اگر شما هم به دنیای تکنولوژی و اخبار آن علاقه هستید، بدون شک تا به امروز با محصولات OEM یا محصولات عرضه شده توسط تولیدکننده تجهیزات اصلی مواجه شده‌اید. اما OEM به چه معناست و تفاوت یک محصول OEM با سایر محصولات موجود در بازار چیست؟ با شهر سخت‌افزار همراه باشید.
فهرست مطالب این مقاله:
- OEM چیست؟
- نرم‌افزارهای OEM
- سخت‌افزارهای OEM
- پرسش‌های متداوم در رابطه با محصولات OEM
- جمع‌بندی
OEM چیست؟
واژه OEM بیشتر بر روی محصولاتی مشاهده می‌شود که قیمتی کمتر از نسخه‌های غیر OEM، یا در اصطلاح «محصولات Retail» دارند. بنابراین، این سوال ایجاد می‌شود که آیا محصولات OEM کیفیتی پایین‌تری دارند یا در آینده شما را با مشکل مواجه خواهند کرد؟ OEM مخفف Original Equipment Manufacturer بوده و به معنی استفاده از محصول تولیدی یک شرکت با برند کمپانی دیگر است.
به‌عنوان مثال شما یک برند ثبت شده دارید و با مراجعه به شرکت‌های تولیدکننده با آنها قرارداد همکاری منعقد می‌کنید. این قرارداد شرکت مذکور را به عنوان تولیدکننده تجهیزات اصلی موظف می‌کند که کالای خود را با نام تجاری یا برند شما تولید و به شما تحویل دهد. در این حالت مهمترین تبلیغات و بازارسازی که مهمترین مسئله در فروش هستند، برعهده شما خواهد بود و شرکت تولیدکننده مسئولیتی در این زمینه برعهده نخواهد داشت.
در مفهوم این کلمه، کسی که محصول به او فروخته می‌شود در نظر بوده است، نه کسی که محصول را می‌فروشد. با این توضیح، محصول OEM کالایی است که برای فروش به شرکت‌های تولیدکننده سیستم‌های کامپیوتری در نظر گرفته شده است تا آنها بتوانند از آن در محصول نهایی خود استفاده کنند.
در همین رابطه بخوانید:
- همه چیز درباره سخت افزار آزاد (سخت افزار متن‌باز)
- آموزش کامل جمع کردن کامپیوتر (اسمبل سیستم)
در گذشته محصول OEM تنها به کالاهای تولید شده توسط شرکت‌هایی نسبت داده می‌شد که محصولات خود را برای فروش در اختیار سایر شرکت‌ها می‌گذاشتند تا با تغییر نام و بسته‌بندی، در بازار به فروش برسانند. اما با گذشت زمان، کاربرد این واژه گسترش یافت و شامل انواع مختلفی از برند‌ها شد که به روابط بین شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات اصلی و مفهومی به نام Supply Chain در حوزه‌ی IT وابسته است.
این روابط موجب همپوشانی‌هایی هم در این حوزه می‌شود و چندان غیر عادی نیست که یک شرکت هم OEM باشد و هم سیستم‌های آماده را به سایر شرکت‌های OEM یا همان محصولات OEM بفروشد. این چنین روابط مبهمی، باعث می‌شود نتوان مرز مشخصی برای طراح یک قطعه، تولیدکننده و فروشنده‌ی آن در نظر گرفت.
اما با توجه به تعریف واژه OEM و محصول OEM، این سوال پیش می‌آید که آیا فروش چنین محصولاتی در بازار با برچسب OEM مجاز است؟
به دلیل اینکه محصولات OEM برای فروش به شرکت دیگری تولید می‌شوند، به طور معمول بسته‌بندی مناسبی ندارند و اغلب در نایلون‌های پلاستیکی قرار گرفته‌اند. به همین دلیل است که فروشگاه‌های فیزیکی واقع در بازار، علاقه چندانی به عرضه‌ی قطعات OEM و محصولات ارائه شده توسط تولیدکننده تجهیزات اصلی را ندارند. اما در فروشگاه‌های آنلاین داستان متفاوت است و همیشه افرادی وجود دارند که به دنبال محصولات ارزان‌تر هستند. به دلیل نداشتن ویترین، ظاهر و بسته‌بندی هم برای این نوع فروشگاه‌ها چندان اهمیتی ندارد.
