این مادربرد 400 دلاری نیز همانند اغلب مدلهای معرفی شده برای این پلتفرم همراه با دنیایی از جدیدترین و مدرنترین امکانات و قابلیتهای حال حاضر در کنار کیفیت ساخت مثال زدنی ASUS و البته ظاهری بسیار خوش استایل و جذاب روانه بازار شده است. پیشنهاد می کنیم با بررسی این مادربرد جذاب همراه ما باشید.
مقدمه
همانطور که اطلاع دارید چند ماهی است که بازار تک قطبی پردازندههای Desktop با درخشش پردازندههای قدرتمند و البته خوش قیمت جدید AMD متحول شده و اینتل حالا پس از سالها حکمرانی بیچون و چرا در این بازار دوباره رقیب دیرینه خود را قدرتمند از همیشه در برابر خود میبیند.
اگر فراموش نکرده باشید درخشش پردازندههای جدید AMD مبتنی بر معماری بسیار موفق RYZEN حدوداً 7 ماه پیش و با معرفی پردازندههای 6،4 و 8 هستهای خانواده Ryzen 7/5/3 که رنج قیمت بین 100 تا 500 دلار داشتند، به همراه مادربردهای مجهز به چیستهای AMD X370/B350/A320 و سوکت AM4 شروع شد.
نتایج اولیه منتشر شده از این پردازندهها در کنار قیمت بسیار مناسبی که داشتند شوکی بزرگ به بازار پردازندههای Desktop وارد کرد و سبب شد تا اینتل در اولین اقدام جهت گرم کردن بازار رقابت، قیمت پردازندههای خود را کاهش داده و عرضه پلتفرمهای جدید خود را تسریع بخشد؛ اما این تنها شروع کار بود. AMD پلتفرمی مشابه HEDT اینتل نیز برای این بازار تدارک دیده بود. در واقع این برای اولین بار بود که این کمپانی یک پلتفرم فوق حرفهای و مجهز به پردازندههای بسیار قدرتمند و البته گران قیمت را روانه بازار میکرد. حدوداً 5 ماه پس از عرضه پردازندههای Ryzen 7/5/3، سری 12،6 و 16 هستهای این معماری نیز با مدل تجاری Ryzen Threadripper معرفی شدند. این مدلها که رنج قیمت در محدوده 550 تا 100 دلار داشتند بر خلاف پردازندههای میان رده RYZEN با سوکت بسیار بزرگتر LGA TR4، رنج توان مصرفی 140 تا 180 وات و البته همراه با مادربردهای گران قیمت و مملو از امکانات مجهز به چیپست جدید AMD X399 روانه بازار شدند.
ویژگیهایی مانند برخورداری از 60+8 PCIe 3.0 Lanes جهت میزبانی این پلتفرم از پیکربندیهای بسیار پرسرعت 4 گانه Multi-GPU و تجهیزات پرسرعت ذخیره سازی با رابطهای M.2 و U.2، قابلیت نصب بیش از 128GB حافظه RAM از نوع DDR4 با پیکربندی Quad Channel و فرکانس حداکثر 3600MHz، پشتیبانی چیپست X399 از دو پورت USB 3.1 Gen2 به همراه 14 پورت USB 3.1 Gen1 بهصورت Native در کنار قابلیتهای متعدد اورکلاکینگ از جمله قابلیتهای محوری این پلتفرم قدرتمند و البته غنی محسوب میشود.
بر خلاف اکثر رقبا که تنها با معرفی دو مدل مادربرد مبتنی بر چیپست AMD X399 به استقبال پردازندههای پلتفرم Ryzen Threadripper رفتهاند، ASUS برای شروع 3 مدل مادربرد در رنج قیمت 350 تا 500 دلار روانه بازار کرده است. البته وجه تمایز مادربردهای ASUS برای این پلتفرم تنها به تنوع بیشتر ختم نمیشود و بر خلاف مدلهای مشابه از رقبا هر 3 مدل معرفی شده توسط ASUS دارای PCB با ابعاد E-ATX هستند.
چندی پیش دفتر تبلیغات ASUS در ایران مادربرد 400 دلاری این خانواده یعنی ASUS ROG STRIX X399-E GAMING را جهت تست و بررسی به لابراتوار شهر سخت افزار ارسال کرد.
این مادربرد نیز همانند اغلب مدلهای معرفی شده برای این پلتفرم همراه با دنیایی از جدیدترین و مدرنترین امکانات و قابلیتهای حال حاضر در کنار کیفیت ساخت مثال زدنی ASUS و البته ظاهری بسیار خوش استایل و جذاب روانه بازار شده است. از مهمترین قابلیتها و امکانات این مادربرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پشتیبانی از حداکثر 128GB حافظه RAM DDR4 با پیکربندی QUAD Channel و فرکانس 3600MHz
- مجهز به 4 اسلات PCIe 3.0 X16 با قابلیت پشتیبانی از پیکربندیها 3Way از نوع SLI و CrossFireX
- دارای 2 پورت USB 3.1 Gen2 10Gb/s از نوع Type- A/c در پنل پشتی و یک کانکتور از همین نوع بر روی PCB جهت اتصال به پنل جلویی کیس
- دارای درگاه شبکه بیسیم از نوع 2T2R از نوع Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac با حداکثر سرعت 867Mb/s
- مدار رگولاتور ولتاژ بسیار قدرتمند مجهز به کامپوننت های در کلاس مادربردهای سرور
- سیستم صوتی با کیفیت مبتنی بر Codec جدید Realtek S1220
- دارای 2 درگاه بسیار پرسرعت با رابط M.2 x4 32Gb/s به همراه یک درگاه U.2 32Gb/s
- نورپردازی بسیار زیبا و خلاقانه AURA
در این بررسی ابتدا بهصورت اجمالی به معرفی پلتفرم جدید AMD Threadripper که شامل چیپست AMD X399 و پردازندههای جدید مبتنی بر سوکت sTR4 میشود، میپردازیم. در ادامه نیز به بررسی سختافزاری این مادربرد در خدمتتان خواهیم بود. برای همین منظور ابتدا سری به بخش Bios میزنیم، سپس عیار کیفیت و کارایی این پلتفرم را با تستهای مدیریت مصرف انرژی، حرارتی، کارایی و اورکلاکینگ محک میزنیم و درنهایت نیز با تحلیل نتایج و جمعبندی نهایی تکلیف این مادربرد را روشن میکنیم.
معرفی پردازندههای AMD Ryzen Threadripper و چیپست X399
پردازنده های AMD Ryzen Threadripper از یک تراشه یک تکه ساخته نشده اند و همین آنها را متمایز می کند که به تفاوت های بنیادین با دیگر پردازنده های موجود منجر شده است. در اصل پردازنده های AMD Ryzen Threadripper از طراحی ماژول متشکل از چندین تراشه (موسوم به (MCM بهره می برند که در آن دو قطعه سیلیکونی 8 هسته ای Summit Ridge یافت می شود، هر قطعه سیلیکونی دارای کنترلر حافظه دوکاناله و رابط PCI-Express مختص به خود است.
به وضوح استفاده از بیش از یک قطعه سیلیکونی (تراشه) به افزایش تاخیر در ارتباط داخلی می انجامد اما AMD برای به حداقل رساندن تاخیر، دست به چندین نوآوری زده که بخشی از آن به بکارگیری فناوری دسترسی به حافظه غیر یکنواخت است.
سوکت پردازنده SP3r2) TR4)
پردازنده های Ryzen Threadripper مبتنی بر یک سوکت جدید به نام TR4 هستند که به عنوان SP3r2 نیز شناخته می شود. این سوکت از نوع LGA بوده و پایه ها در سمت سوکت تعبیه شده اند. TR4 دارای 4094 پایه (پین) است.
این سوکت دارای سه عدد پیچ شش ضلعی است که به وسیله آن پردازنده محکم می شود. با توجه به فاصله متفاوت سوراخ های سوکت و ناسازگاری آن با کولرهای قدیمی تر، AMD همراه با پردازنده های Threadripper یک براکت مخصوص واترکولینگ های ساخت کمپانی Asetek ارائه می کند.
لیست پردازنده های AMD Ryzen Threadripper
این پردازنده ها مبتنی بر ریزمعماری Zen هستند و با بکارگیری فناوری ساخت 14 نانومتری تولید می شوند.
Ryzen Threadripper 1950Xپرچمدار این سری از پردازنده های AMD است. این پردازنده دارای 16 هسته پردازشی فیزیکی با توانایی اجراThread ا32 هم زمان با فرکانس پایه 3.4 گیگاهرتز و فرکانس توربو 4.0 گیگاهرتز است. این پردازنده دارای 32 مگابایت حافظه کش سطح سوم مشترک و توان حرارتی 180 وات است. Threadripper 1950X با قیمت 999 دلار عرضه می شود.
Ryzen Threadripper 1920X دومین پردازنده قدرتمند این سری است. این پردازنده دارای 12 هسته پردازشی فیزیکی با توانایی اجرا Threadا24 هم زمان با فرکانس پایه 3.5 گیگاهرتز و فرکانس توربو 4.0 گیگاهرتز است. این پردازنده دارای 32 مگابایت حافظه کش سطح سوم مشترک و توان حرارتی 180 وات است. Threadripper 1920X با قیمت 799 دلار عرضه می شود.
Ryzen Threadripper 1900X ضعیف ترین و ارزان ترین پردازنده این سری است. این پردازنده دارای 8 هسته پردازشی فیزیکی با توانایی اجرا Threadا16 هم زمان با فرکانس پایه 3.8 گیگاهرتز و فرکانس توربو 4.0 گیگاهرتز است. این پردازنده دارای 32 مگابایت حافظه کش سطح سوم مشترک و توان حرارتی 140 وات است. Threadripper 1900X با قیمت 549 دلار عرضه می شود.
تمامی پردازنده های Ryzen Threadripper معرفی شده دارای 64 خط ارتباطی PCI-Express و کنترلر حافظه DDR4 چهارکاناله با پشتیبانی از ماژول هایی با فرکانس استاندارد 2666 مگاهرتز هستند.
تعداد خطوط ارتباطی PCI-Express
پردازنده های Ryzen Threadripper دارای 64 خط ارتباطی PCI-Express نسل 3.0 هستند که البته AMD خطوط همه منظوره منشعب از چیپست اصلی را جمع نزده است، چراکه آنها نسل 2.0 هستند. 64 خط ارتباطی پردازنده های مزبور حاصل جمع 32 خط ارتباطی از دو قطعه سیلیکونی Summit Ridge است.
4 خط ارتباطی از این 64 خط (2 خط از هر تراشه) صرف ارتباط با چیپ ست X399 می شود، بنابراین 60 خط ارتباطی در قالب 30 خط از هر قطعه سیلیکونی باقی می ماند. 32 خط از مجموع 60 خط باقی مانده برای دو کارت گرافیک با پهنای گذرگاه x16 کامل در نظر گرفته شده یا می توان با بکارگیری 48 خط ارتباطی، 3 کارت گرافیک با دسترسی به پهنای گذرگاه x16 کامل یا 4 کارت گرافیک با دسترسی به پهنای گذرگاه x8 تحت پیکربندی های 4 Way داشت. با این حساب 28 خط دیگر باقی می ماند که می توان شکاف توسعه سوم با پهنای گذرگاه x16 کامل یا دو شکاف با پهنای گذرگاه x8 یا تا سه شکاف M.2 با پهنای گذرگاه x4 داشت. خطوط باقی مانده نیز می توانند صرف دیگر کنترلرهای آنبورد شوند.
فناوری AMD InfinityFabric
همه آنچه که گفته شد توسط یک مسیر ارتباطی پرسرعت ویژه، موسوم به AMD InfinityFabric با یکدیگر در ارتباط هستند که نه تنها دو واحد CCX چهار هسته ای هر قطعه سلیکونی را به یکدیگر پیوند می دهد، بلکه دو قطعه سلیکونی را هم به یکدیگر وصل می کند. این مسیر ارتباطی به هسته های پردازشی این امکان را می دهد تا حافظه کنترل شده توسط کنترلر حافظه قطعه سیلیکونی همسایه را با تاخیر زیر 133 نانو ثانیه آدرس دهی کنند. همچنین تاخیر برای دسترسی به حافظه کنترل شده توسط همان تراشه زیر 78 نانو ثانیه اندازه گیری شده است.
InfinityFabricیک مسیر ارتباطی دو طرفه با پهنای باند 102.22 گیگابایت بر ثانیه میان دو قطعه سیلیکونی است.
