گرماي توليد شده توسط کارت ميشود اما اگر به جدول توجه کنيد ميبينيد که در تمامي حالتها، دماي پردازنده گرافيکي حتي به 100درجه سانتيگراد هم نميرسد و ماژولهاي رگولاتور ولتاژ هستند که به دماهاي عملياتي بالا ميرسند.
نگراني شماره 1
افزايش سرعت چرخش فن اگرچه سبب بهبود خنک کردن کارت HD 5970 ميشود ولي صداي عملياتي کارت را تا حد قابل توجهي افزايش ميدهد. تصوير شماره 3 صداي عملياتي کارت در سرعت چرخشهاي مختلف فن را نشان ميدهد.
صداي موجود در يک اتاق معمولي کار حدود 45 دسي بل است. سرعت چرخش کارت HD 5970 در عملکرد عادي خود حتي در بار پردازشي حداکثر به ندرت از 60 درصد حداکثر سرعت خود تجاوز ميکند افزايش اين سرعت به 70 و 100 درصد، همانطور که ميبينيد صداي عملياتي کارت را تا حد قابل توجهي افزايش ميدهد. صداي 70 دسي بل براي يک کارت گرافيکي بلند به حساب ميآيد. قراردادن فن در حداکثر سرعت خود اين ميزان صدا را تا 75 دسي بل نيز بالا ميبرد که بسيار بلند است.
نگراني شماره 2
دماهاي ثبت شده در جدول، اطلاعات بسيار جالبي در مورد نحوه خنک شدن ماژولهاي رگولاتور ولتاژ نشان ميدهند. وقتي کارت تحت بار پردازشي است، رگولاتور ولتاژ متصل به پردازنده گرافيکي اول حدود 25 درجه سانتيگراد گرمتر از رگولاتور ولتاژ متصل به پردازنده گرافيکي دوم است اين در حالي است که پردازنده گرافيکي اول، پردازنده گرمتر نبوده و پردازنده دوم هميشه چند درجهاي از آن گرمتر است.
براي توضيح اين اتفاق به شکل 2 بر ميگرديم. اين شکل خنککننده يک کارت رادئون HD 5970 را نمايش ميدهد. در سمت راست خنک کننده دو شيار براي مکش هوا توسط فن تعبيه شده است اين هوا پس از خنک کردن کارت از سمت چپ کارت که در پانل پشتي کيس قرار ميگيرد خارج ميشود از آنجاييکه سمت راست کارت به فن نزديکتر بوده و هواي تازه با آن در تماس است، طبيعي است که بهتر خنک شود بنابراين پردازنده گرافيکي قرار گرفته در سمت راست را ميتوان پردازنده گرافيکي شماره 1 دانست که دماي عملياتي پايينتر دارد.
براي ماژولهاي رگولاتور ولتاژ نيز ميتوان چنين نتيجهگيري را داشت. رگولاتورهايي که پردازنده گرافيکي شماره 2 را تغذيه ميکنند، دماي عملياتي کمتري دارند بنابراين محل قرارگيري آنها در سمت راست کارت و درست زير فن است. رگولاتورهاي پل PCIe و حافظهها نيز در اين قسمت قرار گرفتهاند سه رگولاتور قرار گرفته در بالاي کارت نيز مسوول تغذيه پردازنده گرافيکي شماره 1 هستند که به دليل خنک کنندگي ضعيفتر در آن ناحيه، دماي عملياتي بالاتري دارند.
بنابراين، اگرچه رگولاتورهاي ولتاژ پردازنده گرافيکي دوم، بهخوبي توسط فن خنک ميشوند ولي رگولاتورهاي ولتاژ پردازنده اول از وضعيت خنک کنندگي خيلي خوبي برخوردار نيستند در واقع طراحي سيستم خنککننده کارت رادئون HD 5970 بهگونهاي بوده که ماژولهاي رگولاتور ولتاژ آن، خنککنندگي يکساني را دريافت نميکنند. جالب اينکه تمام کارتهاي رادئون HD 5970 از طراحي يکساني در خنک کننده خود بهره ميبرند و اين مشکل را با خود به همراه دارند.
اما جدول به خوبي نشان ميدهد که HD 5970 اورکلاک شده تنها هنگام کار با نرمافزارهاي سنگين GPGPU به مشکل دماي عملياتي بر ميخورد، در دو بازي کرايسيس و استاکر کارت بدون هيچ مشکلي در فرکانسهاي عملياتي رادئون HD 5870 کار ميکند. کلاينت Distribution.net جزو همين نرمافزارهاي GPGPU که براي HD 5970 در شرايط عملياتي 1200/850 مگاهرتز مشکل ساز ميشود. اينگونه نرمافزارها واحدهاي SIMD را تحت فشار زيادي قرار ميدهند به طوريکه دماي عملياتي کارت به شدت بالا ميرود اين در حالي است که حتي سنگينترين بازيها نيز هيچ گاه کارت گرافيکي را تا اين حد تحت فشار قرار نميدهند.
علاوه بر اصلاح سيستم خنککننده کارت HD 5970 يک روش ديگر نيز براي حل مشکلات مذکور وجود داشته و آن استفاده از نرمافزارهاي اورکلاکينگ با قابليت تنظيم ولتاژ پردازنده گرافيکي است. حتي با 1/0 ولت کاهش در ولتاژ اين پردازنده گرافيکي، دماي عملياتي آن کاهش زيادي را به خود ميبينيد بهطوريکه عملکرد آن در فرکانس 850 مگاهرتز در هر شرايطي تضمين ميشود.