در نظر داشته باشید که فروش این محصولات از نظر قانونی مشکلی ندارد. اما لازم است بدانید محصولات OEM از مقررات خاصی پیروی می‌کنند که شما با خرید این محصولات، باید آنها را بپذیرید.
نرم‌افزارهای OEM
تولید کنندگان
چند سالیست توسعه نرم‌افزار به صورت OEM بازارخود را پیدا کرده است و برنامه‌نویسان با طراحی یک نرم‌افزار یا بازی، قالب خام آن را تحت عنوان محصول OEM به فروش می‌رسانند. این کدها به عنوان Open Source و تحت قوانین مختلف مجوزهای آن، مانند: BSD، GNU، MIT و... به ثبت می‌رسند که هریک در زمینه‌های مختلف و به خصوص Copyright قوانین و بندهای متفاوتی دارند.
استودیو‌های بازی سازی که توان طراحی و پشتیبانی بهتری دارند، این کدها را به طور رایگان و یا بر اساس قرار دادی از سازده‌ی اصلی آن (OEM) خریداری می‌کنند و با اضافه کردن المان‌های خود به فروش می‌رسانند.
در تصویر بالا یک محصول OEM تحت پلتفرم موبایل را مشاهده می‌کنید که دو استودیو متفاوت آن را با اندکی تغییر در دو مسیر داستانی متفاوت استفاده می‌کنند.
شرکت‌هایی که از توانایی مالی و پشتیبانی بهتری در زمینه تولید نرم‌افزار برخوردارند، اندکی فراتر رفته و نرم‌افزارهای خود را به صورت کد بسته و ODM (سفارشی شده بر اساس نیاز خریدار که در بخش سخت‌افزار کامل‌تر به آن پرداخته خواهد شد) تولید می‌کنند. تشخیص چنین نرم‌افزارهایی به دلیل اینکه در مبدا مورد ویرایش قرار می‌گیرند بسیار سخت است و در بعضی موارد تنها با دسترسی مستقیم به کد آن برنامه، می‌توان تولید شدن آن توسط یک سازنده OEM را تشخیص داد.
در کشور ما نیز نرم‌افزارهایی با موضوعات مختلف از جمله حسابداری، مدیریت پروژه و مدیریت سایت وجود دارند که اگر با آنها برخورد کرده باشید، احتمالاً می‌توانید تشخیص دهید که پایه و اساس یکسان اما ظاهر متفاوتی دارند و نمونه‌ای از استفاده‌ی کدهای نرم‌افزاری به صورت OEM (در صورت رعایت قوانین مربوط به تولیدکنندگان محتوا) هستند.
مصرف کنندگان
استفاده از سایر محصولات OEM مانند نرم‌افزارهای OEM به اندازه سخت‌افزار، برای کاربران چندان متداول نیست. اما محصولاتی در این حوزه به چشم می‌خورند که در صورت نیاز به نرم‌افزارهای قانونی، با توجه به قیمت بسیار پایین خود نسبت به نمونه‌های Retail، جلب توجه می‌کنند. برای مثال، از مهم ترین محصولات نرم‌افزاری OEM، می‌توان به نسخه‌های مختلف سیستم‌عامل ویندوز و نرم‌افزارهای امنیتی اشاره کرد.
با خرید این نوع نرم‌افزارها معمولاً تنها یک License Key دریافت می‌کنید و در بهترین حالت یک دیسک شامل نرم‌افزار به همراه چند کاغذ ساده حاوی راهنمای استفاده به دست شما میرسد.
دلیل محدود بودن مستندات همراه محصول به نوعی بخشی از مقررات در برگیرنده‌ی محصولات OEM است که شامل دریافت خدمات پس از فروش (پشتیبانی) از سوی تولیدکننده تجهیزات اصلی (OEM) نمی‌شود. در واقع این مسئولیت، به عهده شرکتی گذاشته شده که از این محصول، در سیستم‌های خود استفاده می‌کند. در صورتی که شما به عنوان یک شخص، چنین نرم‌افزاری را خریداری کنید، در واقع خودتان پشتیبان نرم‌افزار خود هستید.