پشتیبانی از حافظه رم DDR4
همه پردازنده های Ryzen Threadripper دارای کنترلر حافظه DDR4 هستند. Threadripper از ماژول های ECC نیز پشتیبانی می کند. با این حال پشتیبانی از ECC تنها به ماژول های نوع UDIMM محدود می شود.
طبق اطلاعات رسمی AMD، این پردازنده ها قادر به پشتیبانی از تا 1 ترابایت حافظه رم هستند. احتمالاً این 1 ترابایت حاصل جمع 8 ماژول 128 گیگابایتی UDIMM باشد، این در حالی است که هم اکنون حداکثر ماژول های 16 گیگابایتی یافت می شود.
چیپست AMD X399
در این پلتفرم هیچ یک از پردازنده ها و چیپ ست X399 محدود نشده اند و تمام خطوط PCIe و توانایی های کنترلر حافظه آنها در دسترس است. محدودیت ها تنها به تعداد هسته ها، فرکانس ها و حجم حافظه کش سطح سوم محدود می شود.
در این پلتفرم چیپ ست و CPU به طور مشترک تامین کننده قابلیت ها هستند، با این حال سهم آنها یکسان نیست. CPU دارای 60 خط ارتباطی PCIe، هشت درگاه USB 3.1 نسل 1 نوع A، کنترلر حافظه DDR4 چهارکاناله و تا سه PCIe 3.0 x4 برای پشتیبانی از سه عدد SSD پرسرعت NVMe است.
ارتباط میان چیپ ست و پردازنده از طریق 4 خط ارتباطی PCIe صورت می گیرد که چیپ ست از طریق سویچ کردن چرخشی، از آن برای افزایش خطوط ارتباطی استفاده می کند. چیپ ست X399 دارای 8 خط ارتباطی PCIe است که AMD توصیه به رزرو دو خط آن برای کنترلر شبکه کابلی، چهار خط برای یک شکاف PCIe x4، یک خط برای یک شکاف PCIe x1 و یک خط برای ماژول WiFi کرده است.
همچنین چیپ ست هشت درگاه SATA با پهنای باند 6 گیگابیت بر ثانیه، شش درگاه USB 2.0، چهار درگاه USB 3.1 نسل 1 نوعA ، یک USB 3.1 نسل1 نوع C و دو USB 3.1 نسل 2 (با پهنای باند 10 گیگابیت بر ثانیه از طریق نصب تراشه تقویت کننده سیگنال) ارائه می کند. برخلاف پلتفرم های رقیب، رابط SPI و قابلیت های صدا از CPU منشعب می شوند و نه از چیپ ست.
حالت های حافظه
با توجه به آنچه که درباره طراحی متفاوت Ryzen Threadripper گفته شد، هنگامی که برای نمونه 32 گیگابایت حافظه DDR4 متشکل از چهار ماژول 8 گیگابایتی تحت پیکربندی چهارکاناله بر روی یک مادربرد X399 نصب می شود، در سمت سخت افزار هر 16 گیگابایت توسط یک تراشه Summit Ridge تحت پیکربندی دو کاناله اما در سمت نرم افزار به عنوان 32 گیگابایت حافظه یکپارچه دیده می شود، با این حال پیکربندی چهارکاناله و پهنای باند چهار برابر آن نسبت به پیکربندی یک کاناله به همان سادگی پردازنده های سری Core X اینتل نیست و با پیچیدگی های مربوط به تاخیر در دسترسی مواجه می شود.
در این طراحی یک Thread اجرا شده توسط قطعه سلیکونی A نصف حافظه رم تخصیص یافته به خود را از کنترلر حافظه قطعه سیلیکونی B دریافت می کند که حاصل آن افزایش تاخیر است AMD برای کاستن از شدت این مشکل در پردازنده های Ryzen Threadripper رویکرد دیگری اتخاذ کرده و همانند دو سوکت پردازنده عمل می کند که در آن هر سوکت (هر پردازنده) حافظه محلی مختص به خود را دارد.
در وجود آنچه که گفته شد، پردازنده های Threadripper دارای دو حالت تخصیص حافظه متشکل از Distributed Mode یا حالت توزیع شده UMA) Local Mode) و یا حالت محلی (NUMA) هستند که در حالت نخست حافظه تخصیص یافته به Thread به طور مشترک از طریق هر دو کنترلر حافظه تامین می شود اما در حالت دوم Thread حافظه تخصیص یافته به خود را تنها از کنترلر حافظه متعلق به قطعه سیلیکونی که توسط آن اجرا شده دریافت می کند.
در حالت UMA تمامی چهار کانال حافظه موجود برای تامین پهنای باند حافظه مورد نیاز برنامه اجرا شده به خدمت گرفته می شود که حاصل آن تامین بالاترین پهنای باند حافظه ممکن است. در حقیقت در حالت UMA پهنای باند حافظه بالاتر به تاخیر کم تر ارجحیت دارد اما در طرف مقابل در حالت NUMA تاخیر کمتر بر پهنای باند حافظه ارجحیت دارد. در حالت NUMA پهنای باند حافظه مورد نیاز برنامه تنها توسط کنترلر حافظه متصل به همان قطعه سیلیکونی تامین می شود.
حالت های Creator Mode و Game Mode
با توجه به پیچیدگی هایی که طراحی Ryzen Threadripper دارد، نمی تواند در همه استفاده ها عملکرد ایده آلی داشته باشد، به همین دلیل AMD دو حالت قابل انتخاب از طریق برنامه Ryzen Master تعریف کرده که هر یک برای استفاده مشخصی مناسب است. دو حالت مورد بحث Creator Mode و Game Mode نام دارند که اولی به صورت پیش فرض فعال است. همچنین یک گزینه به نام Legacy Compatibility Mode وجود دارد که به افزایش سازگاری کمک می کند.
با فعال کردن Game Mode، حالت حافظه به NUMA تغییر می یابد و حالت Legacy Compatibility Mode فعال می شود. همچنین با فعال کردنCreator Mode ، حالت حافظه به UMA تغییر می یابد و حالت Legacy Compatibility Mode غیر فعال می شود.
با فعال کردن دستی حالت Legacy Compatibility Mode، از مجموع دو قطعه سیلیکونی (die) پردازنده، هسته های پردازشی یکی از آنها غیر فعال می شود اما دسترسی به کانال های حافظه همان قطعه سیلیکونی و همچنین خطوط ارتباطی PCIe آن حفظ می شود. در این حالت تعداد هسته های پردازشی به نصف کاهش می یابد. هدف اصلی از این کار می تواند افزایش سازگاری باشد، چراکه برخی بازی ها و برنامه ها قادر به اجرا با همه Threadهای این پردازنده ها نیستند و ممکن است مشکلاتی در اجرای آنها رخ دهد.
با کاهش تعداد هسته های پردازشی و پیرو آن تعداد Thread های قابل اجرا، ناسازگاری های احتمالی تا حد زیادی کاهش می یابد. همچنین خارج کردن هسته های پردازشی قطعه سیلیکونی دوم می تواند از پیچیدگی Task Scheduling و تاخیر بکاهد.
بستهبندی و محتویات داخل جعبه
بر خلاف مادربردهای رده بالای سری ROG پیش زمینه جعبه این سری مشکی رنگ است و لوگو STRIX، مدل تجاری مادربرد، نشانهای معروف ROG و کمپانی ASUS و تصوری بزرگ از خود مادربرد شاخصترین بخشهای روی جعبه این مدل محسوب میشوند.
در بخش پایین و سمت چپ روی این جعبه نیز لوگوهای مرتبط به چیپست و پردازندههای کمپانی AMD، CrossFire کمپانی AMD، SLI کمپانی انویدیا به همراه نشانهای AURA و 3D Printing Friendly سایر مندرجات این بخش را تشکیل میدهند.
این جعبه با ابعاد 363mm x 307mm x 109mm با تمام محتویات داخلش حدوداً 2.45Kg وزن دارد.
از فضای پشت جعبه نسبتاً بهخوبی استفاده شده است. اشاره به محوریترین قابلیتهای این مدل، مشخصات فنی بهصورت مختصر و مفید، تصویری بزرگ از مادربرد و پنل پشتی به همراه تشریح قابلیتها و امکانات پورتهای تعبیه شده در آن و توضیح مختصر در مورد امکانات و قابلیتهای خاص این مادربرد به همراه تصاویر مربوطه، از مهمترین مندرجات این بخش محسوب میشوند.
محتویات داخل جعبه که کم و بیش در حد و اندازههای مادربردهای این رده قیمت در نظر گرفته شده به شرح زیر است:
- دفترچه و DVD حاوی درایورها، نرم افزارها و راهنمای نصب و راه اندازی
- 4 عدد کابل SATA 6Gb/s مجهز به قفل فلزی
- پنل پشتی کیس
- 1 عدد Q-connector برای اتصال سریعتر و آسانتر پورتها و سوئیچهای پنل جلویی کیس
- 1 عدد پل SLI-HB
- 10 عدد برچسب ROG Cable Label جهت مرتب سازی و نامگذاری تجهیزات ذخیره سازی
- 3 عدد برچسب لوگو ROG مخصوص فن به همراه در آویز گیمینگ
- ست پیچهای مخصوص جهت نصب تجهیزات مجهز به اسلات M.2
- 1 عدد کابل توسعه 80 سانتی متری برای اتصال نوارهای RGB LED به کانکتور مخصوص روی مادربرد
- 1 عدد کابل افزایش طول جهت اتصال به سامانههای نورپردازی (Addressable LED)
- پکیج شامل براکت و دو عدد پیچ مخصوص برای نصب تجهیزات M.2 بهصورت عمودی بر روی PCB
- 1 عدد ترمیستور (حسگر حرارتی) جهت سنجش حرارت بخشهای مختلف سیستم
- پک شامل 8 بست کمربندی جهت مدیریت بهتر کابل کشی
در تصویر بالا پل بسیار ارزشمند و کمیاب SLI-HB موجود در محتویات جعبه این مادربرد را ملاحظه میکنید. پل SLI-HB در افزایش بازدهی پیکربندی SLI کارتهای گرافیک ردهبالای GeForce GTX 1070/1080 نقش مهمی را ایفا میکند.
آنتن ماژول WiFi این مادربرد از نوع 2T2R Dual band میباشد دارای دو کانکتور از نوع RP-SMA بوده و قابلیت تغییر وضعیت فیزیکی در دو حالت مختلف را دارا میباشد. حالت اول را در تصویر بالا و حالت دوم را نیز در تصویر پایین ملاحظه میکنید.
مشخصات فنی و نمای ظاهری
در ابتدا لازم میدانیم مشخصات فنی این مادربرد را با استناد به وب سایت رسمی کمپانی ASUS ملاحظه کنید:
همانطور که اشاره شد این مادربرد از نظر ظاهری فوقالعاده زیبا و چشم نواز طراحی شده است! طرح بسیار خاص چاپ شده در سرتاسر PCB در کنار طراحی کاملاً خاص و یونیک هیتسینک تعبیه شده بر روی ماسفت های مدار رگولاتور و لوگو بسیار زیبای ROG تعبیه شده بر روی هیتسینک چیپست AMD X399 و یکی از اسلات های M.2 از جمله مهمترین عواملی هستند که زیبایی این مادربرد را دوچندان کردهاند.
PCB هشت لایه این مادربرد با داشتن ابعاد 30.5cm x 26.9cm در کلاس مادربردهای E-ATX طبقه میشود و از این حیث نصب آن تنها در کیس های میان رده و رده بالای بازار ممکن خواهد بود. همانطور که اشاره شد در میان تولید کنندگان طراز اول مادربرد تنها ASUS اصرار به طراحی PCB با ابعاد بزرگتر برای این پلتفرم دارد. این امر باعث کاهش تراکم قطعات و قابلیت تعبیه امکانات بیشتر بر روی PCB مادربرد میشود اما همانطور که اشاره شد باعث ایجاد محدودیت در نصب مادربردهای این ابعاد در برخی کیس های موجود در بازار میشود.
همانطور که ملاحظه میکنید به لطف سایز E-ATX این مادربرد تراکم قطعات بهمراتب کمتر از مدلهای مشابه است. این امر به ASUS این اجازه را داده تا با عریضتر شدن PCB کانکتورهای 8-PIN E-ATX و 4-PIN ATX حامل جریان مورد نیاز پردازنده از منبع تغذیه با مادربرد را به سمت راست PCB و کنار اسلات های DIMM منتقل کند. همچنین یکی از اسلات های M.2 X4 این مادربرد نیز در همین بخش تعبیه شده است.
بهواسطه فرآیند تولید تمام خودکار، دیگر مادربردی را میتوان پیدا کرد که کیفیت ساخت و لحیم کاری بیکیفیتی داشته باشد. این مادربرد نیز از این قاعده مستثنا نیست. همانطور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید هیتسینک ها و محافظهای پلاستیکی تعبیه شده بر روی PCB بهواسطه 10 پیچ معمولی بر روی این برد نصب میشوند.
همچنین به دلیل تثبیت هر چه بیشتر هیتسینک مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده و جذب حرارت منتقل شده به پشت PCB توسط این بخش، یک تسمه فلزی دقیقاً در پشت مدار VRM تعبیه شده است.
طراحی بسیار فشرده قطعات در بخش مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده این مادربرد در کنار ابعاد بسیار بزرگ سوکت TR4 سبب شده تا ASUS و البته اکثر سازندگان در بخش فیلتر نهایی مدار VRM ولتاژ پردازنده بهناچار از خازنهای گران قیمت Tantalum آن هم در پشت PCB استفاده کنند. تسمه آلومینیومی نام برده نیز در اصل برای دفع حرارت همین خازنها در نظر گرفته شده است.
در تصویر بالا سوکت TR4 (SP3r2) که اولین سوکت LGA طراحی شده توسط AMD برای پلتفرم دسکتاپ محسوب میشود را ملاحظه میکنید. این سوکت 4,094 پین با داشتن ابعاد 118mm x 78mm بزرگترین سوکت Desktop محسوب میشود و همین امر باعث شده تا نصب خنک کنندههای کنونی موجود در بازار بر روی آن ممکن نباشد. البته AMD فکر اینجا را هم کرده و درون جعبه پردازندههای این پلتفرم یک براکت مخصوص جهت نصب خنک کنندههای آبی طراحی شده توسط کمپانی Asetek تعبیه کرده است.
همانند اغلب مادربردهای رده بالا و گیمینگ، کمپانی ASUS این مدل را نیز به سامانه نورپردازی با RGB LED تحت عنوان Aura Sync مجهز کرده است. این LED ها همانطور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید بر روی کاور پلاستیکی روی پنل پشتی مادربرد و پس زمینه لوگو ROG نقش بسته بر روی هیتسینک چیپست AMD X399 تعبیه شدهاند.
بررسی اولیه
این مدل بهواسطه هشت DIMM حافظه تعبیه شده قابلیت پشتیبانی از 128GB حافظه DDR4 چهار کاناله Non-ECC و حتی ECC با فرکانس کاری 2400/2666MHz/2133 را در حالت استاندارد دارا است. البته این مادربرد با استفاده از پروفایلهای استانداردAXMP و بهصورت اورکلاک شده حتی تستهای آزمایشگاهی ماژولهای با فرکانس بیش از 3600MHz را نیز با موفقیت پشت سر گذاشته است.
در بخش اسلات های توسعه 4 اسلات PCIe X16 3.0، 1 اسلات PCIe X4 2.0 و 1 اسلات PCIe X1 2.0 مشاهده میشود که در این بین هر 4 اسلات PCIe X16 از کنترلر PCIe پردازنده و دو اسلات دیگر نیز از منابع موجود در چیپست AMD X399 منشعب شده است. از بین 4 اسلات PCIe 3.0 منشعب شده از Lane های پردازنده نیز به ترتیب اسلات های اول، سوم و پنجم با سرعت عملیاتی X16/X16/X8 قابلیت پشتیبانی از پیکربندیهای 3-Way Nvidia SLI و AMD CrossFireX را دارا میباشند. اسلات دوم PCIe X16 3.0 نیز که البته از پیکربندیهای Multi-GPU پشتیبانی نمیکند با سرعت عملیاتی X8 با پردازنده در ارتباط است.
همچنین 3 اسلات از 4 اسلات PCI-Express x16 این مادربرد به محافظ فلزی قلع کاری شده در پشت PCB تحت عنوان SAFESLOT مجهز شده که قدرت تحمل آن را در برابر شکستگی بیش از 1.8 و در برابر کنده شده از روی PCB بیش از 1.6 برابر افزایش داده است. در واقع دیگر هیچ نوع نگرانی برای نصب کارتهای گرافیک سنگین و حجیم بر روی این اسلات ها وجود نخواهد داشت.
همانطور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید بر خلاف مادربردهای نسل قبل دیگر خبری از پورتهای SATA Express در اکثر مادربردهای این سری نیست. در واقع باوجود کارایی بسیار بالا و محصولات عرضه شده متنوعتر مبتنی بر درگاههای M.2، این درگاه جدید نیامده بازنشسته شده است! برای این مادربرد 6 پورت SATA 6Gb/s در نظر گرفته شده که همگی آنها از چیپست AMD X399 منشعب شده و از پیکربندیهای RAID 0/1/10 نیز پشتیبانی میکنند. علاوه بر این در این بخش یک رابط U.2 32Gb/s نیز مشاهده میشود که البته از منابع موجود در پردازندههای این پلتفرم تغذیه میشود.
همچنین برای این مادربرد 2 کانکتور M.2 Socket 3 نیز در نظر گرفته شده که هر یک ویژگیها و مشخصات فنی خاص خود را دارند.
اسلات اول، زیر بخشی از هیتسینک چیپست AMD X399 تعبیه شده و بهواسطه یک پد حرارتی حرارت متصاعد شده از تجهیزات ذخیره سازی NVMe را جذب و به دفع سریعتر آن کمک میکند. همچنین این اسلات از تجهیزات سازگار با رابط PCIe X4/X2, SATA و استاندارد طول 2280/2260/2242 پشتیبانی میکند.
اسلات دوم M.2 X4 32Gb/s در کنار DIMM های حافظه RAM تعبیه شده و با تجهیزات مجهز به رابط PCIe X4/X2, SATA و البته با استاندارد طول 2242/2260/2280/22110 سازگاری دارد. ناگفته نماند که تجهیزات مورد نظر بهصورت عمودی و با استفاده از براکت فلزی مخصوص تعبیه شده در جعبه مادربرد بر روی این اسلات نصب خواهند شد.
علاوه بر پورتهای USB متعدد تعبیه شده در پنل پشتی مادربرد، دو سوکت 19-Pin USB 3.0 به همراه یک کانکتور مخصوص USB 3.1 Gen2 نیز 4 پورت USB 3.0 Gen1 و یک پورت USB 3.1 Gen2 (توسط براکت های جانبی و یا پنل جلویی کیس) را به لیست امکانات این مادربرد اضافه میکنند.
در پنل پشتی این مادربرد نیز شاهد 8 پورت USB 3.1 Gen1 (همگی منشعب شده از منابع موجود در پردازندههای این پلتفرم)، 2 پورت USB 3.1 Gen2 10Gb/s از نوع Type-A و Type-C منشعب شده از کنترلر مجزا ساخت کمپانی Asmedia، یک پورت Gigabit LAN و خروجیهای 7.1 Channel آنالوگ و دیجیتال Optical S/PDIF صدا هستیم.
علاوه بر این کانکتورهای مادگی RP-SMA جهت اتصال به آنتن Wi-Fi 2T2R و سوئیچ USB Bios Flashback نیز در بخش بالایی این پنل در نظر گرفته شدهاند. با استفاده از قابلیت USB Bios Flashback بدون وارد شدن به سیستم عامل و یا محیط UEFI Bios و تنها با دانلود و انتقال فایل Bios به یک USB Flash Drive و اتصال آن به پورت USB مخصوص (در این مادربرد پورت USB 3.0 تعبیه شده در سمت چپ پورت USB 3.1 Type-C) تنها با فشردن و نگه داشتن 3 ثانیهای سوئیچ USB Bios Flashback فرآیند بهروزرسانی Bios آغاز میشود. این سامانه در مواقعی که محتویات تراشه Bios به هر علتی آسیب دیدهاند کاربردی حیاتی دارد.
نگاهی نزدیکتر (سیستم خنک کننده و مدار رگولاتور ولتاژ)
سیستم خنک کننده این مادربرد شامل 2 بخش مجزا میباشد. بخش اول که خود از دو هیتسینک آلومینیومی، هیت پایپ مسی با قطر 6mm و البته یک فن خنک کننده تشکیل شده است، وظیفه دفع حرارت از ماسفت های مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده را بر عهده دارند. آن طور که ما به نتیجه رسیدیم ASUS در این سری بهشدت اصرار با خاص بودن نسب به رقبا دارد و از معدود کمپانیهای است که از سیستم کولینگ Active برای خنک کردن مدار VRM مادربردهای مبتنی بر چیپست AMD X399 استفاده کرده است.
بخش دوم نیز که از دو لایه آلومینیوم تشکیل شده است وظیفه دفع حرارت از چیپست AMD X399 و تجهیزات نصب شده بر روی یکی از اسلات های M.2 را بر دوش میکشد.
بخش اصلی این هیتسینک زیر لایه دوم تعبیه شده و وظیفه دفع حرارت از چیپست AMD X399 را بر عهده دارد. از نظر ما این هیتسینک شاید برای دفع حرارت این چیپست رده بالا تا حدودی کوچک به نظر میرسد.
اما اجازه بدهید برای اشراف بیشتر به قطعات و بررسی موشکافانهتر این مادربرد تمامی هیتسینک ها و پوششهای پلاستیکی تعبیه شده بر روی برد را باز کنیم.
در تصویر بالا چهره برهنه این مادربرد را مشاهده میکنید. همانطور که اشاره شد به لطف عرض بیشتر PCB این مادربرد در مقایسه با مدلهای مشابه تراکم قطعات بهمراتب کمتر است. همچنین روزنههای مربوط به نصب سازههای پرینت شده 3D نیز بخشهای مختلف برد مشاهده میشود.
در تصویر بالا هیتسینک ها و فن سیستم خنک کننده به همراه 12 پیچ برای نصب آنها بر روی PCB و در کنار آنها نیز پوششهای پلاستیکی تعبیه شده بر روی قطعات سیستم صوتی و پورتهای پنل پشتی مادربرد را ملاحظه میکنید.
ASUS برای انتقال حرارت بهتر در همه هیتسینک ها از پد حرارتی بسیار مرغوب استفاده کرده است. همچنین بر خلاف سایر مدلهای مشابه در این کلاس، به جای خمیر حرارتی از پد حرارتی میان هیتسینک و چیپست AMD X399 استفاده کرده است. پدهای حرارتی در مقایسه با خمیرهای حرارتی عمر بیشتری دارند و انعطاف پذیر ترند ولی در عمل ظرفیت انتقال حرارت آنها تا حدودی کمتر است.
فن در نظر گرفته شده برای این بخش مدل EF35101S2 ساخت کمپانی تایوانی SUNON است. این فن 7000RPM در وضعیت بیباری سیستم بسیار بیصدا عمل میکند و در عمل میتوان نویز صوتی ناشی آن را نادیده گرفت؛ اما در وضعیت Load کامل پردازنده و بهخصوص در وضعیت اورکلاک، نویز صوتی ایجاد شده توسط این فن به صورت محسوس به گوش میرسد.
همانطور که اشاره شد برخی RGB LED های سامانه نورپردازی این مادربرد پشت کاور پلاستیکی تعبیه شده بر روی پورتهای پنل پشتی مادربرد تعبیه شده است. در تصویر بالا این بخش را از نمای نزدیک ملاحظه میکنید.
مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده این مادربرد از نوع 8+3 Phase Digital PWM است که در این بین 8 شریان هستههای پردازنده را تغذیه میکنند و 3 شریان نیز وظیفه تأمین انرژی واحد SOC مجتمع بر روی پردازنده را بر عهده دارد.
همانطور که ملاحظه میکنید همانند مادربردهای رده بالا و مخصوص سرور انرژی مورد نیاز مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده توسط 2 کانکتور 8Pin E-ATX و 4-PIN ATX از منبع تغذیه سیستم تأمین میشود. در گذشته همچنین ترکیبی را تنها در مادربردهای پرچم دار و مخصوص اورکلاکینگ دیده بودیم. علاوه بر این ASUS در نسل جدید مادربردهای خود از کانکتورهای برق تقویت شده تحت عنوان PROCOOL POWER CONNECTOR استفاده کرده است. این کانکتورها که بهاصطلاح HCS (High Current System) نامیده میشوند و اکثراً در مادربردهای رده بالا و گران قیمت سرور تعبیه میشوند، بیش از 30% پتانسیل عبور جریان بیشتری نسبت به کانکتورهای استاندارد دارند و همین امر موجب کارکرد بهمراتب خنکتر آنها در جریانهای بالا خواهد شد.