این نوع نرم‌افزارها معمولاً محدودیت دیگری نیز دارند و آن نحوه فعال‌سازی (یا اصطلاحاً باز کردن قفل OEM) آنها است که یک بار در ازای هر سیستم است. این جمله بدین معناست که شما قادر نخواهید بود از آن نرم‌افزار بر روی هیچ کامپیوتر دیگری استفاده کنید. از نظر تولیدکننده، شماره سریال آن نرم‌افزار، مخصوص قطعات یک کامپیوتر مشخص است اما در این بین مایکروسافت نوعی استثنا محسوب می‌شود و با تماس با بخش پخشتیبانی آن می‌توان ویندوز OEM را بر روی کامپیوتر دیگر خود فعال کنید.
البته باید بدانید تعهدی برای انجام چنین کاری از سوی مایکروسافت یا هیچ شرکت دیگری وجود ندارد و این ریسکی است که با خرید یک نرم‌افزار ارزان‌تر (محصول OEM) می‌پذیرید و در صورت تغییر سیستم خود باید مجدداً بهای آن نرم‌افزار را بپردازید.
در کشور ما نیز فروش لایسنس‌های قانونی مایکروسافت و انواع آنتی ویروس‌ها وجود دارد که در بیشتر مواقع با قیمت‌های بسیار متفاوتی نسبت به یکدیگر ارائه می‌شوند. این نرم‌افزارها بیشتر از نوع OEM هستند و توضیح دقیقی از نحوه پشتیبانی سازنده و فعال سازی License مربوطه وجود ندارد.
سخت‌افزارهای OEM
تولید کنندگان
در بخش سخت‌افزار مفهوم محصولات OEM اندکی پیچیده‌تر می‌شود و مفاهیم دیگری مانند VAR و ODM نیز به میان می‌آید. زیرا در زمینه سخت‌افزار، دسترسی به منابع تولید و عرضه قطعات بسیار پیچیده بوده و به سرمایه‌گذاری‌های کلان نیاز دارد.
به همین دلیل شرکت‌هایی وجود دارند که با خرید محصولات OEM و بسته‌بندی آن با نام خود یا افزودن خدمات، آنها را به فروش می‌رسانند که به آن VAR گفته می‌شود. شرکت‌های Value added Resellers که به اختصار VAR گفته می‌شوند، گاهی اوقات به اشتباه تولیدکننده محصول OEM نیز نامیده می‌شوند، زیرا مشتریان چنین شرکت‌هایی اغلب از ماهیت واقعی محصولات آنها آگاهی ندارند.
اما شرکت‌هایی هم هستند که خود دستی در طراحی دارند، اما امکانات تولید ندارند. آنها بر اساس مهندسی پیشرفته خود یا در روابط بین المللی بر اساس نیاز منطقه‌ی خود، تمامی مشخصات محصول نهایی را که باید توسط OEM تولید شوند را تعریف می‌کنند که به آنها Original Design Manufacturing یا به اختصار ODM می‌گویند.
البته بیشتر شرکت‌های معروف شاید در تمام دسته‌بندی‌های بالا جای گیرند؛ زیرا بیشتر تولیدکننده تجهیزات اصلی برای کامل کردن سبد کالای خود، قطعاتی را به صورت محصول OEM سفارش می‌دهند، بعضی را به صورت VAR تنها بسته‌بندی و با خدمات پس از فروش خود همراه می‌کنند و تولیدکننده عمده‌ی دسته‌ی دیگری از قطعات هستند.
درباره موارد بالا می‌توان به شرکت‌های مرجع و تخصصی سازنده منابع تغذیه کامپیوتر (پاور) اشاره کرد که برای برندهای مختلفی اقدام به تولید محصول می‌کنند و سپس آن برند، محصولات را تحت نام و خدمات خود به فروش می‌رساند. همچنین شرکت‌های بزرگی نظیر Foxconn و Flextronics نیز وجود دارند که سازنده بخش اصلی بسیاری از محصولات الکترونیکی ما (گوشی، لپ‌تاپ و...) هستند اما اکثر کاربران هیچ‌گاه نامی از آنها نمی‌شنوند.