همچنین از مهمترین ویژگیهای قطعات به کار رفته در این مدار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خازنهای10K Black Metallic ساخت کمپانی ژاپنی Nichicon
این خازنها با عمر بیش از 10 هزار ساعت در دمای 105 درجه سانتیگراد، 5 برابر نسبت به خازنهای جامد معمولی عمر بیشتری دارند و بهصورت متوسط 20% تحمل بیشتری در برابر گرما از خود نشان میدهند.
MicroFine alloy chokes
به گفته کمپانی سازنده این چوکها در مقایسه با مدلهای استاندارد پایداری بیشتری در برابر عبور جریانهای بالا دارند، بیش از 30% خنکترند و تا 75% پسماند مغناطیسی کمتری دارند.
نسل سوم ماسفت های بسیار مدرن، پرقدرت و با بازدهی بسیار بالای PowIRstage مدل IR3555
ماسفت های به کار رفته در این مدار از نوع PowIRstage IR3555 ساخت کمپانی International Rectifier میباشند. این تراشهها که در حال حاضر یکی از قدرتمندترین و در عین حال پربازدهترین نمونههای موجود محسوب میشوند از آخرین ویژگیهای استاندارد Intel DrMOS V4.0 پشتیبانی میکنند هر 4 بخش مهم یک شریان کنترل کننده جریان پردازنده، یعنی Driver MOSFET، Control MOSFET، Synchronous MOSFET و دیود شاتکی محافظ را بهصورت مجتمع درون خود جای دادهاند. همچنین به گفته کمپانی سازنده هر یک از این تراشهها قابلیت تحمل 60A جریان DC را نیز دارا میباشند و در حالت آرمانی بازدهی انرژی بیش از 90% دارند.
علاوه بر این پشتیبانی از پروتکشن های VCC under voltage lockout (UVLO)، Over temperature protection (OTP)، Cycle-by-cycle self-preservation over current protection (OCP)، Preliminary overvoltage protection (Pre-OVP) و برخورداری از سخت افزار محلی لازم برای مانیتورینگ Real Time جریان خروجی و حرارت تراشه به همراه پشتیبانی از فرکانس PWM تا 1.0MHz از ویژگیهای ممتاز این ماسفت ها محسوب میشود.
ASUS مثل همیشه تراشه PWM Controller را با برند تجاری خود یعنی DIGI+ VRM تغییر نام میدهد، اما شواهد و پیکربندی این مدار گواهی میکنند که این تراشه مدل IR35201 از نسل چهارم PWM Controller های دیجیتال ساخت کمپانی International Rectifier است. این تراشه 8-Phase دو کاناله در این مدار با پیکربندی 8+0 Phase فعال شده است که در این بین هر 8 شریان وظیفه مدیریت ولتاژ مورد نیاز هسته پردازنده را بر عهده دارند. ناگفته نماند که PWM Controller به کار رفته در این بخش در حال حاضر یکی از مدرنترین تراشههای این کلاس به شمار میرود. از قابلیتهای کم نظیر این تراشه میتوان به پشتیبانی از پروتکشن های OVP, UVP, OCP, OTP, CFP و پشتیبانی از فرکانس سوئیچینگ تا 2MHz اشاره کرد. همچنین به لطف تکنولوژی IR Efficiency Shaping قابلیت خاموش شدن سایر شریانها و انتقال قدرت تنها توسط 1 و یا 2 شریان نیز در حالت کم باری برای این مجموعه فراهم شده است.
مدار رگولاتور بخش SOC پردازنده نیز که در بخش پایینی سوکت تعبیه شده است از نوع 3-Phase Digital PWM و متشکل از همان چوکها، خازنها و تراشه PWM Controller مدل IR35201(ASP1405I) به کار رفته در مدار رگولاتور ولتاژ هسته پردازنده (فعال شده در حالت 3+0) و البته ماسفت های مجتمع NexFET™ Power Stage بسیار مدرن مدل CSD97374Q4M ساخت کمپانی آمریکایی Texas Instruments است. از جمله مهمترین خصوصیات این تراشه میتوان به تلفات بسیار ناچیز انرژی در حالت بیباری، پشتیبانی از فرکانس سوئیچینگ تا 2.0MHz، حداکثر بازدهی مصرف انرژی بیش از 92% و توانایی تحمل بیش از 60A جریان DC بهصورت لحظهای (25A به صورت پیوسته) اشاره کرد.
هر یک از دو مجموعه DIMM های ماژولهای حافظه نیز به مدار رگولاتور ولتاژ 2+1Phase Digital PWM مجهز شدهاند. در این بین 2 شریان پارامتر DRAM Voltage و 1 شریان نیز DDR VPP Voltage را فراهم میکنند.
کنترل و مدیریت مدار رگولاتور ولتاژ هر یک از این دو مجموعه DIMM نیز توسط دو تراشه PWM Controller دیجیتال مدل ASP1103 صورت میگیرد.
نگاهی نزدیکتر (سیستم صوتی SupermeFX S1220)
بدون شک یکی از محوریترین و در عین حال مهمترین امکانات مادربردهای گیمینگ حال حاضر سیستم صوتی باکیفیت، مدرن، قدرتمند و با وضوح و خلوص خروجی بالاست. SupremeFX که عنوان تجاری سیستمهای صوتی مادربردهای رده بالای کمپانی ASUS محسوب میشود یکی از باسابقهترین و در عین حال خوش صداترین سیستمهای صوتی مجتمع بر روی مادربرد محسوب میشود.
جدیدترین ویرایش این سیستم صوتی که عنوان SupremeFX S1220 را با خود به یدک میکشد یکی دیگر از نقاط قوت این مادربرد محسوب میشود. این سیستم صوتی متشکل از چند بخش مختلف برای پردازش، بازسازی و تقویت سیگنال صوتی میباشد تا خروجی نهایی آنچه باشد که حرفهایها آن را طلب میکنند! در این بخش قصد داریم به معرفی و کالبد شکافی این سیستم صوتی بپردازیم.
ایزولاسیون PCB سیستم صوتی با سایر مدارات مادربرد
در این سیستم صوتی برای جلوگیری از تأثیر نویزهای ایجاد شده توسط سایر بخشهای مادربرد به سیستم صوتی، GND یا اتصال زمین این مدار نسبت به سایر بخشهای مادربرد ایزوله شده که این امر نقش مهمی در افزایش SNR عملی و خلوص صدای خروجی خواهد داشت. علاوه بر این برای خروجیهای چپ و راست صدا نیز از دو لایه مجزا PCB استفاده شده که در نوع خود باعث کاهش محسوس Crosstalk خواهد شد.
Audio Codec باکیفیت و مدرن
قلب این سیستم صوتی متشکل از مدل سفارشی جدیدترین و باکیفیتترین تراشه Codec صوتی کمپانی Realtek (S1220) با SNR بیش از 120dB در بخش DAC و 113dB در بخش ADC خود است. همچنین این کدک با محافظ فلزی EMI پوشیده شده تا امواج الکترومغناطیسی و رادیویی منتشر شده در محیط باعث ایجاد نویز و اغتشاش در خروجی نهایی نشوند.
ماسفت های حذف صداهای مزاحم (DE-POP Mosfet)
بدون شک تاکنون شما نیز متوجه صداهای بسیار آزار دهنده حین خاموش و روشن شدن سیستم و یا در حین قطع و اتصال هدفون و اسپیکر شدهاید. ASUS با تعبیه چند ماسفت برای سیستم صوتی این مادربرد با قطع کردن سیگنال خروجی در مواقع یاد شده، شما را از شر این صداهای مزاحم خلاص کرده است. البته ایسوس در مادربردهای نسل قبل خود از رلههای مخصوص استفاده کرده بود که صدای ناشی از قطع وصل آنها در حین خاموش و روشن شدن سیستم به هیچ وجه خوشایند نبود.
بافر اختصاصی با دامنه خروجی 2V RMS برای خروجی هدفون Rear Panel
این سیستم علاوه بر برخورداری از تقویت کننده برای Front Panel، به یک تقویت کننده OP-AMP مدل RC4580 ساخت کمپانی معروف Texas Instruments برای یکی از خروجیهای Rear Panel نیز مجهز شده است. این تقویت کننده با داشتن THD (Total harmonic distortion) کمتر از 0.0005% یکی از بهترینها در نوع خود محسوب میشود.
خروجی هدفون مجهز به فناوری Sonic SenseAmp
آمپلیفایر هدفون کاملاً هوشمند تعبیه شده در این سیستم صوتی بهصورت خودکار امپدانس هدفونها را در محدوده 32 تا 600 اهم و بیشتر تشخیص داده و بهترین تنظیمات ممکن را برای داشتن بهترین تطبیق امپدانس و کیفیت خروجی صدا در نظر میگیرد.
خازنهای آکوستیک سری Fine Gold کمپانی ژاپنی Nichicon
خازنهای فیلتر خروجی یکی از مهمترین بخشها برای داشتن صدایی گرم، رسا و دلنشین محسوب میشوند. استفاده از 9 خازن سری Fine Gold MUSE acoustic ساخت کمپانی Nichicon نوید تقویت عمق BASS و افزایش وضوح و کریستالی شدن فرکانسهای بالا در خروجی صدا را میدهند.
پردازش نرم افزاری توسط Sonic Studio III
تجربه ثابت کرده که همواره حتی بهترین و خاصترین سیستمهای صوتی نیز بدون کنترل و پردازش نرم افزاری سیگنال صوتی حرفی برای گفتن نخواهند داشت. در واقع سخت افزار و نرم افزار در این امر مکمل یکدیگر هستند و عملکرد متوازن و هماهنگ این دو، نقش مهمی در دلچسبتر بودن صدای خروجی بازی میکند.
کمپانی ایسوس نسل سوم نرم افزار Sonic Studio را با سیستم صوتی این مادربرد همراه کرده است که شاید از نظر کیفیت و پویایی در حد اندازههای نرم افزارهای کمپانی Creative نباشد ولی امکانات جالب توجه و کاربردی فراوانی را همراه خود دارد.
همانطور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید در تب SONIC STUDIO این نرم افزار قابلیتهای جالبی مانند Smart Volume، Voice Clarity، BASS Boost، Treble Booster، Reverb و حتی Surround مشاهده میشود! قابلیتهایی که هیچ یک در درایور صوتی پیش فرض Realtek مشاهده نمیشوند. همچنین در 4 وضعیت مختلف مانند گیمینگ، تماشای فیلم، موسیقی و Voice تنظیمات مخصوص برای این پارامترها در نظر گرفته شده است.
طی 1 ساعتی که ما مشغول تست عملکرد حالتهای مختلف این پارامترها و گوش کردن موسیقی با سبکهای مختلف بودیم آن چنان که باید و شاید صدای دلچسبی را تجربه نکردیم. البته صدا بسیار تمیز و عاری از اغتشاش است اما کماکان از نظر ما دلچسب نیست!
علاوه بر این برای این نرم افزار یک اکولایزر 10 باند نیز در نظر گرفته شده است که در عمل چنگی به دل نمیزند.
همچنین قابلیت Casting Enhancer این نرم افزار در حین ضبط و یا استریم کردن گیم با تقویت و بازسازی فرکانسهای مختلف باعث افزایش کیفیت صدا در این نوع کاربردها میشود.
البته درایور اصلی Realtek نیز بر روی این مادربرد نصب میشود و قابلیت تنظیم ضریب تقویت آمپلیفایر خروجی صدا نیز در 3 حالت مختلف در آن گنجانده شده است.
علاوه بر این سامانه تطبیق امپدانس خودکار این سیستم صوتی نیز بهمحض اتصال اسپیکر یا هدفون به خروجیهای صدای این سیستم صوتی، به صورت کاملاً هوشمند بهترین میزان ضریب تقویت صدا را انتخاب میکند.
اما یکی از جالبترین و در عین حال پرطرفدارترین قابلیتهای نرم افزاری سیستمهای صوتی کمپانی ASUS برای گیمرهای حرفهای نرم افزار Sonic RADAR است که اتفاقاً آخرین نسخه این نرم افزار برای این مادربرد ساخته و پرداخته شده است.
در SONIC RADAR III که بیشتر در بازیهای ژانر شوتر کاربرد دارد، گیمر توسط رادار این نرم افزار بهواسطه ردیابی صدای حرکت و یا شلیک مکان اختفاء حریف را پیدا کرده و در عمل همواره یک قدم از طرف مقابل خود جلوتر است.
در آخرین نسخه این نرم افزار همانطور که در تصاویر بالا ملاحظه میکنید تنظیمات فراوانی برای کالیبراسیون این نرم افزار در نظر گرفته شده است.
نگاهی نزدیکتر (درگاههای مدرن و پرسرعت بی سیم و سیمی شبکه)
همانند اکثر مادربردهای گیمینگ رده بالا حال حاضر این مادربرد نیز مجهز به یک ماژول Wi-Fi از نوع 802.11ac 2x2 dual-band در فرکانسهای 2.4/5GHz و با حداکثر سرعت انتقال اطلاعات 867Mbit/s شده است. این ماژول همچنین با پشتیبانی از قابلیت Multi-User MIMO (MU-MIMO) آماده است تا یک تجربه شیرین از حیث سرعت و کیفیت بالای پایداری سیگنال را به کاربران هدیه کند. ناگفته نماند که این ماژول یک کنترلر Bluetooth V4.2 را نیز با خود به همراه دارد.
به دلیل فقدان Integrated Gbit MAC در چیپست AMD X399 سازندگان مادربرد بهناچار مجبور به استفاده از کنترلرهای full NIC در مادربردهای این پلتفرم هستند. ASUS برای این مادربرد Ethernet Controller قدیمی مدل I211-AT را انتخاب کرده است. این تراشه که با رابط PCIe 2.0 X1 با چیپست در ارتباط است کارایی قابل قبولی دارد اما بهخوبی تراشه مدرنتر Ethernet Connection مدل I219-V اینتل و یا Ethernet Controller مدل Killer E2500 ساخت کمپانی Qualcomm نیست.
یکی از قابلیتهای کم نظیر پورت LAN این مادربرد پشتیبانی آن از پروتکشن های ایمنی در برابر بارهای الکترواستاتیک و ولتاژهای لحظهای بسیار بالا نظیر شوکها لحظهای ایجاد شده توسط رعد و برق است. کمپانی ASUS با در نظر گرفتن کامپوننت های محافظتی در پورت RJ45 این مادربرد مقاومت آن را در برابر بارهای الکترواستاتیک تا 1.9 برابر و در برابر ولتاژهای بسیار زیاد لحظهای تا 2.5 برابر بیشتر (15KV) نسبت به پورتهای استاندارد معمولی افزایش داده است.
از دیگر قابلیتهای کم نظیر شبکه در این مادربرد، پشتیبانی آن از نرم افزار جدید و هوشمند GAMEFIRST IV است. از جمله قابلیتهای این نرم افزار میتوان به تجمیع پهنای باند تمامی رابطهای بیسیم و سیمی شبکه برای دستیابی بهسرعت بالاتر و زمان تأخیر پایینتر ارتباطات، اولویت بندی هوشمند و دستی Task های مختلف شبکه، مانیتورینگ هوشمند و برخط درگاههای سیمی و بیسیم و ... اشاره کرد.
نگاهی نزدیکتر (سوییچها، امکانات ویژه و مهمترین تراشهها و کنترلرها)
تنها یک سوئیچ Power و یک سون سگمنت دو رقمی بهعنوان دیباگر تنها امکانات ویژه این مادربرد محسوب میشوند.
در تصویر بالا تراشه base-clock (BCLK) generator اختصاصی ASUS برای این پلتفرم را ملاحظه میکنید. به گفته ایسوس این تراشه باعث افزایش پتانسیل اورکلاک فرکانس BCLK تا مرز 117MHz و افزایش پایداری در Extreme overclocking میشود.
در تصویر بالا نیز میکروپروسسور سامانه نورپردازی این مادربرد را مشاهده میکنید.
در تصاویر بالا 2 عدد از تراشههای Super I/O با لوگو ROG که وظیفه کنترل و مانیتورینگ سرعت فنها و حرارت بخشهای مختلف سیستم به همراه کنترل و مدیریت مصرف انرژی و آنالیز پارامترهای سیستم برای اعمال پروفایلهای اورکلاکینگ خودکار را بر عهده دارند را مشاهده میکنید.
تراشه اصلی Super I/O این مادربرد نیز مدل IT8665E ساخت کمپانی ITE است.
در تصویر بالا نیز تراشه Winbond 26Q128FWSQ را ملاحظه میکنید. این تراشه Flash Memory با حجم 128Mb است که UEFI Bios این مادربرد را در خود جای داده است. تراشه کناری آن نیز به احتمال زیاد باید کنترلر سامانه USB Bios Flashback باشد.
همانطور که اشاره شد این مادربرد مجهز به 2 پورت USB 3.1 Gen2 (یک پورت از نوع Type-c و 1 پورت دیگر از نوع Type-A) در پنل پشتی مادربرد و یک کانکتور USB 3.1 Gen2 بر روی PCB است. در این بین پورت USB 3.1 Type-C و کانکتور USB 3.1 Type-A تعبیه شده در پنل پشتی از تراشه Universal Serial Bus 3.1 host controller مدل ASM3142 ساخت کمپانی asmedia منشعب شدهاند. این تراشه که بهواسطه یک رابط PCIe 3.0 X2 و با پهنای باند حداکثر 16Gb/s با چیپست Intel X299 ارتباط برقرار میکنند، نسبت به مدل مشابه نسل قبلی خود (ASM1142) با پهنای باند دو برابر بیشتر با چیپست PCH در ارتباط است. همین امر باعث شده تا در عمل پورتهای USB 3.1 Gen2 این مادربرد با حداکثر سرعت نامی خود (10Gb/s) به تبادل اطلاعات بپردازند.
در تصویر بالا نیز قلب این مادربرد یعنی AMD X399 را ملاحظه میکنید. متأسفانه فعلاً اطلاعاتی در مورد Lithography، توان مصرفی و ابعاد دقیق آن در دسترس نیست.
متد و سیستم تست
تستهای این قطعه را بهطور کلی به چهار بخش تستهای کارایی، توان مصرفی، حرارتی و اورکلاکینگ تقسیم کردهایم. برای مقایسه نتایج نیز از آرشیو نتایج موجود در لابراتوار استفاده کردیم.
مشخصات قطعات، درایورها و سیستم عامل استفاده شده در سیستم تست، در این بررسی به شرح زیر میباشد:
لازم به ذکر است در تمامی پلتفرمها تنظیمات Bios در حالت پیش فرض تنظیم شدهاند، در پلتفرم کنونی نیز تنها قابلیت XMP برای ماژولهای حافظه فعال شده است.
همچنین به دلیل عدم سازگاری کولر فعلی سیستم تست لابراتوار با سوکت TR4 بهناچار مجبور به استفاده از خنک کننده آبی Thermaltake Water 3.0 Riing RGB 360 در این تست شدیم.
در تصاویر زیر میتوانید از نگاه نرم افزار CPU-Z مشخصات و تنظیمات سیستم را ملاحظه کنید:
از نکات جالب در این بخش میتوان به بایاسینگ حافظه RAM با Command Rate 1T اشاره کرد! این در حالی است که همین ماژولها در پلتفرم اینتل با Command Rate 2T کار میکنند.
همچنین لیست نرمافزارهای Benchmark، Monitoring و Game ها به کار رفته در این بررسی به شرح زیر است:
- 3DMARK 2013 v1.5.915
- 3DMARK 11 v1.0.132
- PCMARK 7 1.4.0
- PCMARK 8 v2.5.419
- AIDA64 Extreme Edition 5.92.4300
- CrystalDiskMark 5.0.2
- CINEBENCH R15
- Dolphin Benchmark 4.0.2
- POV-Ray 3.7
- CPU-Z 1.79.1
- OCCT 4.5.0
- FurMark 1.17.0.0
- SiSoftware Sandra Professional Business 2016.01.22.10
- MediaEspresso Media Convertor Deluxe 7.5.8022.61105
- Super PI 1.9 WP
- wPRIME 2.10
- 7-Zip 15.14
- WinRAR 5.30
- Bioshock Infinite
- Sniper Elite III
- Batman: Arkham Origins
- GTA V
- Monster Hunter Benchmark
- Resident Evil 6
- HWMonitor 1.31
- Media Player Classic v1.7.10
نکته مهم: تنظیمات گرافیکی در تمامی گیم های نامبرده در این تست بر روی حداکثر مقدار ممکن تنظیم شده است.
ASUS MEDIA-ACCLAIMED UEFI BIOS
حدوداً چند سالی میشود که شکل و شمایل Bios مادربردهای رده بالا و سری ROG کمپانی ASUS تغییر نکرده است. البته این رابط کاربری آن قدر کامل و بینقص بوده که حقیقتاً همین حالا نیز یکی از کاملترینها در نوع خود محسوب میشود.
UEFI Bios این مادربرد همانند مدلهای نسلهای قبل دارای دو محیط مختلف EZ Mode و Advanced Mode است. همانطور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید در این مادربرد محیط EZ Mode بهعنوان رابط کاربری پیش فرض انتخاب شده است.
از جمله ویژگیهای کاربردی و ارزشمند این محیط میتوان به محیط کاملاً گرافیکی، قابلیت تنظیم پروفایلهای مختلف برای سرعت چرخش فنهای مختلف متصل شده به مادربرد بهصورت گرافیکی و مانیتورینگ ولتاژ و حرارت Real Time اشاره کرد. همچنین این محیط دارای یک سامانه اورکلاکینگ خودکار تعاملی بین کاربر و هوش مصنوعی Bios این مادربرد است.
این سامانه که EZ Tuning Wizard نامیده شده است ابتدا مشخصات و وضعیت کنونی سیستم شما را بررسی میکند.
در مرحله بعد سناریو یا کاربرد و انتظارات شما از سیستم را جویا میشود. برای مثال در تصویر بالا از کاربر سؤال شده که آیا این کامپیوتر برای کاربردهای روزمره استفاده میشود یا مصارف چند رسانهای و گیمینگ؟
سپس از شما میخواهد نوع کولری که بر روی پردازنده نصب کردهاید را مشخص کنید.
در نهایت نیز ارزیابی نهایی از میزان اورکلاک سیستم شما نمایش داده میشود. با تائید این ارزیابی، سیستم Restart شده و تنظیمات مربوطه بهصورت کاملاً خودکار در Bios اعمال میشود.
همچنین نرم افزار SSD Secure Erase نیز به آخرین نسخه بهروزرسانی شده است. SSD Secure Erase این امکان را برای کاربران فراهم میکند تا با سریعترین و مدرنترین روشهای ممکن SSD های مختلف را بهصورت کامل پاک سازی کنند و افت کارایی که در اثر گشت زمان و نوشتن مداوم بر روی درایوهای SSD ایجاد میشود را به حداقل ممکن برسانند.
همچنین BIOS این مادربرد آخرین نسخه نرم افزار EZ FLASH 3 را با خود همراه دارد. همانطور که ملاحظه میکنید در آخرین نسخه این نرم افزار قابلیت بهروزرسانی Bios حتی توسط اینترنت نیز فراهم شده است.
تنها با فشردن کلید F7 بهسرعت وارد محیط Advanced Mode خواهید شد. از جمله ویژگیهای کم نظیر این محیط میتوان به اختصاص دادن یک پنجم سمت راست این محیط به نمایش پارامترهای ولتاژی حرارتی و فرکانسی مهمترین قطعات سیستم اشاره کرد. این بخش که Hardware Monitor نامیده میشود بهصورت Real Time در تمامی بخشهای مختلف این محیط حضور دارد و کاربر در هر لحظه که اراده کند از آخرین وضعیت پارامترهای مهم سیستم باخبر میشود.
از دیگر ویژگیهای کاربردی این محیط نیز میتوان به تب My Favorites اشاره کرد که قابلیت سفارشی سازی پارامترهای دلخواه کاربر را در بخشی مجزا فراهم ساخته است. در این بخش کاربر با انتخاب پارامتر مورد نظر و فشردن کلید F3 میتواند پارامتر انتخاب شده را به صفحه My Favorites اضافه کند.
یکی دیگر از ویژگیهای کاربردی این Bios قابلیت ذخیره سازی و بازیابی 8 پروفایل مختلف اورکلاکینگ به صورت Local و حتی به اشتراک گذاری آنها با استفاده از USB Flash است.
در تصاویر بالا نیز امکانات بخش مانیتورینگ این Bios را مشاهده میکنید.
کلیدهای میانبر این Bios را نیز در تصویر بالا مشاهده میکنید.