تصاویر بالا و پایین، نمونه‌هایی از دو منبع تغذیه (پاور) از دو برند مختلف است. همان‌طور که مشاهده می‌شود اگر چه این دو محصول از نظر درونی شباهت‌های بسیاری به هم دارند و مدارهای الکتریکی، عناصر و محل قرارگیری آنها تا حد زیادی به هم شبیه هستند، اما تحت نام دو برند کاملاً متمایز در بازار به فروش می‌رسند. این امر نشان می‌دهد یک شرکت تولیدکننده تجهیزات اصلی طراخ و سازنده هر دوی این محصولات بوده و این دو برند صرفاً سفارشی‌سازی‌های جزیی روی محصول اصلی را انجام داده‌اند.
مصرف کنندگان
سخت‌افزارهای OEM (به این معنا که در اصل برای قرارگیری در محصول یک شرکت دیگر ساخته شده‌اند) در بازار فراوان هستند. این محصولات قیمت کمتری دارند اما در قابلیت و کارایی هیچ تفاوتی با محصول Retail ندارند. از این رو بیشتر مورد توجه کاربران قرار می‌گیرند. این محصولات معمولاً برای استفاده در یک سیستم دیگر از یک شرکت دیگر ساخته شده‌اند اما گاهی مشاهده می‌شود که به صورت تکی نیز برای فروش موجود هستند. تصویر زیر یکی از این نمونه‌هاست:
اما سخت‌افزارهای OEM هم محدودیت‌های خود را دارند. معمولاً هیچ نوع وسیله اضافی همراه محصولات OEM نیست، حتی اگر برای نصب و استفاده از آن ضروری باشد. به عنوان مثال پردازنده‌های OEM در عین نداشتن بسته‌بندی، هیچ نوع فن و خنک‌کننده‌ای هم به همراه ندارند.
همچنین از نظر پشتیبانی در قبال بخش نرم‌افزاری آن قطعه یا تعمیر به عنوان خدمات پس از فروش نیز ممکن است با محدودیت‌هایی روبه‌رو باشید. در کشور ما این نوع محصول OEM معمولاً به عنوان کالای بدون گارانتی و یا تحت گارانتی یک شرکت ثالث به عنوان قبول‌کننده تعهدات سازنده (به دلیل عدم ارتباط با سازنده اصلی در کشور) پذیرفته می‌شود.
پرسش‌های متداوم در رابطه با محصولات OEM
در ادامه مطلب برخی از پرتکرارترین پرسش‌های مرتبط با تولیدکننده تجهیزات اصلی و محصول OEM پاسخ داده می‌شود.
محصول OEM چیست؟
OEM مخفف Original Equipment Manufacture و به معنای تولیدکننده تجهیزات اصلی است. هنگامی که یک برند از محصولات و سخت‌افزارهای ساخته شده توسط شرکت‌های دیگر استفاده می‌کند یا قطعات شرکت دیگر را با برند خودش به فروش می‌رساند، عبارت OEM را اول نام محصول خود اضافه می‌کند. از مهمترین محصولات نرم افزاری OEM، می‌توان به نسخه‌های مختلف ویندوز و نرم افزارهای امنیتی اشاره کرد.
فرق بین ODM و OEM چیست؟
ODM مخفف عبارت Original Design Manufacturer است. به این معنی که یک شرکت از محصول تولیدی کمپانی دیگر اما با طراحی و برند خودش استفاده می‌کند. مهمترین مزیت ODM این است که دیگر نیازی به سرمایه‌گذاری هزینه‌های بالا به‌منظور تحقیق و بررسی جهت تولید یک محصول جدید نیست.
به عبارت ساده‌تر، ODM به شرکت‌هایی گفته می‌شود که از محصولات دیگران به طور مستقیم استفاده می‌کنند، درحالی‌که OEMها در روند طراحی و توسعه این محصولات کمی نقش دارند.
قفل گشایی OEM چیست؟
شرکت‌های تولیدکننده گوشی‌های اندرویدی معمولاً از قفل OEM یا قفل تولیدکننده تجهیزات اصلی در گوشی‌های خود استفاده می‌کنند تا از آنلاک شدن بوت لودر و نصب رام‌های غیررسمی در گوشی‌های خود جلوگیری کنند.