سایر بخشهای Bios این مادربرد را نیز میتوانید در تصاویر زیر مشاهده کنید:
[gallery ID=28]
همچنین محدوده حداقل و حداکثر مهمترین پارامترهای موجود در این بخش به همراه دقت تغییر آنها نیز به شرح زیر است:
نورپردازی بینظیر و چشم نواز تحت عنوان ROG AURA Sync
همانطور که اشاره شد نورپردازی در این مادربرد به RGB LED های تعبیه شده بر روی کاور پلاستیکی روی پنل پشتی مادربرد و پس زمینه لوگو ROG نقش بسته بر روی هیتسینک چیپست AMD X399 خلاصه شده است
البته به غیر از RGB LED های تعبیه شده بر روی PCB، کمپانی ASUS برای علاقهمندان به نورپردازی کیس دو کانکتور 4 پین دیگر نیز در بخش پایین و بالای برد در نظر گرفته است. این کانکتورها قابلیت اتصال به نوارهای RGB LED 5050 از نوع 12V، حداکثر با متراژ 2 متر و شدت جریان 2A را دارا میباشند.
علاوه بر دو کانکتور فوق، ASUS در سری جدید مادربردهای خود یک کانکتور جدید تحت عنوان AURA ADDRESSABLE HEADER در نظر گرفته که در واقع مولد سیگنال DATA برای اتصال به سامانههای نورپردازی مجزا مثل فنها، نوارهای RGB LED، خنک کنندهها و کیس های سازگار با این استاندارد میباشد. این کانکتور توانایی راه اندازی سامانههای نورپردازی با استاندارد WS2812B با ولتاژ +5V، جریان حداکثر 3A و حداکثر 60 عدد RGB LED را دارا میباشد.
اما همواره نقطه قوت سامانههای نورپردازی نرم افزار کنترل و مدیریت آن است.
در جدیدترین نسخه این نرم افزار قابلیت کنترل تمامی قطعات (نظیر کارت گرافیک، مادربرد و کیبورد ...) مجهز به نورپردازی AURA توسط یک نرم افزار واحد فراهم شد است. همچنین همانطور که اشاره شد و در تصویر بالا ملاحظه میکنید این امکان فراهم شده تا رنگ و جلوه نورپردازی هر یک از دو بخش نام برده بهعلاوه RGB Header های تعبیه شده بر روی PCB را بهصورت جداگانه تنظیم کنید. علاوه بر این در نسخه جدید این نرم افزار این امکان تنظیم جلوه نورپردازی وضعیت آماده به کار مادربرد نیز فراهم شده است.
در بخش تنظیمات این نرم افزار قابلیت تنظیم پورت و تعداد RGB LED های سامانههای نورپردازی ADDRESSABLE فراهم شده است.
همچنین در نسخه جدید با اضافه شدن قابلیت کالیبراسیون، نگرانیهای مربوط به عدم سازگاری تجهیزات نورپردازی متصل شده به Header های مادربرد نیز برطرف شده است.
این نرم افزار به قابلیتهای تنظیم 9 جلوه نورپردازی مختلف به همراه قابلیت تنظیم بیش از 16 میلیون رنگ، شدت نور، غنای رنگ و حتی فام رنگ سیستم نورپردازی نیز مجهز شده است.
در برخی جلوههای نورپردازی نیز امکان تنظیم سرعت تغییر افکتها وجود دارد.
برای مثال در جلوه نوری Temperature قابلیت انتخاب چندین حسگر مختلف جهت تغییر رنگ سیستم نورپردازی از سبز تا قرمز وجود دارد.
همچنین همانند نسخههای قبل قابلیت نورپردازی با توجه به موسیقی در حال پخش نیز برای این مادربرد فراهم شده است. البته در نسخه جدید این امکان فراهم شده تا برای هماهنگی بیشتر حتی ژانر موسیقی مورد علاقه خود را نیز تعیین کنید!
در تصاویر زیر میتوانید نمونههایی از نورپردازی این مادربرد را مشاهده کنید:
معرفی نرم افزارهای کاربردی همراه مادربرد
Dual Intelligent Processors 5
مادربردهای سری ROG کمپانی ASUS علاوه بر ویژگیهای سخت افزاری منحصر به فرد همیشه نرم افزارها و قابلیتهای نرم افزاری کم نظیر خود را نیز به همراه دارند. از جمله قابلیتهای جدید این سری از مادربردهای ROG این کمپانی میتوان به نرم افزار جدید Dual Intelligent Processors 5 اشاره کرد که امکانات و قابلیتهای جدید و کاربردی فراوانی را با خود به همراه دارد.
این نرم افزار بهطور کلی دارای 10 بخش مختلف است که اغلب آنها جهت تنظیم و مانیتورینگ پارامترهای مختلف فرکانسی، ولتاژی، حرارتی و سرعت چرخش فنها به کار میروند.
همانطور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید، امکانات این نرم افزار در 6 تب تحت عنوانهای 5Way Optimization، TPU، EPU، DIGI+ Power Control، FAN Xpert 4 و Turbo APP طبقه بندی شدهاند. در صفحه اول سعی شده تا امکانات راهبردی برخی از تبها به همراه مانیتورینگ ولتاژ، حرارت، سرعت چرخش فنها و فرکانسهای بخشهای مختلف نظیر فرکانس هسته پردازنده، رمها و BCLK بهصورت فشرده نمایش داده شوند.
همچنین تنها با کلیک بر روی گزینه 5-Way Optimization مادربرد بهصورت کاملاً خودکار و با توجه به پتانسیل قطعات مختلف سیستم در اورکلاک، اقدام به اورکلاک خودکار سیستم با توجه به وضعیت بار پردازش و محدودیتهای حرارتی و ولتاژی میکند. فرآیندی که معمولاً بهصورت دستی شاید چندین ساعت زمان میبرد.
در بخش 5Way Optimization همانطور که در تصاویر بالا ملاحظه کردید این امکان فراهم شده تا تنها با تعیین یک سری اطلاعات کلی در دو سامانه TPU I و TPU II در نهایت فقط با کلیک بر روی گزینه START از اورکلاک خودکار سیستم حرفهای خود لذت ببرید.
در بخش Turbo Processing Unit (TPU) تمامی پارامترهای لازم برای افزایش فرکانسها و ولتاژ بخشهای مختلف در نظر گرفته شده است.
بر بخش DIGI+ Power Control نیز این قابلیت فراهم شده تا برخی از تنظیمات و محدودیتهای مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده مانند محدودیتهای جریان، توان، حرارت بهصورت دستی قابل تنظیم باشند و حتی با تنظیم فرکانس سیگنال PWM پتانسیل ارائه توانهای بیشتر از مقادیر استاندارد برای اینگونه مدارات فراهم شود.
در بخش Energy Processing Unit (EPU) نیز میتوانید با فعال سازی پارامترهای های مختلف این بخش، مصرف انرژی سیستم خود را در وضعیتهای مختلف کنترل کرده و بهصورت خودکار و حتی دستی مصرف انرژی بخشهای مختلف را کنترل و نظارت کنید.
در نهایت در قسمت FAN Xpert 4 نیز علاوه بر تعبیه پروفایلهای آماده برای کنترل فنهای مختلف سیستم، امکان تعیین سرعت چرخش فنها بهصورت دستی و حتی در وضعیتهای مختلف نیز فراهم شده است.
در تصاویر بالا نیز بخشهایی از امکانات مانیتورینگ پارامترهای مختلف ولتاژی و حرارتی این نرم افزار را مشاهده میکنید.
ROG RAMCACHE II
جدیدترین نسخه نرم افزار RAMCACHE این اجازه را به شما میدهد تا بخشی از حافظه RAM سیستم را بهعنوان یک بافر بسیار پرسرعت و البته هوشمند تعیین کنید تا این نرم افزار با استفاده از الگوریتمهای هوشمند اطلاعاتی که بهمراتب بیشتر از بقیه در تجهیزات ذخیره سازی شما در حال خواندن و نوشتن هستند شناسایی و با انتقال آن به بافر نام برده بر روی حافظه RAM سرعت بارگذاری نرم افزارها و بازیهای شما را به طرزی خارقالعاده افزایش دهد.
GAMEFIRST IV
نرم افزار GAMEFIRST IV در واقع مکمل نرم افزاری سامانه شبکه گیمینگ این مادربرد است. این نرم افزار به صورت هوشمند نوع ارتباط، نوع App ها و پهنای باند اختصاص داده به هر بخش را به صورت هوشمند مدیریت و اولویت بندی میکند تا همواره تراکنش اطلاعات مرتبط با گیمینگ در اولویتهای اول پردازش شوند.
در تصاویر بالا برخی از امکانات مانیتورینگ و نظارتی این نرم افزار را مشاهده میکنید.
تستهای مدیریت مصرف انرژی
در این بخش توان مصرفی کل سیستم را (توان مصرفی از برق شهر توسط پاور سیستم) توسط دستگاه وات متر دیجیتال در دو وضعیت با کارت گرافیک مجزا و بدون کارت گرافیک مجزا در دو حالت Idle (15 دقیقه بدون هیچ گونه فعل و انفعال) و در حالت Load کامل CPU و GPU (بهواسطه 15 دقیقه اجرای هم زمان تست CPU: OCCT و تست Burn-in نرم افزار FurMark) اندازه گیری کردیم. نتیجه به دست آمده به شرح زیر است:
همانطور که پیش بینی میشد با پلتفرمی بسیار پرمصرف روبرو هستیم. حتی علیرغم کامل بودن امکانات چیپست PCH X399 و عدم نصب تراشههای جانبی متعدد بر روی مادربردهای این پلتفرم، مصرف حالت بیباری سیستم در مقایسه با پلتفرمهای میان رده بهمراتب بالاتر است.
اما در مقایسه با مدل مشابه از کمپانی رقیب، مادربرد ASUS عملکرد تحسین برانگیزی دارد. البته تا حدودی محدودتر بودن تعداد RGB LED های سامانه نورپردازی در این مدل میتواند یکی از دلایل ثبت این نتیجه باشد.
تستهای حرارتی با استفاده از دوربین FLIR
در این تست نیز حرارت داغترین نقطه از هیت سینک و یا قطعات مربوط به مدار رگولاتور ولتاژ پردازنده (VRM) و چیپست PCH را در دو وضعیت شرح داده شده در تست مدیریت مصرف انرژی با استفاده از دوربین حرارتی FLIR E5 اندازه گیری کردیم.
تصاویر ثبت شده در حالت بی باری (Idle) :
{twenty}image1=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/138.jpg |image2=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/139.jpg{twenty}
{twenty}image1=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/140.jpg |image2=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/141.jpg{twenty}
تصاویر ثبت شده در حالت بار کامل (Load) :
{twenty}image1=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/143.jpg |image2=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/144.jpg{twenty}
{twenty}image1=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/145.jpg |image2=images/96/04/review/ASUS-ROG-STRIX-X399-E-GAMING/146.jpg{twenty}
همان طور که ملاحظه میکنید فن در نظر گرفته شده برای سیستم خنک کننده مدار VRM در وضعیت بار کامل به صورت کاملاً محسوس باعث کاهش بیش از 10 درجهای مدار VRM این مادربرد در مقایسه با مدل مشابه شده است. در واقع ثبت این نتیجه علیرغم مصرف بسیار بالای پردازندههای این پلتفرم یکی از نقاط قوت این مادربرد محسوب میشود؛ اما از سوی دیگر نویز صوتی این فن بهخصوص در وضعیت بار کامل نیز از نقاط ضعف آن محسوب میشود. همان طور که اشاره شد این فن در اغلب اوقات با سرعت پایین کار میکند و میتوان نویز صوتی ایجاد شده توسط آن را نادیده گرفت اما در وضعیت بار کامل پردازنده بهکلی عملکرد Silent سیستم را تحت شعاع قرار میدهد.
تستهای کارایی (7SISoftware Sandra 201 و AIDA64)
در این بخش سعی شده از تمامی زوایا کارایی این مادربرد محک زده شود. برای همین منظور تستها را به چند بخش عمده تقسیم کردیم. هر بخش توسط تکنیکهای مختلف محاسبه و منطق به شبیهسازی پردازشهای روزمره کاربران در نرمافزارهای چند رسانهای و مهندسی میپردازد. از این رو نتایج به دست آمده که کاملاً استاندارد و مطابق معیارهای جهانی کارشناسان سختافزاری میباشد، معیار بسیار خوبی برای مقایسه عملکرد پلتفرمهای مختلف به شمار میرود.
عوامل بسیار زیادی در شکلگیری نتایج اینگونه تستها مؤثر هستند. از جمله مهمترین این عوامل میتوان به کانفیگ بهینه Bios توسط کمپانی سازنده، تعبیه Clock Generator های بسیار دقیق و عملکرد هوشمندانه تکنیکهای مدیریت مصرف انرژی در مادربرد اشاره کرد.
همانطور که ملاحظه میکنید در اغلب تستهای کاملاً Multithread و البته مدرن پردازنده پرچم دار 1000 دلاری این پلتفرم (AMD Ryzen Threadripper 1950X) غوغا میکند.
تست پهنای باند و Latency حافظه توسط نرمافزار AIDA64
تست پهنای باند حافظه از جمله تستهایی هست که نتایج آن کاملاً به وضعیت سیستمعامل، فرکانس و معماری ساخت پردازنده و کنترلر حافظه، Bios هوشمند در انتخاب بهترین و عین حال پایدارترین تایمینگ های اصلی و Advanced و پیکربندی و فرکانس ماژولهای حافظه و State های مختلف مدیریت مصرف انرژی وابسته است.
تستهای 3DMARK 11 و 3DMARK 2013
سری نرمافزارهای 3DMARK کمپانی Futuremark از سال 1999 تا حال، بدون شک یکی از محبوبترین و معتبرترین نرمافزارهای تست کارایی کارتهای گرافیک بودهاند.
3DMARK 11 آخرین نسخه از نرمافزارهای تست و محک کارتهای گرافیک کمپانی FutureMark هست. تستهای این نرم افزار مبتنی آخرین API کمپانی Microsoft یعنی DirectX 11 بوده و از آخرین ویژگیهای واقعگرایانه تصویر در این API نظیر Tessellation، Compute shaders و Multi-threading پشتیبانی میکند. توجه داشته باشید که برای اجرای این تست نیاز به یک کارت گرافیک با قابلیت پشتیبانی از DirectX 11 و سیستم عامل Windows 7 یا Windows Vista SP2 دارید.
شاید منحصر به فردترین ویژگی نتایج تستهای این 3 نرم افزار ایزوله بودن نتایج تستهای GPU و CPU هست که نتایج تستهای هر یک از قطعات نامبرده شده را نسبت به دیگری متمایز میکند. این امر کمک میکند تا بر روی پلتفرمهای مختلف نتایجی حدوداً یکسان را برای یک مدل کارت گرافیک داشته باشیم. در نتیجه مقایسه بین مدلهای مختلف کارتهای گرافیک حتی در پلتفرمهای مختلف نیز با سهولت بیشتری انجام میشود.
تستهای PCMARK 7 و PCMARK 8
در این سری نرمافزارهای Benchmark کارایی کلی سیستم بر اساس تستهای کاملاً Multithread مانند نمایش و ویرایش عکسهای دیجیتال، پخش و ویرایش انواع مختلف موزیک و ویدئو، پخش تصاویر 3 بعدی مانند انواع گیم، جابهجایی اطلاعات بین device های مختلف، شبیه یازی نرمافزاری امنیتی، رمزگشایی صفحات وب و ... . محک زده میشود.
تستهای Cinebench R15 و POV-RAY
این دونرم افزار بر اساس دو تکنیک کاملاً متفاوت اقدام به ترسیم صحنههای 3 بعدی میکنند. از این رو شبیه سازهای خوبی برای سنجش کارایی سیستم در این نوع کاربردها محسوب میشوند.
ماهیت تست Cinebench درواقع مبتنی بر شبیه ساز نوعی نرم افزار سینمای 4 بعدی هست که بیشتر در استودیوهای ساخت پویانماییهای 3 بعدی استفاده میشود. در این تست تمامی توانایی پردازنده برای ترسیم یک صحنه 3 بعدی با تمام ویژگیهای واقعگرایانه تصویر به کار گرفته میشود.
نرم افزار POV-RAY نیز با استفاده از تکنیک Ray tracing اقدام به ترسیم صحنههای مبتنی بر متن میکند.
تستهای Video Transcoding توسط Media Espresso Video Convertor و HandBrake
این دو نرم افزار نیز یک از بهترین و معتبرترین تستهای سنجش کارایی سیستم در پخش و تبدیل فایلهای ویدئویی به فرمتهای مختلف به شمار میروند. پشتیبانی از مدرنترین تکنولوژیها و پربازدهترین الگوریتمها جهت تبدیل قابلهای ویدئویی با بالاترین سرعت و در عین حال باکیفیتترین حالت ممکن از مهمترین ویژگیهای این دو نرم افزار محسوب میشوند
در نرم افزار CyberLink MediaEspresso از توان CPU برای تبدیل یک فایل ویدئویی باکیفیت 2160p با فرمت MP4 و کمک AVC1 با حجم 481MB به استاندارد ویدئویی 1920x1080 در Youtube استفاده شده است.
همچنین در تست نرم افزار HandBrake از توان CPU برای تبدیل یک فایل ویدئویی باکیفیت 2160p با فرمت MP4 و کمک AVC1 با حجم 481MB به ویدئویی با کیفیت 1080p با فرمت MKV و کدک H265 استفاده شده است. در هر دو تست زمان انجام این پروسه به ثانیه ثبت شده است و مسلماً هر چه این فرآیند زودتر تکمیل شود پلتفرم مورد نظر کارایی بهتری در این تستها داشته است.
تست Dolphin Emulator Benchmark
Dolphin Emulator یک شبیه ساز بسیار قدرتمند برای اجرای بازیهای کنسولهای GameCube و Wii در PC آن هم با رزولوشن 1080p میباشد. کارایی بسیار بالا به همراه پشتیبانی از بازیهای آنلاین و تحت شبکه از ویژگیهای ممتاز این شبیه ساز محسوب میشود.
عملکرد Benchmark این شبیه ساز به این صورت است که در این بخش الگوریتمی استاندارد و ثابت که شامل رندر یک صحنه پیچیده 3 بعدی با استفاده از تکنیک ray tracing میشود اجرا و زمان سپری شده برای رندر کامل این صحنه ملاک کارایی پردازنده محسوب میشود. البته مد نظر داشته باشید که این نرم افزار کاملاً Multithread نیست و فرکانس و معماری هسته پردازنده مهمترین نقش را در اجرای سریعتر این شبیه ساز بازی میکنند.
همان طور که پیش بینی میشد پردازندههای با معماری AMD Ryzen معمولاً با الگوریتمهای پردازش قدیمی و Single Thread اصلاً میانه خوبی ندارند و نتایج بسیار ضعیفی را از آنها شاهد هستیم.
تستهای Zip/Unzip با WinRAR و 7-Zip
فرآیند Zip و یا Unzip کردن اطلاعات همیشه جزو یکی از کاربردیترین و در عین حال معمولترین کارهایی است که استفاده کنندگان از کامپیوترهای شخصی در طول روز با آن سر و کار دارند. از جمله معروفترین و شناخته شده ترین نرمافزارهای این امر WinRAR و 7-Zip هست که همواره خود را همگام با ارائه آخرین فنّاوریهای سختافزاری بروز نگاه میدارد تا بهترین کارایی ممکن را از خود ارائه دهد. این نرم افزارها دارای یک بخش Benchmark Tool مستقل میباشند که نتایج به دست آمده در این قسمت در نمودارهای زیر درج شده است.
تستهای wPrime 32M و SUPER PI 1M
wPrime از جمله نرمافزارهایی میباشد که با محاسبه الگوريتمي تکرار شونده (تخمين تابع به روش نيوتن) بهصورت کاملاً Multithread، يکي از بهترين نرمافزارهای موجود براي تست کارایی پردازنده و مادربرد محسوب میشود. Super PI نیز یک نرم افزار Single Thread برای محاسبه عدد π با استفاده از الگوریتم Gauss–Legendre تا 232 رقم اعشار است. فرکانس و معماری هسته پردازنده تعیین کننده ترین عوامل در افزایش سرعت پردازش این نرم افزار هستند.
در دو نمودار بالا بهوضوح عملکرد فوقالعاده پردازنده پرچم دار این پلتفرم را در تست کاملاً Multithread و همچنین نمایش ضعیف آن را در تستهای Single Thread مشاهده میکنید.
تست کارایی تجهیزات ذخیرهسازی SATA با نرم افزارCrystalDiskMark
CrystalDiskMark با شبیه سازی Transfer فایل در چند Block Size مختلف، 2 الگوریتم مختلف (Sequential و Random) و بهصورت multi Queues & Threads/Single یکی از معتبرترین نرمافزارهای سنجش کارایی تمامی تجهیزات ذخیرهسازی حتی تجهیزات قابل حمل محسوب میشود. در این تست طبق تنظیمات پیش فرض نرم افزار از Test Size 1GB استفاده شده است.
تستهای گیمینگ با کارت گرافیک مجزا
Bioshock Infinite
این بازی که بدون شک یکی از بهترین و پرطرفدارترین بازیهای سبک first-person shooter هست توسط کمپانی Irrational Games ساخته شده و انتشار آن نیز بر عهده کمپانی 2K Games بوده است. موتور بازی نیز نگارشی کاملاً تغییر یافته از Unreal Engine 3 است که دارای برخی از قابلیتهای جدید گرافیکی مبتنی بر DirectX 11 نیز هست.
Batman: Arkham Origins
شاید شما نیز جزو آن سری از افراد باشید که با فیلمها و انیمیشنهای بتمن خاطرات زیادی دارید. جدیدترین نسخه این بازی از نظر گرافیک بازی پیشرفت زیادی نسبت به نسخه قبلی نداشته است. البته سری آرکام همواره از بیشترین قدرت موتور پایه Unreal Engine 3 استفاده کردهاند و گرافیک بازی کاملاً راضی کننده است. نور پردازی بازی عالی از آب در آمده. دانههای برف به زیبایی روی شنل بتمن مینشینند و بعد از مدتی آب میشوند. ظاهر لباس بتمن هم تغییر کرده و در طراحی آن از لباس بتمن در سری فیلمهای کریستوفر نولان الهام گیری شده است.
GTA V
کمتر گیمری را میتوان پیدا کرد که تاکنون این بازی عظیم و سراسر هیجان را تا حالا تجربه نکرده باشد. سرانجام حدوداً 1.5 سال پس عرضه GTA V برای کنسولهای XBOX 360 و PlayStation 3 کمپانی Rockstar Games بالاخره این بازی پرطرفدار را برای PC Gamer ها نیز منتشر کرد.
اما GTA V را باید یک تحول دوباره و شاید حتی یک نقطه عطف برای راک استار نامید. عنوانی که در بدو ارائه به بازار توانست بهسرعت رکوردهای مختلفی را جابجا نماید. GTA V در دارای سه شخصیت اصلی میباشد که بازیکن میتواند در طول بازی هر کدام از این شخصیتها را انتخاب نموده، به سلیقه خود شخصی سازی کرده و یا با کسب امتیازاتی تواناییهای آنها را افزایش دهد. راک استار برای هر کدام از این شخصیتها داستانی در نظر گرفته که موجب پیچیدهتر و جذابتر شدن بازی شده است. البته بازی گهگاه از داستان اصلی دور میشود و بهطور کلی میتوان عدم یک داستان مطلوب با پایانی جالب توجه را از نقاط ضعف این بازی دانست. البته فراموش نکنید که داستان پیچیده این بازی که باشخصیت پردازی بینظیری هم همراه شده، برای آنکه بازیکن را بهسادگی به دنبال خود بکشد کاملاً جذابیتهای لازم را دارا میباشد.
Sniper Elite III
نسخهی سوم این سری سعی دارد از کلیشههای معمول فاصله بگیرد و برای تحقق این نکته سازندگان دست به یک ریسک بزرگ زدهاند و لوکیشن اصلی بازی را از خیابانها و ساختمانهای ویران اروپا به صحرای گرم و سوزان آفریقا تغییر دادهاند. بازی در بازهی زمانی سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۳ میلادی جریان دارد، جایی که شعلههای آتش این جنگ ویرانکننده به آفریقا نیز رسیده است و این قاره را نیز در کام آتش خود فرو برده است. گیمر در نقش یک تک تیرانداز قرار میگیرد که عضوی از نیروهای متفقین میباشد. دلیل انتخاب تک تیراندازی از نیروهای متفقین این بوده است که اولاً تک تیراندازها در نیروهای متفقین نقش بسیار مهمی ایفا میکردند و در بسیاری از مأموریتها نقشی کلیدی دارا بودند و از سوی دیگر شمال آفریقا تحت نفوذ نازیها میباشد و سادهترین راه برای ورود به مناطق آنها از طریق استتار و مخفی کاری است که این کار تنها از سوی یک تک تیرانداز قابل انجام میباشد. شخصیت اصلی بازی فردی به نام Karl Fairburne میباشد که از تک تیراندازان زبدهی نیروی OSS به شمار میآید. محیط بازی با توجه به فضای آفریقا طراحی شده است و با توجه به اینکه مناطق شمالی قارهی آفریقا دارای رشتهکوههایی میباشند در بازی نیز شاهد تپهها و کوههای بلندی هستیم که فضای مناسبی برای یک تک تیرانداز است.