متأسفانه، تمامی دستگاه‌های اندروید امکان باز کردن قفل OEM را به شما نمی‌دهند. اما در سیستم‌عامل اندروید 5 به بعد سازندگان گوشی‌های هوشمند از قابلیتی استفاده کرده‌اند تا کاربران بتوانند OEM را آنلاک یا قفل گشایی کنند.
جمع‌بندی
با توجه به توضیحات ارائه شده این سوال وجود دارد که آیا خرید یک محصول OEM که توسط تولیدکننده تجهیزات اصلی ساخته شده اما تحت برند دیگری در بازار عرضه می‌شود، ارزش این محدودیت‌ها و کاستی‌ها را دارد؟ پاسخ این سوال به نیاز‌ها و کاربرد شما از آن محصول بستگی دارد. به عنوان مثال خرید یک نرم‌افزار OEM با وجود ریسک‌های مختلف فعال سازی و پشتیبانی، احتمالا بسیار به‌صرفه خواهد بود.
در تصویر بالا دو نسخه OEM و Retail از ویندوز 7 را مشاهده می‌کنید که نسخه OEM تقریباً نصف قیمت Retail فروخته می‌شود. اگر از آن دسته افرادی هستید که از سیستم خود برای چند سال استفاده خواهید کرد و در صورت به وجود آمدن مشکل، تماس با بخش پشتیبانی جزء راهکارهای مد نظرتان نیست، این یک خرید عالی خواهد بود که نصف مبلغ واقعی را برای این سیستم عامل پرداخت می‌کنید.
نرم‌افزارهای آنتی ویروس هم وضعیت مشابهی دارند و معمولا در محصول OEM حدود 20 تا 50 درصد قیمت کمتری نسبت به نسخه‌های Retail خواهند داشت. اما مشکل اصلی در تهیه نسخه‌های OEM این نوع محصولات است، به این دلیل که سازندگان چنین نرم‌افزارهایی تنها نسخه Retail را برای خرید پیش روی کاربر می‌گذارند.
در بخش سخت‌افزار ماجرا کمی متفاوت است و عواملی چون خارج شدن از رده‌ی تولید و قیمت لوازم همراه که هنگام فروش به صورت محصول OEM، حذف شده‌اند نیز دخیل هستند. به عنوان مثال خرید یک درایو نوری OEM که از رده تولید خارج شده است، شاید به نظر به‌صرفه باشد اما در صورت خرابی، احتمالاً با عدم ارائه قطعات جانبی توسط تولیدکننده تجهیزات اصلی رو‌به رو خواهید شد و باید تعمیر آن باید هزینه چند برابری پرداخت کنید.
اما محصولاتی مانند پردازنده‌های بسیار گران قیمت هم در این دسته وجود دارند که با پایان زمان تولید خود، با قیمت بسیار ارزان‌تر، برای خالی کردن انبارها و جایگزین کردن با محصولات جدید به فروش می‌رسند. این محصولات OEM در صورت نبود نیاز به ارتقا، می‌توانند یک خرید ارزشمند باشند.
با آشنایی با مفاهیم OEM ، VAR و ODM اکنون باید متوجه شده باشید که یک محصول با برند X لزوماً در کارخانه‌های آن برند تولید نشده است. بلکه این محصول می‌تواند بر حسب طراحی، سفارش و شخصی‌سازی‌های مدنظر یک کمپانی، توسط تولیدکننده تجهیزات اصلی دیگری تولید شود اما در نهایت با نام برند X و تحت خدمات این شرکت به بازار عرضه شود.
از دلایل اصلی گسترش چنین فرآیندی پیچیده بودن تکنولوژی‌های ساخت، هزینه بسیار بالای خطوط تولید و پشتیبانی فروش و عرضه است که نه تنها در حوزه‌ی IT، بلکه در بیشتر محصولات مورد استفاده‌ی ما که شاید تحت نام سازنده‌ی بسیار معروفی هم باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نظر خود را اضافه کنید.
برای ارسال نظر وارد شوید
ارسال نظر بدون عضویت در سایت