این بازی که در ژانر شوتر سوم شخص طبقهبندی میشود همانند نسخه قبل از موتور Asura ساخت کمپانی Rebellion بهره میبرد. این بازی پرطرفدار در 27 جون 2014 برای PC و کنسولهای XBOX و PS4 منتشر شده است.
Monster Hunter Benchmark
Monster Hunter که یک بازی تحت شبکه پرطرفدار است محصول کمپانی Tencent Games بوده و موتور گرافیکی بسیار قدرتمند Crytek به همراه قابلیتهای واقعگرایانه جدید GameWorks کمپانی Nvidia مثل NVIDIA PhysX Clothing, NVIDIA Hairworks و NVIDIA HBAO+ را با خود همراه دارد. ویژگیهای نامبرده بهعلاوه تکنولوژیهای مدرن Real Time Rendering, Physical Based Shading, Realistic Vegetation Rendering همگی باعث شدهاند تا Benchmark این بازی در حال حاضر یکی از مدرنترین و در عین حال زیباترین دموهای گرافیکی مبتنی بر DirectX 11 محسوب شود.
علیرغم عملکرد بسیار خوب این مادربرد در تستهای گیمینگ اما خیلی رک و پوست کنده بگوییم نه رنج قیمت و نه کارایی پردازندههای این پلتفرم در اغلب تستهای گیمینگ چنگی به دل نمیزند و در حال حاضر پردازندههای بهمراتب سریعتر و البته خوش قیمتتری برای کاربردهای گیمینگ وجود دارد.
CPU & Memory Overclocking
در این بخش بر خلاف روال گذشته و تعیین یک ولتاژ ثابت برای همه مادربردها تصمیم گرفتیم تا ابتدا پتانسیل اورکلاک پردازندههای با این معماری را بسنجیم. به همین منظور ابتدا تمامی پارامترها و قابلیتهای مرتبط با Power Saving را غیرفعال کردیم و در ادامه پس از حدود 1 ساعت آزمایش پروفایلهای مختلف بر روی این مادربرد در فرکانس 4.05GHz و ولتاژ هسته 1.40v در Bios به تعادل و پایداری کامل رسیدیم.
در تصویر زیر نیز تست پایداری حالت فوق را در ملاحظه میکنید:
در حین اورکلاک پردازنده نام برده با این مادربرد به نکته جالبی برخوردیم. با افزایش فرکانس تا مرز 4.1GHz سیستم تا حد بسیار زیادی کاملاً پایدار و حرارت پردازنده نیز در محدوده ایمن بود اما بهمحض عبور TDP پردازنده از مرز 300W سیستم ناپایدار و Restart میشد. از نظر ما ASUS در این بخش سلامت قطعات مدار VRM را در اولویت قرار داده و پروتکشن OCP مدار VRM وارد مدار میشود. همچنین در این وضعیت نویز صوتی فن مدار VRM پردازنده به اوج خود میرسد که از نظر ما شاید تحمل آن برای اغلب کاربران سخت باشد.
برای سنجش کارایی پردازنده فوق در فرکانس 4.05GHz برخی تستهای کارایی را دوباره تکرار کردیم. نتایج ثبت شده به شرح زیر است:
همانطور که ملاحظه میکنید نتایج ثبت شده حیرت انگیز و فوقالعاده است؛ اما این غول 16 هستهای در این فرکانس و ولتاژ حداکثر چه قدر انرژی مصرف میکند؟
همانطور که ملاحظه میکنید در این حالت حداکثر مصرف پردازنده AMD Ryzen Threadripper 1950X به حدود 300W رسیده است! جالب است بدانید به دلیل ضریب انتقال حرارت بسیار خوب پردازنده این پلتفرم کنترل حرارت پردازنده در این حالت توسط خنک کنندههای آبی رده بالا و Open Loop امکان پذیر خواهد بود اما این میزان توان مصرفی فشار بسیار زیادی به مدار VRM مادربرد وارد میکند. البته فراموش نکنید در این حالت به پاوری با توان واقعی حداقل به 850W نیاز خواهید داشت. بهصورت کلی توصیه میکنیم در کاربردهای 24/7 این پردازنده را تا این حد اورکلاک نکنید.
Memory Overclocking
در ادامه با توجه به ماژولهای حافظه خوبی که در اختیار داشتیم سعی کردیم تا پتانسیل اورکلاک RAM این پلتفرم را نیز محک بزنیم. برای همین منظور ابتدا در Bios مقادیر ولتاژ DRAM Voltage را تا 1.50V افزایش دادیم و درنهایت نیز در فرکانس و تایمینگ 3600MHz – 36-14-14-14 به مرز ناپایداری رسیدیم.
این فرکانس برای پلتفرمهای AMD نتیجه بسیار خوبی میشود ولی کماکان فاصله زیادی با پلتفرم مشابه از اینتل دارد.
جمع بندی و امتیاز شهرسختافزار
برای آن دسته از کاربرانی که بررسی قبلی این پلتفرم را که با آنالیز عملکرد آن همراه بود، مطالعه نکردهاند، قصد داریم مجدداً از دو نگاه مختلف به جمعبندی بپردازیم.
همانطور که در تستهای کارایی ملاحظه کردید AMD Ryzen Threadripper 1950X بدون شک در حال حاضر ارزشمندترین پردازنده 1000 دلاری بازار محسوب میشود. این غول 16 هستهای که البته به لطف تکنولوژی SMT قابلیت پردازش 32 Thread را در آن واحد دارد، بهخصوص در تستهای با الگوریتم پردازش مدرن و البته کاملاً Multithread عملکردی تحسین برانگیزی دارد.
علاوه بر این علیرغم توان مصرفی بالا (180W) به سبب ضریب انتقال حرارت بسیار خوب بین Die و IHS کنترل حرارت آن نیز حتی در حالت اورکلاک شده توسط اغلب خنککنندههای آبی موجود در بازار ممکن خواهد بود؛ اما به هر حال عملکرد نه چندان خوب پردازندههای این پلتفرم در کاربردهای گیمینگ، نرم افزارهای با الگوریتم پردازش قدیمی و Single Thread نیز از نقاط ضعف آن محسوب میشود.
بهعنوان جمع بندی در این بخش اگر با نرمافزارهای بروز و مدرن فنی و مهندسی CAD و طراحی و ویرایش 2 و 3 بعدی کار میکنید و حتی دستی در ویرایش فایلهای چند رسانهای و تحلیلهای پیچیده محاسباتی زمانبر دارید، این پلتفرم و این پردازنده انتخاب هوشمندانهای محسوب میشود؛ اما اگر کاربردهای شما بیشتر در مرور وب، پخش فایلهای چند رسانهای و گیمینگ خلاصه میشود این پلتفرم نه بازدهی مصرف انرژی خوبی در این کاربردها دارد و نه نسبت کارایی به قیمت متقاعد کنندهای. در واقع این پلتفرم یک Workstation قدرتمند و تمام عیار است نه یک پلتفرم گیمینگ.
اما نوبتی هم باشد نوبت تعیین تکلیف این مادربرد خوش استایل و دلرباست. از نظر ظاهری که ASUS مثل سایر مادربردهای سری ROG STRIX مادربردی بسیار جذاب و زیبا برای طرفداران این پلتفرم تدارک دیده است؛ اما در بخش نورپردازی تا حدودی کم لطفی کرده و با توجه به رنج قیمت این مدل تنها در دو بخش کوچک از این مادربرد RGB LED تعبیه شده است. البته از آنجا که این پلتفرم بیشتر مورد استقبال کاربردهای Workstation قرار میگیرد تا گیمرها، راهکاری خوبی برای کنترل قیمت تمام شده محصول بوده است.
امکانات این مادربرد نیز با توجه به رنج قیمت 400 دلاری آن مثل همیشه هوشمندانه در نظر گرفته شده است. تقریباً هر آنچه از جدیدترین امکانات و تکنولوژیهای روز بخواهید در این مادربرد گنجانده شده است. دو پورت M.2 X4 32Gb/s، یک درگاه U.2 32Gb/s به همراه پورتهای USB 3.1 Gen2 Type-A/Type-c، درگاههای شبکه سیمی گیگابیت و بیسیم 802.11ac 867 Mb/s، پشتیبانی از پیکربندیهای 3-Way SLI/CrossFireX، همراه داشتن سیستم صوتی بسیار باکیفیت SupremeFX S1220A و امکانات نرم افزاری متعدد و کاربردی از جمله قابلیتهای این مادربرد ارزشمند محسوب میشوند.
کیفیت ساخت مادربرد ASUS ROG STRIX X399-E GAMING نیز مثل همیشه عالی و بینقص است. کامپوننت های بسیار گران قیمت و در کلاس سرور به کار رفته در مدار VRM، سیستم کولینگ با عملکرد مثال زدنی و نتایج درخشان این مادربرد در تستهای حرارتی و مدیریت مصرف انرژی از جمله مواردی هستند که این امر را تصدیق میکنند.
شاید تنها نقطه ضعف این مادربرد سیستم کولینگ Active (مجهز به فن) مدار VRM پردازنده باشد. البته همانطور که اشاره شد این فن در اغلب اوقات کاملاً بیصدا عمل میکند ولی در وضعیتی که پردازنده زیر بار کامل قرار میگیرد صدای ناشی از آن اصلاً خوشایند نیست. البته سایز E-ATX برد PCB این مادربرد نیز که در مقایسه با مدلهای مشابه خاص محسوب میشود نیز باعث ایجاد محدودیت نصب آن را در اغلب کیس های میان رده و ارزان قیمت موجود در بازار خواهد شد که البته با توجه به رنج قیمت پردازندهها و مادربردهای این پلتفرم بدون شک خریداران این پلتفرم در انتخاب کیس رده بالا و Full Tower خساست به خرج نخواهند داد.
به عنوان جمع بندی نهایی و سخن پایانی اگر به دنبال یک مادربرد همه چیز تمام، غنی و بینقص در این پلتفرم هستید بدون شک ASUS ROG STRIX X399-E GAMING یکی از بهترینها در این محدوده قیمت محسوب میشود. تضمین میکنیم اگر به نویز صوتی سیستم Workstation خود حساس نباشید این مادربرد تحت هیچ شرایطی ناامیدتان نخواهد کرد.
نکات مثبت:
- کیفیت ساخت بسیار خوب
- طراحی ظاهری بسیار زیبا و دلربا
- مدار رگولاتور ولتاژ بسیار قدرتمند مجهز به کامپوننتهای در کلاس مادربردهای سرور
- عملکرد تحسین برانگیز در تستهای کارایی، مدیریت مصرف انرژی و حرارتی
- مجهز به 2 اسلات M.2 X4 32Gb/s به همراه یک در گاه U.2 32Gb/s
- همراه داشتن دو پورت پرسرعت USB 3.1 Gen2 10Gb/s از نوع Type-A و Type-C و یک کانکتور USB 3.1 Gen2 جهت اتصال به پنل جلویی کیس
- بهرهمند از درگاه مدرن و پرسرعت شبکه بیسیم 802.11ac 867Mb/s + Bluetooth 4.2
- سیستم صوتی بسیار باکیفیت SupremeFX S1220A
نکات منفی:
- سیستم خنک کننده Active (مجهز به فن) مدار VRM پردازنده و نویز صوتی ناشی از آن
- درگاه شبکه مجهز به کنترلر قدیمی
با تمامی این تفاسیر مادربرد "ASUS ROG STRIX X399-E GAMING" موفق به کسب امتیاز ممتاز 9.4 و نشان "Editor’s Choice" و ریز امتیازات زیر در کلاس محصولات رده بالا (High-End) از لابراتوار شهر سختافزار شد.
{fieldgroup 5,review}
در پایان چنانچه درباره این محصول، نظر یا سوالی دارید میتوانید در قسمت نظرات همین مطلب مطرح کنید.